InfoHub Logo

Janýarlardyń kóbi ósimdikpen qorektenetinin jaqsy bilemiz. Alaıda tıin sıaqty janýarlar qys mezgiline taǵam qoryn saqtamaıdy, al sýyq túskende ósimdikterdiń bári solyp qalady.

Janýarlar jaz boıy aǵzasyna qajetti maı qoryn jınaıdy da sýyq túskende, ıaǵnı kóp ýaqyt boıy ash júrýge májbúr bolǵanda, inderiniń eń túbine kirip uıqyǵa ketedi. Mazasyn eshkim almasa, janýarlar, osylaı qys boıy uıyqtaıdy. Bul mezgilde janýarlar múlde qorektenbeıdi, jaz boıy jınaǵan maıdyń arqasynda ómir súredi.

Dál osy maı janýarlarǵa ómir súrýge qajetti qýatpen qamtamasyz etedi.

Aıý sıaqty sútqorektiler shyn máninde uzaq uıqyǵa ketpeıdi. Iá, qysta olar jazǵa qaraǵanda kóp uıyqtaıdy, alaıda buny uzaq, tereń uıqy deýge kelmes. Qystyń jyly jáne shýaqty kúnderinde, aıý, tıin, ala tyshqan sıaqty keıbir janýarlar oıanyp, inderinen shyǵady.

Uzaq uıqyǵa ketý degenimiz melshıip qatyp qalýǵa uqsas jáne qarapaıym uıqymen esh baılanysy joq. Qysta naǵyz uzaq uıqyǵa ketetin kirpi nemese qaraqas tyshqan sıaqty sútqorektilerde bul ýaqytta túpkilikti fızıologıalyq ózgerister júrip jatady. Osynyń arqasynda olar uzaq ýaqyt ashyǵyp jata beredi.

Janýarlardyń dene temperatýrasy nólge deıin túsip ketedi, qan qysymy tómendeıdi, baıaý jáne júıesiz tynystaıdy, al júrekteri mınýtyna birneshe ret qana sırek soǵady. Kóptegen endokrındi bezder uzaq uıqy kezinde tolyqtaı óz jumysyn toqtatady.

Uzaq uıqyǵa ketetin janýarlar jaz boıy aǵzasyna jınaǵan qýat qoryn óte baıaý jumsaıdy. Alaıda, olar az tamaqtanatyndyqtan ottegige asa zárý emes, al bul óz kezeginde janýardyń tynystaýy men júrek soǵysyn baıaýlatady.

Eger apandaǵy temperatýra tym túsip ketse, uzaq uıqyǵa ketken janýar oıanyp, ózin tereńirek kómip qaıta uıqyǵa ketedi. Uıqynyń uzaqtyǵy syrtqy faktorlarǵa – aýa temperatýrasyna baılanysty, sýyq kúnder uzaq saqtalsa, uıqylary da uzaqqa sozylady.

Jaýyn qurt, baqa, jylan, balyq sıaqty jylyqandy emes janýarlar da uıqyǵa ketedi. Mysaly, jaýyn qurttar jerdiń sýyq qabatynan tereńge kirip ketedi, jylandar jer apandarǵa nemese taýda túzilgen jaryqshaqtarǵa, baqalar sý qoımanyń túbindegi balshyqqa tyǵylady, tuqy sıaqty balyqtar eń túbinde uıyqtaıdy. Tipti tastyń nemese bóreneniń astyna tyǵylyp uzaq uıqyǵa ketetin janýarlar da bolady.

Kóktem kele salysymen, aýa temperatýrasynyń aýytqýy, ıister, ashyǵý sezimi uzaq uıqyda jatqan janýarlardy oıatady. Kóktemde bul qalyptan shyǵý úshin janýarlarǵa birneshe saǵat qajet bolady.

---