InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Ylǵaldy - jylýlyq óńdeý quraldary

Sabaqtyń maqsaty: Bilimdilik: Oqýshylarǵa ylǵaldy - jylýlyq óńdeý
jumystary týraly túsinik berý, ylǵaldy - jylýlyq
óńdeý quraldarymen tanystyrý.
Damytýshylyq: Teorıalyq bilimderin turmysta, kúndelikti
ómirde qoldana bilýge úıretý.
Tárbıelik: Oqýshylarǵa estetıkalyq tárbıe berý,
uqyptylyqqa, únemshildikke, tazalyqqa baýlý, tárbıeleý.

Sabaqtyń tıpi: aralas sabaq
Sabaqtyń túri: saramandyq, toptyq.
Sabaqtyń ádisi: túsindirmeli, suraq - jaýap, baıandaý.
Pánaralyq baılanys: matematıka, tarıh
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıdtar, sýretter
Sabaqtyń barysy: İ Uıymdastyrý kezeńi.
1. Oqýshylardy túgeldeý.
2. Oqý quraldarynyń daıyndyǵyn tekserý.
3. Oqýshylardy topqa bólý.

İİ. Úı tapsyrmasyn suraý
Q a ı t a l a ý s u r a q t a r y:
1. Eń alǵash tigin mashınasynyń jobasyn kim jasady?
2. Mashınamen toqýdy oılap tapqan kim?
3. Karl Veızentaldyń mashınasy qandaı, qaı jyly shyǵaryldy?
4. 1790 jyly qandaı mashınaǵa patent berildi, qurastyrýshy kim?
5. Tiginshige arnalǵan mashınany shyǵarǵan kim, qaı jyly?
6. Shólmegi bar mashınany shyǵarǵan kim, qaı jyly?
7. Tigin mashınalarynyń «ákesi» dep kimdi ataǵan?
8. Tigin mashınalaryn osy zamanǵy kúıine jetkizgen kimder?
9. Zınger tigin mashınalary qaı jyldan bastap shyǵa bastady?
10. Podolsski qalasynda «Zınger» fırmasy qaı jyly ashyldy?
11. Kıimniń tigilýine baılanysty tigin mashınalary qandaı túrlerge bólinedi?
12. Syryp tigetin jáne jartylaı avtomatty tigin mashınalary qandaı operasıalardy oryndaıdy?
13. Arnaýly tigin mashınalary qandaı? Mashınanyń jumys organdary qandaı?
14. Mashınamen jumys kezinde oryndalý kerek tehnıkalyq talaptar?

Qaıtalaý suraqtarynyń jaýaptary:
1. Kıim tigetin alǵashqy mashına jobasyn HÚ ǵasyrdyń sońynda Leonarda da Vınchı usyndy.
2. Osydan 100 jyldan keıin, HÚİ ǵasyrdyń sońynda aǵylshyn Ýılám Lı áıeliniń qolyndaǵy toqý biziniń qozǵalysyna muqıat zer sala otyryp mashınamen toqýdy oılap tapty.
3. 1755 jyly nemis Karl Veızental ortasynda qulaqshasy bar ınemen jumys isteıtin tigin mashınasyn oılap tapty.
4. 1790 jyly aǵylshyn Tomas Sent tájirıbede bylǵary buıymdaryn onyń ishinde etik tigýge paıdalanýǵa bolatyn tigin mashınasyna patent aldy.
5. 1808 jyly T. Senttyń otandasy D. Pırı tiginshige arnalǵan mashınany oılap tapty.
6. 1834 jyly amerıkandyq Ýolter Hant úshkir jaǵynda qulaqshasy bar ıneni jáne shólmek qondyrǵysyn oılap tapty.
7. 1844 - 1845 jyldary amerıkandyq Elıos Haý, Ýolter Hant tigin mashınasynyń jumys isteý prınsıpterin paıdalanyp, oǵan jetildirgen ózgertýler engizdi. Birqalypty jumys isteıtin tigin mashınasyn jasap shyǵardy.
8. 1850 - 1851 jyldary amerıkandyqtar Alen Vılson men ásirese Isaak Zıngerdiń kúsh jigerimen tigin mashınasy is júzinde osy zamanǵy kúıine jetkizildi.
9. 1850 jyldan bastap óz fırmasyn ashyp, Zınger tigin mashınalary kóptep shyǵaryla bastady.
10. 1900 jyly «Zınger» fırmasy Máskeý túbindegi Podolsk qalasynan zaýyt ashyp, shetelderden ákelingen bólshekterden tigin mashınalaryn qurastyrdy. Jyldyq shyǵarylý sany 600 myńǵa jetti.
11. Kıimniń tigilýine baılanysty jalpy baǵyttaǵy, arnaýly jáne jartylaı avtomatty bolyp bólinedi.
12. Syryp tigetin mashınalar buıym bólshekterin qaıyq tigimen qosýǵa arnalǵan. Jartylaı avtomatty tigin mashınalaryn ilmekterdi torlaý, túımelerdi qadaý úshin qoldanady.
13. Arnaýly tigin mashınalary tigý jumystaryn jasyryn ıneshanshymdarmen oryndaıdy; bólshekterdiń shetin kesteleıdi. 51 - A klasty PMZ mashınasy. Jumys organdary: ıne, ilmektegish, keńeıtkish, pyshaqtar, matany jyljytatyn reıka.

İİİ Jańa materıaldy meńgertý.
1 Balalar men áıelderdiń jeńil kóılekterin ázirlegen kezde dymqyl - jylýlyq óńdeý edáýir oryn alady jáne buıymnyń búkil óńdeýdiń mańyzy zor, ol jumysyńnyń shamamen 15 - 20% - yn quraıdy.
Buıym sapasy men onyń syrtqy kórinisi kóp jaǵdaıda buıymdy tigý barysynda da, sondaı aq ony aqyrǵy óńdeý kezinde de dymqyl - jylýlyq óńdeýdiń qalaı oryndalýyna baılanysty boldy.
2 Dymqyl - jylýlyq óńdeý, negizinen, myna maqsatta qoldanylady:
- buıym bólshekterine kólemdi - aýqymdy pishim berý jáne ár túrli tigis túrlerin óńdeý;
- bólshekterdi jelimmen qosý.
3 Tutas dymqyl - jylýlyq proses eki satydan turady:
- talshyqtardy dymqylmen jáne jylýmen jumsartý;
- alynǵan pishimdi dymqylmen, jylýmen jáne qysymmen bekitý.
4 Óńdeý prosesteri útikteý, basý jáne býlaý bolyp úshke bólinedi.
5 Ylǵaldy - jylýlyq óńdeý kezinde qoldanylatyn quraldar;