Jan qazynasy - adamgershilik negizi
Ashyq tárbıe saǵaty
Taqyryby: «Jan qazynasy - adamgershilik negizi» (prezentasıa, flıpchart)
Maqsaty: Bilimdik - tanymdyq: Oqýshylardyń bilimdik daǵdysyn qalyptastyra otyryp, dinı baǵyttaǵy saýattylyǵyn jetildirý arqyly sóıleý tilin damytý, adamgershilik qasıetterin shyńdaý. Ár ortada ózderiniń jan-jaqtylyǵyn jetildirý, tanytý, toleranttylyqqa baýlý.
Tárbıelik: Jasóspirimderdiń oı - sanasyn oıata otyryp, ózin - ózi tanýǵa jáne baǵalaýǵa, adamgershilikke, baýyrmaldyqqa tárbıeleý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń logıkalyq oılaý qabiletterin damytý, rýhanı dúnıesin jetildirý.
Mindeti: 1. Básekege qabiletti deni saý, jan - jaqty, bilimdi, saýattylyǵy jetilgen tulǵa daıarlaý.
2. Oqýshylardyń óz oılaryn ortaǵa salyp, ashyp aıta bilýge daǵdylandyrý.
Túri: Pikir alysý
Ádisi: Parlamenttik shoý baǵdarlamasy jelisinde (mıǵa shabýyl jasaý, synı turǵyda oılaýǵa úıretý ádisi)
Kórnekilik: Mýltımedıalyq taqta, beınetaspa, naqyl sózder, maqal - mátelder t. b. s
Tárbıelik baǵyty: Aqyl - oı. Rýh. Adamgershilik, Ultjandylyq.
Júrisi: İ. Uıymdastyrý bólimi
Kirispe retinde Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N. Á. Nazarbaevtyń Qazaqstan Halqyna Joldaýy jaıly «Tárbıe tal besikten bastalady» - beıne kórsetilimimen bastaý.
Oqýshylarǵa «Balam, anaý ne?» atty jaǵdaıatty kórsetý arqyly, sanalaryna oı júgirtý.
«Ata - ananyń aqysy degendi qalaı túsinesińder?» degen suraq beriledi. Suraqqa oqýshylar toptasyp jaýap beredi. Búgingi sharamyzdyń negizin asha otyryp shara jalǵasady.
İİ. Sharanyń baǵdarlamasymen tanystyrý.
1. «Áke men bala» atty beınetaspa kórsetilip, qoǵamdaǵy jaǵdaılarǵa nazar aýdarylady.
2. Adamnyń jan qazynasyn qalaı túsinemiz? (kórermenderge suraq berilip, pikirlesýge múmkindik jasalady).
3. Ata - ananyń qadirin, adam qasıetin, jan qazynasyn túsiný. Oqýshylardyń pikiri tyńdala otyryp, kelesi «Rahmet, Anashym!» atty beıne taspa kórsetiledi.
4. Rýhanı bastaýymyz Islam dininde emes pe? (Islam dini men Qazaq halqy beınetaspasy)
5. Shaǵyn logıkalyq suraqtarǵa jaýap.
İİİ. Qorytyndy bólimi.
1. Trenıń oıyny «Bilgenge marjan» (ár oqýshynyń bir sózben óz oıyn qorytýy).
2. «Sen qazaqsyń!» beınetaspasyn tamashalaı otyryp, oqýshylardy ultjandylyqqa baǵyttaý.
Sharanyń barysy.
Júrgizýshi sózi: Qaıyrly kún qurmetti ustazdar, oqýshylar jáne búgingi tárbıe saǵatymyzdyń qonaqtary!
(Sharanyń maqsaty men mindetteri, júrisi, mazmuny jáne ótý barysy tanystyrylady.)
Júrgizýshi sózinen keıin «Tárbıe talbesikten bastalady» atty beınetaspa kórsetiledi. Beınetaspanyń kórsetilý maqsaty – urpaq tárbıesi memlekettiń basty nazarynda ekenin eske salý.
