InfoHub Logo

Burynǵy zamanda bir baı bolǵan eken, ol baıdyń báıbishesi jáne toqaly bolypty. Báıbishesiniń bir qyzy, toqalynyń bir uly, bir qyzy bolypty. Kúnderde bir kún toqaly aýyryp óledi. Báıbishe toqaldan týǵan qyz ben ulǵa túk tamaq, kıim bermeı, óneboıy qıyn jumys istetip júredi eken. Bir kúni báıbishe álgi bala men qyzǵa ursyp-ursyp:

         — Qoı baǵyp kelińder! – dep, ashtan ash dalaǵa aıdap jiberipti. Bala men qyz jylaı-jylaı qoı sońynda júripti. Balanyń jylaǵanyn qoılardyń arasynan bir qoshqar estip, qyz ben balanyń qasyna júgirip kelip:

         — Nege jylap otyrsyńdar? – depti. Bala men qyz bastarynan ótken qıynshylyqtardyń bárin aıtqan eken, Qoshqar:

         — Kún saıyn menin basymnan bir túk júnimdi alsańdar sol senderge ár túrli tamaq bolar, – depti.

         Bala men qyz qýanyp, kúnine álgi qoshqardyń basynan bir tal júnin alyp, qalaǵan tamaqtaryn jep júdeýshilikten qutylypty.

         Báıbishe bulardyn júdemegenine tań qalady da: «Bularǵa tamaq berip, asyrap júrgen bireý bar eken», – degen oımen, bular qaıda barsa da, sońynan qalmaı, syrtynan ańdyp júredi. Bir kúni bala men qyz qoshqardyń júnin alyp tamaq jep otyrǵanyn kóredi de úıine kelgennen keıin ótirik aýyrady.  Baıy kelgennen keıin:

         — Men óletuǵyn boldym. Maǵan qara qoshqardy soıyp, etin jegizseń jazylamyn, bolmasa ólemin, – depti.

         Baıy áıeliniń tilin alyp, qoshqardy soımaqshy bolyp, toqalynan týǵan balasyn qoshqarǵa jumsap jiberedi. Bala jylaı-jylaı, qoshqardyń qasyna baryp:

         — Dostym, seni soımaqshy boldy, sen ketken soń bizdiń ashtan ólgenimiz ǵoı! – deıdi.

         Sonda qoshqar turyp:

         — Amal bar ma? Soıamyn degennen keıin, ol soımaı qoımas. Soıyp, etimdi jegennen keıin, meniń súıegimdi ıtke tastamaı, túgel jınap, bir jerge kómip qoıyńdar. Taryqqan ýaqyttaryńda kómgen jerdi ashyp, ne surasańdar bári daıyn turar, – depti.

         Sonymen, qoshqar soıylyp, eti jelinedi. Bala men qyzǵa tıgen bir japyraq et joq. Bir qoshqardyń etinen bir japyraq bermegennen keıin, toqaldan týǵan qyz ákesine:

         — Bizdi bala qurly kórmeısiń. Biz de seniń balalaryńbyz ǵoı, bizge janyń ashyp, etin bermesender de, tym bolmasa, súıegin berińder! – deıdi.

         Ákesi balasy men qyzyna qoshqardyń súıegin beripti. Bala men qyz qoshqardyń súıegin bir buryshqa alyp baryp, kómip tastaıdy. Sóıtip, báıbishe aýrýdan jazylǵan bolyp, qyz ben balaǵa qoı baqqyza beredi.

         Báıbishe qyzǵa:

         — Bosqa tentirep júrme! Qoı baǵýǵa barǵanyńda mynaý bir qap júndi bir kúnnen qaldyrmaı ıirip kel, ıirip kelmeseń, úıge kirgizbeımin! – deıdi.

         Qyz bir qap júndi arqalap qoı-sıyrdy kúndegi óriske aparǵannan keıin:

         — Aǵataı, búgin bul bir qap júndi qalaı ıirip bolamyn? «Búgin ıirip kelmeseń, úıge kirgizbeımin» dedi. Endi ne qylamyn? – dep, jylaı bastapty.

         Qyzdyń jylaǵanyn bir sıyr estip, qyz ben balanyń qasyna kelip, jónin biledi de:

         — Jylama, baıǵus! Júnińdi maǵan ber, ony men-aq ıirip bereıin, – deıdi.

         Qyz qýanyp júndi sıyrdyń aldyna qoıady. Sıyr júndi jep jatqan ýaqytta jel turyp, sıyrdyń aldyndaǵy júnniń birazyn ushyryp áketedi; qyz júndi qýalap kete beredi. Bir ýaqytta álgi jún baryp bir úıdiń tóbesine shyǵady. Qyz júndi alaıyn dese, úıdiń ústine shyǵa almaıdy. Sonan keıin qyz aıqaılap jylaı bastaıdy. Qyzdyń jylaǵanyn estip úıdiń ishinen bir kempir shyǵady. Kempir:

         — Qaraǵym, nege jylaısyń? – deıdi.

