InfoHub Logo

Eńbekshil qazaq halqynyń jastary áskerge alyný kerek degen másele ábden pisken másele edi.

Bul kúnge sheıin bul máseleniń jaryqqa shyqpaı kele jatqany — qazaq eńbekshileriniń bul iske daıar emestigi, nadandyǵy ám keńes úkimetiniń bul máseleni iske asyrýǵa murshasynyń kelmeı jatqandyǵy edi.

Máskeýde bolyp ótken Rossıa Komýnıs partıasynyń 12- jalpy jıylysy bul másele týraly mynadaı qaýly shyǵarǵan:

Burynǵy áskerı tártip boıynsha alynbaı júrgen ulttardyń avtonomıaly respýblıkalarynda ám burynǵy áskerge jastary jalpy retpen alynyp júrse de, biraq óz aldyna bólek áskerleri bolmaǵan ýaq ulttardyń respýblıkalarynda óz aldyna bólek áskerler jasalsyn degen. Qazirgi ýaqytta jandy Rossıanyń keńes quramasynyń ortalyq úkimetiniń betalysyna qaraǵanda, 12-partıa jıylysynyń jasaǵan qaýlylarynyń bárin iske asyrýǵa kirisken kórinedi. Sol 12-partıa jıylysynyń ult máselesi týraly shyǵarǵan qararynyń bir qaýlysy osy joǵarǵy kórsetip otyrǵan ásker máselesi.

Qazaq eńbekshil jastarynyń áskerge kirýiniń jalpy eńbekshilder tabyna zor paıdaly is ekenin aıtyp jatýdyń kóp qajeti joq.

Jalpy jer júziniń eńbekshil taby maıdanǵa shyǵyp, qatar túzep ózderiniń jalpy tarıhı jaýy — baılar tabymen kúreskende ár ulttan qosylǵan eńbekshil halyqtyń kúshti, bilimdi, ónerli bolýy qajet.

Bilimsiz, ónersiz, nadan bolǵan halyq kúshsiz, álsiz bolady. Alysqan, ańdysqan jaýyn jeńý úshin eńbekshil tap, adamzattyń bar bilimin, bar ónerin, bar tájirıbesin úırenýi kerek. Súıtse ǵana eńbekshil tap óziniń jolyn týra kózdeı biledi, súıtse ǵana eńbekshil taby kúshti bolady. Súıtse ǵana arbasqan tarıhı jaýyn jeńe alady.

Qazirgi Rossıada bolyp jatqan taptar kúresiniń (tap revolúsıasynyń) maqsatyna jetip, jer-dúnıege jaıylyp, ornap qalýyna, sol tap kúresi maıdanyna ár ulttardan shyǵyp, daýys qosyp uıymdasqan eńbekshil halyqtardyń báriniń birdeı bilimdi, birdeı kúshti, birdeı qarýly bolýy kerek.

Al olaı bolý úshin, sol jalpy eńbekshil tabynyń bir bólegi — qazaq eńbekshileriniń jastary qyzyl áskerge kirip, jalpy maıdanǵa shyǵyp, jalpy eńbekshiler uranyna daýystaryn qosýy kerek. Orystyń jumyskerleriniń, kedeı, kresándarynyń qyzyl áskeriniń alyp bergen bostandyǵyn paıdalanyp, áskerge kirip, birge maıdanǵa túsýdi moınyna almaı otyrý — qazaq eńbekshilderine úlken kemdik...

«Alys bolsa aýlyńa barmaımysyń?» degendeı, qıyn eken dep iske kirispeý durys emes. Buǵan aldymen ár gýbernıanyń pikiri kerek. Buǵan jalpy ynta kerek. Endi bul iske tez kirisý kerek.

1923 jyl

---