Júrgizýshi sózi: Ózderińizge belgili qazirgi jahandaný úrdisinde elimizde básekege qabiletti urpaq tárbıeleý basty nazarda bolyp otyr. Al adamnyń jan qazynasyn, adamgershilik bolmysyn qalyptastyrý da, keı adamdardyń túrli jaǵdaılarmen bir - birin túsinbeýi de siz ben bizdi tolǵandyrady. Óıtkeni biz sol qoǵamnyń ishindemiz, ıaǵnı onyń múshesimiz. Iá, bunyń bári shyndyq desek artyq bolmas. Basekege qabiletti urpaqty jan - jaqty qylyp tárbıeleý úshin aldymen jan qazynasynyń negizderiniń biri, senimdilik pen shyndyqtyń bastaýyna úńilý kerek shyǵar. Men bul sharany, ıaǵnı «Jan qazynasy – adamgershilik negizi» atty taqyrypta ótkize otyryp negizinen bala men ata - ananyń arasyndaǵy qarym - qatynasqa arnaımyn. Óıtkeni qazirgi tańda bul másele de kún tártibindegi mańyzdy máselelerdiń biri bolyp otyr.
Nazarlaryńyzǵa qysqasha qoıylymdy usynamyn. Osy qoıylym turǵysynda oılana otyryp, óz pikirlerińizdi bildirýge daıyn bolyńyzdar! («Balam, anaý ne?» atty jaǵdaıat. Oınaýshylar: 31MVS toby stýdentteri).
... Ertede bir úlkeıgen qart qatty syrqattanyp jatsa, jalǵyz uly kelip:
- Áke, men seni aıshylyq jerde aty shyqqan táýipke aparyp emdetemin,- depti. Sóıtip ákesin arqasyna salyp, jolǵa shyǵypty. Olar uzaq júripti, qas qaraıǵan kezde aldydan qaraýytqan sulbany kórsetip ákesi:
- «Balam, anaý ne?» dep surapty.
- «Ol - túıe»- dep jaýap beripti. Sálden keıin ákesi álgi qaraıǵan nárseniń ne ekenin taǵy surapty. Bala áýelgi jaýabyn qaıtalapty. Ákesi osy saýalyn úshinshi ret qaıtalap suraǵanda balasy:
- «Ol - túıe, túıe!». Ózim sharshap kele jatqanda, nege suraı beresiń?- dep renjipti. Sonda ákesi:
- «Balam, kishkene kezińde men aýyr tirlikten sharshap kelip otyrsam da, seniń «Anaý ne, mynaý ne?» dep kúnine júz ret suraıtyn suraǵyńa beti qaıtpasyn, jigeri jasymasyn dep únemi jaýap beretinmin. Bul aýrýdan emdeleıin degen oıym joq edi, tek betińdi qaıtarmaıyn dep kóngenmin, endi senen sóz estigenshe, úıime baryp, ajalǵa moıyn usynǵanym artyq, meni jerge túsir» depti.
(Oqýshylardan osy jaǵdaıatqa oraı ata - ananyń aqysy degendi qalaı túsinetindikteri suralady.)
-«Jaqsydan úıren, jamannan jıren» - demeı me halqymyz. Sizderdiń qysqasha oılaryńyzdy bildik, olaı bolsa sabaǵymyzdy jalǵastyra otyryp, arnaıy daıyndalǵan ata – ana men bala qarym – qatynasy týraly kelesi beınetaspaǵa zer salaıyq. Keıinnen óz pikirlerimizdi ári jalǵastyrarmyz. (Beınetaspa kórsetiledi)
- Osy jerde pikirtalas suraqtar arqyly jalǵasady.
1. Osy tárizdi jaǵdaılarǵa alyp keletin basty sebep ne?
2. Óz ata - anasynan jerinip, qarttar úıine ótkizip jatqan tirlik – sharasyzdyq pa, qatygezdik pe? Álde ishki jan qazynamyz azaıyp, ımanymyz álsirep, adamgershilikten aıyrylýymyz ba?