         Qyz óziniń aýyr halin aıtqan: eken, kempir oǵan:

         — Balam! Meniń basymdy qarap jiber, sonan keıin ózim alyp beremin, – deıdi.

         Qyz kempirdiń úıine kirip, basyn-qaraı bastaıdy. Qarasa kempirdiń basynda ár túrli tamaqtar bar eken, qyz bir de bireýine tımepti.

         Kempir:

         — Boldy, balam, raqmet, sýdan sulý bol! – dep, batasyn berip, júnin áperip jiberipti.

         Qyz tamasha bir sulý bolypty. Barsa, aǵasy sıyrdyń aýzynan jipti alyp otyr eken. Qaryndasyna qarap, tań qalypty. Qaryndasy ne kórgenin bárin aıtyp beripti. Sóıtip, qyz jiptiń bárin sheshesine ákelip beripti; sheshesi qyzynyń sulýlyǵyna qarap tań qalypty.

         Erteńine báıbishe óziniń týǵan qyzyna bir qap jún berip jiberedi. Báıbisheniń qyzy da baryp ıire almaı jylap otyrǵan ýaqytta, jel shyǵyp qyzdyń júnin ushyryp áketedi. Qyz júndi qýa-qýa, uzap ketedi de keshegi kempirdiń úıine barady. Qyz úıdiń tóbesindegi júndi ala almaı turǵanda, kempir shyǵyp:

          — Neǵyp tursyń? – deıdi. Qyz:

          — Jip ıirip otyrǵanymda jel shyǵyp, júnimdi ushyryp ketti ol júnim kelip, sizdiń úıińizdiń tóbesine shyqty; sony alaıyn desem, ala almaı turmyn, – depti. Kempir:

         — Balam! Basymdy qarap jiber, sonan keıin júnińdi ózim alyp beremin, – deıdi.

         Qyz kempirdiń úıine kirip, kempirdiń basyn qaraı bastaıdy. Qarasa kempirdiń basynda ár túrli tamaqtar bar eken. Álgi qyz kempirdiń basyndaǵy tamaqtardy jep alady da:

         — Endi qaıtamyn, júnimdi alyp ber, – deıdi.

         Sonda kempir turyp:

         — Mańdaıyńa múıiz shyqsyn! Saǵan jún joq! – dep, qyzdy uryp-uryp, úıinen shyǵaryp jiberedi.

         Qyz úıine kelse, áke-sheshesi ony kórgennen shoshyp, talyp qalady da, búkil baqsy-dárigerlerdi jıyp, qyzdyń múıizinen azar qutylady. Kúnderde bir kún sol eldiń patshasy:

         — Kimde-kimniń aıaǵyndaǵy kebisi qyzymnyń aıaǵyna jarasa, qyzymdy soǵan beremin; kimde-kimniń aıaǵyndaǵy kebisi ulymnyn aıaǵyna jarasa, sol qyzdy ulyma alyp beremin, – dep eline jar salypty.

         Sonan keıin jurttyń bári qyzdaryna, balalaryna ár túrli jaqsy aıaq kıimderdi kıgizip, patshaǵa barýǵa daıarlanady. Báıbishe óz qyzyna kebis kıgizip, ógeı qyzy men balasyna:

         — Biz kelgenshe osy tary men kúrishti bir-birinen aıyryp, tazalap qoıyńdar, – dep, on qap kúrish pen tary berip ketedi.

         Ózderi patshaǵa ketip qalady. Bala men qyz kúrish pen taryny bir-birinen aıyra almaı, jylap otyrǵan ýaqytta, bir aq taýyq kelip:

         — Sender jylamańdar! Anaý kúngi kómgen qoshqardyń súıegin ashyńdar. Onda ár túrli kıimder bar; solardy kıip, sender de patshaǵa baryńdar, – deıdi.   

         Bala men qyz qýanyp, qoshqardyń súıegin kómgen jerdi ashady. Ashsa, bir aq boz at pen kók boz at tur eken jáne ár túrli kıimder bar eken. Bala   men qyz jaqsy asyl kıimder kıip, ekeýi eki atqa minip patshanyń toıyna barady. Barsa ýázirler bul ekeýin kútip alyp patshanyń qasyna alyp kiredi; patsha qyzy men balasyn shaqyrtady. Qyzy men balasy kelip, álgi ekeýi ne sálem beredi de olardyń qasyna otyrady. Onan   keıin patsha qyzyna:

         — Qyzym, mynaý jigittiń kebisin kıip kórshi. 

         Ulyna:

         — Sen de myna qyzdyń kebisin kıip kórshi! – deıdi. Balasy men qyzy álgilerdin ke-bisin kıse, aıaqtaryna dál keledi.

         Sóıtip, patsha qyzyn jetim balaǵa beredi de, balasyna jetim qyzdy alyp beredi.

---