InfoHub Logo

Burynǵy zamanda qydyr, baq, aqyl úsheýi kezdesip qalyp, eregise ketedi. Úsheýi eregesip otyryp árqaısysy óz kúshin kórsetpekshi bolady.

         Qydyr, baq pen aqyldy ertip alyp, bir jer aıdap jatqan jyndy adamǵa baryp darıdy. Sonda jyndynyń aıdaǵan jerinen tóńkerilgen kesekterdiń bári altyn bolyp ketipti. Jyndy birazdan keıin shóldepti. Anadaı jerde bir top kerýen túsip jatyr eken, solardan sý iship kelýge barady. Bararda: «Kerýenniń ıti qaýyp alar», – dep, qolyna bir kesek altyn ala barypty. Kerýenshilerge baryp, sý surapty. Kerýenshiler sý beripti. Sýdy iship alyp, anadaı jerde ózine qarap úrip jatqan ıtke qolyndaǵy bir kesegin atyp jiberipti.

         Kerýenshiler: «Altyndy laqtyryp jiberýi qalaı?» – dep oılaıdy. Bir kerýenshi:

         — Bul jyndy adam, altyn ekenin bilmes, – dep, jyndynyń qolyndaǵy altyndy surapty.

         Jyndy:

         — Má, kerek bolsa! Taǵy altyn kerek bolsa, báriń júrińder, men senderge qansha kerek bolsa, sonsha bereıin, – depti. Kerýenshiler erip baryp qarasa, jyndynyń aıdaǵan jeriniń bári altyn eken. Kerýenshiler barlyq júgin dalaǵa tastap, túıelerine altyndy tıep alypty. Bári jyndyny: «Bul qasıetti adam shyǵar!» – dep ózderimen birge elderine ala kelipti.

         Bul habar elden elge tarap, hanǵa da baryp jetipti. Altyndy estigen soń han qarap otyrsyn ba? Qasyna kóp joldas-jora, nókerlerin ertip altyndy ákelýge shyqpaqshy bolady. Han altynǵa barýǵa jınalyp jatqanda «El shetine jaý keldi!» – degen sýyq habar estiledi. Han jalma-jan jasaýyldaryn jiberip:

         — Shaharda neshe adam bolsa da biri qalmastan, qoldaryna qarý alyp atqa minsin! Qalanyń bir shetinen jaý tıdi, soǵan attansyn! – dep buıyrypty.

         Árıne, hannyń ámiri eki bolmaıdy. Jurttyń bári de bir-bir atqa minip, qoldaryna qarý alyp, jaýǵa attanady. Bularmen birge baıaǵy jyndy da shyǵady. Bári birdeı jaýǵa qarap at qoıady. Sonda jyndy kele jatqan jaýdan qorqyp, aldynda bir úlken terek bar eken, soǵan tyǵylyp qalyp qoıǵysy kelip, jabysa bergende, jyndyǵa baq qonǵan eken, terek túbimen qoparylyp, onyń qolyna keledi. Birneshe myń put terekti kóterip kele jatqan muny kórgen jaýdyń záresi ushady. Jan-jaqqa qashyp ketedi. Jaý ketken soń jurttyń bári úıdi-úıine qaıtady. Han jurttan:

         — Jaýdy kim jeńdi? – dep suraıdy.

         Sonda bir adam: «Kerýennen bir adam kelip edi, sol jeńdi», – deıdi.

         Han jyndyny shaqyrtyp alyp qyryq kún toı, otyz kún oıyn jasap, qyzyn jyndyǵa beredi. Keshke jeńgeleri hannyń qyzyn jyndynyń janyna alyp keledi. Jyndy hannyń qyzyna jolamaıdy. Hannyń qyzy ol kúni úndemeı ketedi. Erteńine jyndy taǵy jolamaıdy. Hannyń qyzy ashýlanyp: «Bul meni mensinbeı júr», – dep jeńgelerine aıtady.

         Jeńgeleri:

         — Nege mensinbesin? Óziń jolamaıtyn shyǵarsyń? – deıdi. Ol kúni kúıeýiniń qasyna qyz taǵy keledi. Jyndy etigin shesheıin dep jatqanda, hannyń qyzy baryp, jyndynyń etigin sheshpekshi bolyp, otyra bergen eken, jyndy hannyń qyzyn bir teýip, tisin syndyrady. Hannyń qyzy jylap, ákesine barady. Han qyzyn kórip, ashýlanyp:

         — Jyndyny darǵa tartyndar! – dep, jendetterine buıryq beredi.

Jendetter jyndyny darǵa apar-ǵan kezde, qydyr men baqtyń buǵan shamasy kelmeıtinin sezgen aqyl, jyndynyń basyna kiredi. Jyndy aqyl kirgen soń, o jaq, bu jaǵyna qarasa, ózin jendetterdiń darǵa tartaıyn dep turǵanyn biledi.

         — Aý, bularyń qalaı? – dep, jendetterden suraıdy.

         — Hanymyz seni darǵa asyp óltirýge buıyrdy. Biz seni darǵa tartamyz, – deıdi jendetter.

         Sonda jyndy turyp:

         — Meni hanǵa alyp baryńdar, – deıdi. Jendetter jyndynyń sózin tyń-dap, ony qaıtadan hannyń aldyna aparady. Sonda han:

         — Ne aryzyń bar? – dep, jyndydan suraıdy.

         Jyndy:

         — Men sizdiń qyzyńyzdyń qasyna jolamaǵanymnyń sebebi: qyzyńyz sizdiń dańqyńyzben ósken soń: «Aram eti ketsin», – dep júrdim. Tisin syndyrǵanym – hanym shomylmaı, boıyn taza tutpaı júrip emizgen eken, ol sol ýaqytta shyqqan tis eken, – deıdi. Han jyndynyń aqylyna rıza bolyp ony ólimnen bosatyp, qyzyn qaıtadan qosady.

         Sóıtip, qydyr men baqtan aqyldyń kúshi basym bolyp shyǵady. Jyndyǵa aqyl enip, ol murat-maqsatyna jetedi.

---