3. İshki jan qazynamyz azaıyp, ımanymyz álsirep, adamgershilikten aıyrylýymyzǵa ne sebep? Bolashaqqa senimimiz joq pa?
4. «Kórgeni jaqsy kósh bastar», - demeı me, «halyq aıtsa - qalyp aıtpas» - degen taǵy bar, olaı bolsa adamnyń jan qazynasyn qalaı túsinemiz?
Bul jóninde endi pikir bildirýdi kórermenderge de bersek, tárbıe sabaǵymyzdyń qonaqtary men oqýshylar pikirin bilsek.
«Júrektiń túrip qulaǵyn,
Oılanyp taǵy qarashy,
Kimsiń sen? Qaıda turaǵyń?
- Endi qaıda barasyń?» - dep Omar Haıam jyrlap ótkendeı ata - ananyń qadirin, adam qasıetin, jan qazynasyn túsiný úshin, bolashaqqa senimmen qaraýdy, sanamyzǵa senim kiltin uıalatý úshin nazarlaryńyzdy kelesi beınetaspaǵa aýdaramyz. (Arnaıy daıyndalǵan «Rahmet, Anashym!» atty beınetaspa kórsetiledi).
- Osy jerde pikirtalas suraqtar arqyly taǵy da jalǵasady.
«Bes nárseden qashyq bol,
Bes nársege asyq bol» - dep Abaı atamyz jyrlaǵandaı jan qazynasyn uǵýdyń joldarynyń biri jáne rýhanı bastaýymyz Islam dininde emes pe?
Iaǵnı, adamı, rýhanı tárbıeniń bastaýy jan qazynasynan bastalady demeı me? Olaı bolsa kezekti taǵy da beıne túsirilimge bereıik («Islam dini men qazaq halqy» atty beınetaspa).
- Osy jerde oqýshylar men kórermender arasynda ortaq pikirtalas júredi.
Oqýshylarǵa logıkalyq baǵyttaý suraqtary beriledi:
1. Búgingi tańda álemde kúrdeli másele bolyp otyrǵan dinı ekstremızm Qazaqstan úshin qanshalyqty qaýipti?
2. Adamnyń jan qazynasyna syrttan kelgen ár - túrli dinderdiń áseri qandaı? Jan qazynamyzdy qalaı qorǵaımyz?
3. Dinı saýattylyqty qalaı jetildiremiz jáne toleranttylyqty qalaı saqtaımyz?
4. Qazirgi tańda jastardyń jan qazynasynan, adamgershiliginen shatastyryp júrgen túrli aǵymdar týraly ne aıtýǵa bolady?
Taǵy da basqa túrli pikirlerge baılanysty suraqtar qoıylyp talqylanady.
QORYTYNDY:
Búgingi bizdiń pikirtalasymyzda elimizdiń kez - kelgen adamynyń oıyna oı salardaı máseleler qozǵaldy. Biz eshkimge kiná artpaımyz, min taqpaımyz, tek básekege qabiletti urpaqty qalyptastyra otyryp, olardyń oı - pikirlerin ashyq aıtqyzý arqyly ózin - ózi tanýyn, óz jan qazynasyna úńilýin tarazyladyq.
«Bilgenge marjan»
Oqýshylarǵa oılaryn qorytyp, shaǵyn tujyrym jasaý úshin arnaıy sózder beriledi. Oqýshylar sol sózge oraı óz oılaryn qysqasha bildiredi:
Beriletin sózder:
- Aqıqat
- Mádenıet
- Rýhanıat
- Aqyl
- Parasat
- Júrek tárbıesi
- Imanı sezim
- Jan dúnıe
- Qasıet
- Halyq kózqarasy
Oqýshylar osy sabaqtan neni boıyna sińirdi?
«Sen qazaqsyń!» atty beınetaspany tamashalaý arqyly tárbıe saǵatyn qorytyndylap, oı jınaqtaý.
Sońy.
