InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Ǵylymı bilimderdiń damýy
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Ǵylymnyń damýyna sebep bolǵan jaǵdaılar, ǵylym damýyna úles qosqan ǵalymdar, olardyń ashqan jańalyqtary týraly túsinik berý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń tapsyrmany óz betimen meńgerýi, tanymy, oılaý, este saqtaý qabiletterin arttyryp, óz oılaryn erkin aıttyp dáleldeýge umtylýy, jeke belsendilikterin, izdenisin damytý.
Tárbıelik: Orta ǵasyrdaǵy ǵylymı bilimderge toqtala otyryp, sol kezdegi ǵylymnyń damýyna úles qosqan adamdar týraly baıandaý barysynda oqýshylardy rýhanı bilimdilikke, mádenıettilikke tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: semınar
Sabaqtyń ádisi: óz betimen izdený
Pánaralyq baılanys: ádebıet, geografıa, fızıka
Sabaqtyń kórnekiligi: karta, sýretter, ınteraktıvti taqta
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
2. Ǵylymı bilimderdiń damýy. (Oqýshynyń izdenis jumystary)
3. Termın sózdermen jumys.
4. Káne tap? (Sýretter sóıleıdi)
5. Hronologıalyq jumys.
6. Kartamen jumys.
7. “Teńge ilý” oıyny.
8. Sabaqty bekitý (test)
9. Qorytyndy
10. Baǵalaý
Erte zaman ǵalymdary aspan deneleriniń qozǵalysy jaıyndaǵy bilimderin júıelep kele Klavdıı Ptolemeı dúnıeniń geosentrlik júıesin usyndy
Nıkolaı Kopernık (1473 – 1543), uly polák astronomy, dúnıeniń gelıosentrlik júıesin qurastyrdy. Kopernık aspan deneleriniń kórinerlik qozǵalysyn Jerdiń óz osinen aınalýymen jáne Jerdiń Kúndi aınala qozǵalysymen túsindirdi.
Dj. Brýno Italıanyń uly ǵalymy, ol Polshanyń uly oqymystysy Kopernıktiń jer kúndi aınalady degen kózqarasyn quptady.
Galıleo Galıleı (1564 – 1642) aspanǵa teleskop baǵyttaǵan tuńǵysh adam. Kopernıktiń ilimin rastaıtyn birqatar jańalyqtar ashqan ıtalán fızıgi, ári astronomy.
Termın sózdermen jumys
Barlyq adamdar teń ómir súretin qoǵam qurý týraly qıal, ómirden qol úzgen qıal.

Tirideı otqa órteý.
Kapıtalısik qatynastar Italıada basqa elderge qaraǵanda buryn týyp, damı bastaǵandyqtan erte paıda bolǵan býrjýazıalyq mádenıet.
Bul eńbek qalaı atalady jáne avtory kim?
Bul gravúranyń avtory kim jáne qalaı atalady?
Bul sýret qalaı atalady jáne kimniń eńbegi?
Bul eń áıgili kartına qalaı atalady jáne avtory kim?
Bul dúnıe júzine áıgili bul kartınanyń avtory kim jáne qalaı atalady?
Portrettiń avtory kim jáne qalaı atalady?
Hronologıalyq jumys
N. Kopernık qaı jyly dúnıege keldi?
N. Kopernıktiń “Aspan deneleriniń aınalysy týraly” kitaby qaı jyly jaryq kórdi?
Dj. Brýnony qaı jyly tirideı otqa órtedi?
Dj. Brýno túrmede neshe jyl jatty?
Golandıada dúrbi tútigi jasalǵandyǵyn G. Galıleı qaı jyly bildi?
G. Galıleı ǵylym tarıhynda tuńǵysh ret qansha teleskopty qurastyrdy?
Ol teleskoptar qansha ese úlkeıtip, kórsetetin edi?
G. Galıleı óz teleskopyn qaı jyly aıǵa baǵyttap, onyń betiniń tegis emestigin bildi?
Qaı jyly dinshilder 70 jastaǵy G. Galıleıge qarsy sot uıymdastyrdy?

Hronologıalyq jumys
N. Kopernık qaı jyly dúnıege keldi? 1473 j.
N. Kopernıktiń “Aspan deneleriniń aınalysy týraly” kitaby qaı jyly jaryq kórdi? 1543j.

Dj. Brýnony qaı jyly tirideı otqa órtedi? 1600j.
Dj. Brýno túrmede neshe jyl jatty?
8 jyl
Golandıada dúrbi tútigi jasalǵandyǵyn G. Galıleı qaı jyly bildi? 1608j.
G. Galıleı ǵylym tarıhynda tuńǵysh ret qansha teleskopty qurastyrdy? 2 teleskop
Ol teleskoptar qansha ese úlkeıtip, kórsetetin edi? Kishisi 3 ese, úlkeni 32 ese
G. Galıleı óz teleskopyn qaı jyly aıǵa baǵyttap, onyń betiniń tegis emestigin bildi? 1609j.
Qaı jyly dinshilder 70 jastaǵy G. Galıleıge qarsy sot uıymdastyrdy? 1633j.
Kartamen jumys
N. Kopernık qaı jerde dúnıege keldi?
G. Galıleı qaı eldiń ǵalymy?
Dj. Brýno qaı memleketterde bolǵan?
Tomas Mor qaı jerde dúnıege keldi?
Servantes qaı eldiń uly jazýshysy?
Servantes qaı elde tutqynda bolǵan?
Ý. Shekspır qaı jerde dúnıege keldi?
R. Fransýa qaı eldiń jazýshysy?
Qazaqstan qandaı qurlyqta ornalasqan jáne qandaı memlekettermen shektesedi?

