InfoHub Logo

İdiris Úrgenishbaevtyń týǵanyna 100 jyl
Aýyl muǵalimi İdiris Úrgenishbaevtyń óshpes erligi
Maqsaty: Qazaq halqynyń aty ańyzǵa aınalǵan batyry İdiris Úrgenishbaevtyń qaıtalanbas er tulǵasy men qaharmandyq erligin, muǵalimdik beınesin jan - jaqty ashyp kórsetý;
batyrdyń erlik isterin ón boıyna sińirip, elin, jerin qorǵaı bilýge, qaharmandylyqqa, erlikke, ultjandylyqqa tárbıeleý;
óskeleń urpaqtyń boıyna eline, jerine degen súıispenshiligin qurmetin arttyrý.
Kórnekiligi: slaıdtar, batyrdyń portreti, 100 jyldyqqy arnap shyǵarylǵan kitaptar.
Barysy:
Jerles aqynymyz Zıadın Ábdýalıev Keńes Odaǵynyń Batyry İdiris Úrgenishbaevtyń erligi týraly «Óshpegen jalyn» dastanynan.
1. Aýyl muǵalimi
2. Qahar bop soqty qyryq bir
3. Jıyrma jyl kútti - Jámıla
4. Dnepr shaıqasy
5. Qýanyshty habar
Kirispe
Muǵalim: Sálemetsizder me, oqýshylar jáne qonaqtar! At aýyzdyǵynan sý iship, er etigimen sý keshken zamanda jaýǵa shyǵyp elin, jerin qorǵaǵan erjúrek, qaharman batyrlarymyz qanshama deseńizshi! Osyndaı batyr bolmysty, qaısar rýhty, bıik tulǵalardyń biri - Keńes Odaǵynyń batyry ózimizdiń jerlesimiz, aýyl muǵalimi İdiris Úrgenishbaev.
İdiris Úrgenishbaev 1912 jyly 16 sáýirde Aqtóbe oblysy, Shalqar aýdanyndaǵy Taldyqum degen aýylda dúnıege keledi. Ákesinen 5 jasynda jetim qalady. Aqtóbe pedagogıkalyq ýchılıshesin bitirgen soń, týǵan aýylynda bastaýysh mektep
meńgerýshisi bolyp qyzmet atqaryp júredi.
“Týǵan uldan ne paıda, qolyna naıza almasa, atanyń jolyn qýmasa” dep jaýynger aqyn Mahambet aıtqandaı, myńdaǵan erler qatarynda İ. Úrgenishbaev ta 1942 jyldyń qańtarynda maıdanǵa attanady. Qalamyn vıntovka men avtomatqa aýystyrǵan keshegi aýyl muǵaliminiń tar jol, taıǵaq keshýde azamattyq tulǵasy taǵy bir qyrynan jarqyrap kórinedi.
İdiristen qalǵan jalǵyz balasy Esengeldi 1942 jyly 28 tamyzda Aıaqqumda dúnıege keledi.
Bıyl Keńes Odaǵynyń batyry İdiris Úrgenishbaevtyń týǵanyna 100 jyl tolyp otyr. Osyǵan oraı «Aýyl muǵalimi İdiris Úrgenishbaevtyń óshpes erligi» atty tárbıe saǵatyn bastaımyz.
İ bólim. «Aýyl muǵalimi»
1 - oqýshy:
Jaıdary, kórkem jaz edi,
Jaıqaltqan maısa shalǵynyn.
Balaqaılarmen máz edi,
Tizimin alyp shákirttiń,
Til taýyp, sharýa - halyqpen,
Ulannyń bárin shaqyrtyp,
Ustatyp bir - bir «Álippe»
İzdentip bilim syrlaryn,
İdiris aǵa tynbaıtyn.
2 - oqýshy:
Bolashaq úshin bul daryn
Bolattaı isti shyńdaıtyn.
Aǵanyń jany uǵatyn
Armannyń myń dúrsil lebin,
Aıalap dáıim turatyn
Aýyldyń búldirshinderin.
Balaqaılardy qyrandaı
«Qanaǵattandyrsam» deıtuǵyn.
«Saparǵa suńqar ulandar
San attandyrsam deıtuǵyn»
3 - oqýshy:
Paıymdap otyr İdiris,
Paraǵyn oıdyń aqtaryp.
Sanada sol bir dúbir is,
Saýatyn ashqan hat tanyp.
Qarańǵy edi el ishi,
Halyqqa taǵar syn qandaı?
Eskilik dástúr jelisi
Etekten tartyp turǵandaı.

İİ bólim. «Qahar bop soqty qyryq bir»
4 - oqýshy:
Ómirdiń kóshin qozǵasyp,
İzgilik jolǵa buryp kil.
Besjyldyqtardaı tez basyp,
Bastaldy sol jyl - qyryq bir.
5 - oqýshy:
Shildede soqqan yzǵardaı,
Sharpyǵan órtteı tutqıyl.
Sýmańdap sýyq jylandaı,
Sol habar jetip shalǵaıdan:
«Fashısik orda - ylań jaı,
Bastady,- dedi,- qan maıdan»
«Soǵys!» - dep aıtqan sýyq sóz
Siresip qatqan muz - qardaı.
6 - oqýshy:
«Otanǵa qaýip týdy kún,
Erligiń eldiń synaıtyn»
«Júrmeıdi bizge kúsh - ámir,
Qylyshpen qandy kezengen
Jeńemiz jaýdy, isi - ádil,
Qaharman elmiz ejelden»
Qanquıly jaýdyń soryna
Qahar bop soqty, qyryq bir.

İİİ bólim. «Jıyrma jyl kútti - Jámıla»
7 - oqýshy:
Qanshama jyl eleńdep,
Jetkende kúni Jeńistiń
«Azamat aman keler!»- dep
Armandaı kútti ne múskin.
Jol qaraýshy edi balalar,
Jáýdir kózderi jaýtańdap
Oraldy qansha aǵalar
Ordasyn jaýdyń talqandap.
8 - oqýshy:
Qan maıdanda ar úshin
Qıylyp qyrshyn armandar.
Oralmaı bozdaq - arysy,
Oısyrap orny qalǵan bar.
Solardyń biri - Jámıla
Sarylǵan habar hat kútip,
Tirshilik, ómir qamynda,
taǵdyryn dostyq pák tutyp.
9 - oqýshy:
Janymda jara kúızelis,
Dúnıeni sharlap qıalym
Tappadym derek – belgińdi.
Ózińnen qalǵan tuıaǵyń -
Ósirdim Esngeldińdi.
Jetimegiń de jetildi,
Joǵalmaıdy eken orny bar.
Jazylmas syrqat sekildi.
10 - oqýshy:
Jesirler - mendeı sorlylar,
Laǵynet aıtyp soǵysqa,
Janymdy júndeı túteıin.
Arman joq taǵdyr toǵyssa,
Arysym seni kúteıin.
Úıde bol, meıli, topqa bar,
Úndemeı taǵdyr qarysqan.
Jıyrma jyl ótti, joq habar
Maıdanǵa ketken arystan.