Taqyryby: «Jan qazynasy - adamgershilik negizi» (prezentasıa, flıpchart)
Maqsaty: Bilimdik - tanymdyq: Oqýshylardyń bilimdik daǵdysyn qalyptastyra otyryp, dinı baǵyttaǵy saýattylyǵyn jetildirý arqyly sóıleý tilin damytý, adamgershilik qasıetterin shyńdaý. Ár ortada ózderiniń jan-jaqtylyǵyn jetildirý, tanytý, toleranttylyqqa baýlý.
Tárbıelik: Jasóspirimderdiń oı - sanasyn oıata otyryp, ózin - ózi tanýǵa jáne baǵalaýǵa, adamgershilikke, baýyrmaldyqqa tárbıeleý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń logıkalyq oılaý qabiletterin damytý, rýhanı dúnıesin jetildirý.
Mindeti: 1. Básekege qabiletti deni saý, jan - jaqty, bilimdi, saýattylyǵy jetilgen tulǵa daıarlaý.
2. Oqýshylardyń óz oılaryn ortaǵa salyp, ashyp aıta bilýge daǵdylandyrý.
Túri: Pikir alysý
Ádisi: Parlamenttik shoý baǵdarlamasy jelisinde (mıǵa shabýyl jasaý, synı turǵyda oılaýǵa úıretý ádisi)
Kórnekilik: Mýltımedıalyq taqta, beınetaspa, naqyl sózder, maqal - mátelder t. b. s
Tárbıelik baǵyty: Aqyl - oı. Rýh. Adamgershilik, Ultjandylyq.
Júrisi: İ. Uıymdastyrý bólimi
Kirispe retinde Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N. Á. Nazarbaevtyń Qazaqstan Halqyna Joldaýy jaıly «Tárbıe tal besikten bastalady» - beıne kórsetilimimen bastaý.
Oqýshylarǵa «Balam, anaý ne?» atty jaǵdaıatty kórsetý arqyly, sanalaryna oı júgirtý.
«Ata - ananyń aqysy degendi qalaı túsinesińder?» degen suraq beriledi. Suraqqa oqýshylar toptasyp jaýap beredi. Búgingi sharamyzdyń negizin asha otyryp shara jalǵasady.
İİ. Sharanyń baǵdarlamasymen tanystyrý.
1. «Áke men bala» atty beınetaspa kórsetilip, qoǵamdaǵy jaǵdaılarǵa nazar aýdarylady.
2. Adamnyń jan qazynasyn qalaı túsinemiz? (kórermenderge suraq berilip, pikirlesýge múmkindik jasalady).
3. Ata - ananyń qadirin, adam qasıetin, jan qazynasyn túsiný. Oqýshylardyń pikiri tyńdala otyryp, kelesi «Rahmet, Anashym!» atty beıne taspa kórsetiledi.
4. Rýhanı bastaýymyz Islam dininde emes pe? (Islam dini men Qazaq halqy beınetaspasy)
5. Shaǵyn logıkalyq suraqtarǵa jaýap.
İİİ. Qorytyndy bólimi.
1. Trenıń oıyny «Bilgenge marjan» (ár oqýshynyń bir sózben óz oıyn qorytýy).
2. «Sen qazaqsyń!» beınetaspasyn tamashalaı otyryp, oqýshylardy ultjandylyqqa baǵyttaý.
Sharanyń barysy.
Júrgizýshi sózi: Qaıyrly kún qurmetti ustazdar, oqýshylar jáne búgingi tárbıe saǵatymyzdyń qonaqtary!
(Sharanyń maqsaty men mindetteri, júrisi, mazmuny jáne ótý barysy tanystyrylady.)
Júrgizýshi sózinen keıin «Tárbıe talbesikten bastalady» atty beınetaspa kórsetiledi. Beınetaspanyń kórsetilý maqsaty – urpaq tárbıesi memlekettiń basty nazarynda ekenin eske salý.