“Teńge ilý” oıyny
1. Servantesti áıgili etken onyń qandaı romany jáne ol qaı jyly jazyldy?
2. Mılan qalasyn aýyz sýmen qamtamasyz etý úshin kimniń jobasy boıynsha kanal qazyldy?
3. Florensıalyq ıtalán aqyny, iri sýretkeri Danteniń qandaı eńbegin bilesiń?
4. Dj. Brýno kimniń “Jer kúndi aınalady” degen kóz qarasyn quptady?
5. Tomas Mordyń ýtopıasy qazaqtyń qaı oıshyl keıipkeriniń kózqarasyna sáıkes keledi?
6. Kopernık pen Brýnonyń kózqarasyn Galıleı qalaı dáleldedi jáne damytty?
7. Italıadaǵy basty mádenıet ortalyqtarynyń biri qaı qala boldy?
A. Florensıa
Á. Rım
B. Madrıd
V. Amsterdam
G. Leıpsıg
2. Danteniń ataqty eńbegin atap ber.
A. “Moıseı”
Á. “Sıkst madonnasy”
B. “Mona Lıza”
V. “Hrıstosty joqtaý”
G. “Qudiretti komedıa”
3. Italıanyń qaıta órkendeý dáýiriniń músinshisin ata?
A. Donatello
Á. Leonardo da Vınchı
B. Rafael Santı
V. Dúrer Albreht
G. Velaskes Dıego
Mıkelandjelo salǵan Rımdegi alyp qurylysty atap ber?
A. Áýlıe Petr hramy
Á. “Vakh” músini
B. “Infanta Margarıta”
V. Áýlıe Sofıa sobory
G. “Aıaýsyz jaza”
5. Rafaeldiń eń dańqty kartınasy qalaı atalady?
A. “Hrıstosty joqta”
Á. “Qudiretti komedıa”
B. “Sıkst Madonnasy”
V. “Moıseı”
G. “Mona Lıza”
6. “Infanta Margarıta” kimniń týyndysy?
A. Velaske Dıego
Á. Dúrer Albreht
B. Rembrandt
V. Servantes
G. Mıkelandjelo

. Rembrandt qaı eldiń sýretshisi?
A. Germanıa
Á. Golandıa
B. Italıa
V. Ispanıa
G. Fransıa
8. Eýropa elderinde aǵartý isi qaı ǵasyrlarda damydy?
A. HİV - XIX ǵasyrlarda
Á. HİV - HVİ ǵasyrlarda
B. Hİİİ ǵ. aıaǵy men HVǵ. İ jartysynda
V. Hİİİǵ. aıaǵy men HİVǵ. basynda
G. HVǵ. aıaǵy men HVİİǵ. İ jartysynda
9. “Ýtopıa” degenimiz ne?
A. Jeke menshikti qorǵaý
Á. Saýda - sattyqpen aınalysý
B. Júzege asyrylmaıtyn, ómirden alshaq qıal
V. Qymbat tastar jıyntyǵy
G. Birigip eńbek etý

. Rembrandt qaı eldiń sýretshisi?
A. Germanıa
Á. Golandıa
B. Italıa
V. Ispanıa
G. Fransıa
8. Eýropa elderinde aǵartý isi qaı ǵasyrlarda damydy?
A. HİV - XIX ǵasyrlarda
Á. HİV - HVİ ǵasyrlarda
B. Hİİİ ǵ. aıaǵy men HVǵ. İ jartysynda
V. Hİİİǵ. aıaǵy men HİVǵ. basynda
G. HVǵ. aıaǵy men HVİİǵ. İ jartysynda
9. “Ýtopıa” degenimiz ne?
A. Jeke menshikti qorǵaý
Á. Saýda - sattyqpen aınalysý
B. Júzege asyrylmaıtyn, ómirden alshaq qıal
V. Qymbat tastar jıyntyǵy
G. Birigip eńbek etý
13. “Jer jáne basqa planetalar kúndi aınalyp júredi” degen ǵylymı tujyrymdy kim dáleldedi?
A. Brýno Djordano
Á. Kopernık Nıkolaı
B. Galıleı Galıleo
V. Hrıstofor Kolýmb
G. Vasko da Gama
14. Qaı jyly Djordano Brýno men kitaptary otqa órteldi?
A. 1650j.
Á. 1590j.
B. 1600j.
V. 1680j.
G. 1695j.
15. Úlkeıtkish optıkalyq tútik - teleskoppen eń alǵash aspanǵa kóz salǵan oqymystyny atap ber.
A. Brýno Djordano
Á. Kopernık Nıkolaı
B. Vasko da Gama
V. Galıleı Galıleo
G. Arıstotel
Qorytyndy: Ashyq teńizde kemeniń qaı jerde júrgenin durys anyqtaý úshin planetalar men juldyzdardyń qozǵalysyn jaqsy bilý kerek boldy. Dinbasylar Ptolemeıdiń aspan shyraǵy epısıkl sheńberlerimen aınalady, árbir sheńberdiń ortasy Jerdi aınalady, Jer qozǵalmaıdy degen ilimin qýattady. Bul ilim Jer men adamdy Qudaı jaratty, ol Kún men planetalardy Jerdi aınalyp jyljýǵa májbúr etti degen dinı qıalǵa qaıshy kelmedi.

Úıge tapsyrma:
1. HV - HVİİ ǵasyrlarda álem qurlymy jóninde jańa kózqarastardyń paıda bolýy kezdeısoq emestigin dálelde.
2. Dúnıe qurylymy jónindegi Ptolemeı men Kopernıktiń pikirlerin salystyr.