Júrgizýshi sózi: Ózderińizge belgili qazirgi jahandaný úrdisinde elimizde básekege qabiletti urpaq tárbıeleý basty nazarda bolyp otyr. Al adamnyń jan qazynasyn, adamgershilik bolmysyn qalyptastyrý da, keı adamdardyń túrli jaǵdaılarmen bir - birin túsinbeýi de siz ben bizdi tolǵandyrady. Óıtkeni biz sol qoǵamnyń ishindemiz, ıaǵnı onyń múshesimiz. Iá, bunyń bári shyndyq desek artyq bolmas. Basekege qabiletti urpaqty jan - jaqty qylyp tárbıeleý úshin aldymen jan qazynasynyń negizderiniń biri, senimdilik pen shyndyqtyń bastaýyna úńilý kerek shyǵar. Men bul sharany, ıaǵnı «Jan qazynasy – adamgershilik negizi» atty taqyrypta ótkize otyryp negizinen bala men ata - ananyń arasyndaǵy qarym - qatynasqa arnaımyn. Óıtkeni qazirgi tańda bul másele de kún tártibindegi mańyzdy máselelerdiń biri bolyp otyr.
Nazarlaryńyzǵa qysqasha qoıylymdy usynamyn. Osy qoıylym turǵysynda oılana otyryp, óz pikirlerińizdi bildirýge daıyn bolyńyzdar! («Balam, anaý ne?» atty jaǵdaıat. Oınaýshylar: 31MVS toby stýdentteri).
... Ertede bir úlkeıgen qart qatty syrqattanyp jatsa, jalǵyz uly kelip:
- Áke, men seni aıshylyq jerde aty shyqqan táýipke aparyp emdetemin,- depti. Sóıtip ákesin arqasyna salyp, jolǵa shyǵypty. Olar uzaq júripti, qas qaraıǵan kezde aldydan qaraýytqan sulbany kórsetip ákesi:
- «Balam, anaý ne?» dep surapty.
- «Ol - túıe»- dep jaýap beripti. Sálden keıin ákesi álgi qaraıǵan nárseniń ne ekenin taǵy surapty. Bala áýelgi jaýabyn qaıtalapty. Ákesi osy saýalyn úshinshi ret qaıtalap suraǵanda balasy:
- «Ol - túıe, túıe!». Ózim sharshap kele jatqanda, nege suraı beresiń?- dep renjipti. Sonda ákesi:
- «Balam, kishkene kezińde men aýyr tirlikten sharshap kelip otyrsam da, seniń «Anaý ne, mynaý ne?» dep kúnine júz ret suraıtyn suraǵyńa beti qaıtpasyn, jigeri jasymasyn dep únemi jaýap beretinmin. Bul aýrýdan emdeleıin degen oıym joq edi, tek betińdi qaıtarmaıyn dep kóngenmin, endi senen sóz estigenshe, úıime baryp, ajalǵa moıyn usynǵanym artyq, meni jerge túsir» depti.
(Oqýshylardan osy jaǵdaıatqa oraı ata - ananyń aqysy degendi qalaı túsinetindikteri suralady.)
-«Jaqsydan úıren, jamannan jıren» - demeı me halqymyz. Sizderdiń qysqasha oılaryńyzdy bildik, olaı bolsa sabaǵymyzdy jalǵastyra otyryp, arnaıy daıyndalǵan ata – ana men bala qarym – qatynasy týraly kelesi beınetaspaǵa zer salaıyq. Keıinnen óz pikirlerimizdi ári jalǵastyrarmyz. (Beınetaspa kórsetiledi)
- Osy jerde pikirtalas suraqtar arqyly jalǵasady.
1. Osy tárizdi jaǵdaılarǵa alyp keletin basty sebep ne?
2. Óz ata - anasynan jerinip, qarttar úıine ótkizip jatqan tirlik – sharasyzdyq pa, qatygezdik pe? Álde ishki jan qazynamyz azaıyp, ımanymyz álsirep, adamgershilikten aıyrylýymyz ba?
3. İshki jan qazynamyz azaıyp, ımanymyz álsirep, adamgershilikten aıyrylýymyzǵa ne sebep? Bolashaqqa senimimiz joq pa?
4. «Kórgeni jaqsy kósh bastar», - demeı me, «halyq aıtsa - qalyp aıtpas» - degen taǵy bar, olaı bolsa adamnyń jan qazynasyn qalaı túsinemiz?
Bul jóninde endi pikir bildirýdi kórermenderge de bersek, tárbıe sabaǵymyzdyń qonaqtary men oqýshylar pikirin bilsek.
«Júrektiń túrip qulaǵyn,
Oılanyp taǵy qarashy,
Kimsiń sen? Qaıda turaǵyń?
- Endi qaıda barasyń?» - dep Omar Haıam jyrlap ótkendeı ata - ananyń qadirin, adam qasıetin, jan qazynasyn túsiný úshin, bolashaqqa senimmen qaraýdy, sanamyzǵa senim kiltin uıalatý úshin nazarlaryńyzdy kelesi beınetaspaǵa aýdaramyz. (Arnaıy daıyndalǵan «Rahmet, Anashym!» atty beınetaspa kórsetiledi).
- Osy jerde pikirtalas suraqtar arqyly taǵy da jalǵasady.
«Bes nárseden qashyq bol,
Bes nársege asyq bol» - dep Abaı atamyz jyrlaǵandaı jan qazynasyn uǵýdyń joldarynyń biri jáne rýhanı bastaýymyz Islam dininde emes pe?
Iaǵnı, adamı, rýhanı tárbıeniń bastaýy jan qazynasynan bastalady demeı me? Olaı bolsa kezekti taǵy da beıne túsirilimge bereıik («Islam dini men qazaq halqy» atty beınetaspa).
- Osy jerde oqýshylar men kórermender arasynda ortaq pikirtalas júredi.
Oqýshylarǵa logıkalyq baǵyttaý suraqtary beriledi:
1. Búgingi tańda álemde kúrdeli másele bolyp otyrǵan dinı ekstremızm Qazaqstan úshin qanshalyqty qaýipti?
2. Adamnyń jan qazynasyna syrttan kelgen ár - túrli dinderdiń áseri qandaı? Jan qazynamyzdy qalaı qorǵaımyz?
3. Dinı saýattylyqty qalaı jetildiremiz jáne toleranttylyqty qalaı saqtaımyz?
4. Qazirgi tańda jastardyń jan qazynasynan, adamgershiliginen shatastyryp júrgen túrli aǵymdar týraly ne aıtýǵa bolady?
Taǵy da basqa túrli pikirlerge baılanysty suraqtar qoıylyp talqylanady.
QORYTYNDY:
Búgingi bizdiń pikirtalasymyzda elimizdiń kez - kelgen adamynyń oıyna oı salardaı máseleler qozǵaldy. Biz eshkimge kiná artpaımyz, min taqpaımyz, tek básekege qabiletti urpaqty qalyptastyra otyryp, olardyń oı - pikirlerin ashyq aıtqyzý arqyly ózin - ózi tanýyn, óz jan qazynasyna úńilýin tarazyladyq.
«Bilgenge marjan»
Oqýshylarǵa oılaryn qorytyp, shaǵyn tujyrym jasaý úshin arnaıy sózder beriledi. Oqýshylar sol sózge oraı óz oılaryn qysqasha bildiredi:
Beriletin sózder:
- Aqıqat
- Mádenıet
- Rýhanıat
- Aqyl
- Parasat
- Júrek tárbıesi
- Imanı sezim
- Jan dúnıe
- Qasıet
- Halyq kózqarasy
Oqýshylar osy sabaqtan neni boıyna sińirdi?
«Sen qazaqsyń!» atty beınetaspany tamashalaý arqyly tárbıe saǵatyn qorytyndylap, oı jınaqtaý.
Sońy.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Oqýshylardyń matematıka pánine qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, oı-órisin damytý, alǵan bilimderin pysyqtaý.
