InfoHub Logo

Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıteti, Fılosofıa jáne saıasattaný fakúlteti, Dintaný jáne mádenıettaný kafedrasy
Óndiristik tájirıbe jetekshisi: Esbolova M.A.
Nabıeva Nazıra Erjanqyzy
4 kýrs, mamandyǵy: Mádenıettaný, e-mail: nazira.nabiyeva@bk.ru

21 ǵasyr kóptegen jańa dúnıelerdiń, uǵymdardyń, mádenıet tıpteri men jańa tendensıalardyń damý shyńyna jetken, jańa leptiń bastaý alǵan kezeńi boldy. Aldyńǵy júzjyldyqtarmen salystyrǵanda bul tek tehnıkalyq jetistikter, ǵylymı ashylýlarǵa ǵana baılanysty emes. Sonymen qatar rýhanı, mádenı jańashyldyqtyń da beleń alǵan ýaqyty dep aıtar edim.

Sondaı mádenı ózgeris – sýbmádenıet pen kontrmádenıettiń egiz uǵymǵa aınalyp, qoǵamda etene ról alýy bolyp tabylady. Al endi osy «sýbmádenıet» degenimiz qandaı uǵym? Eger dálme-dál aýdarymda «astyńǵy mádenıet» degen maǵynaǵa saıyp keledi, ıaǵnı jalpy mádenıetten de tómengi oryndaǵy qubylys. Belgili bir iri mádenı qurylym ishindegi  toptar, birlestikter mádenıeti degendi bildiredi. Sýbmádenıet kóbinde qoǵamda óktem bolyp turǵan mádenıet pen áleýmettik qurylymǵa oń nemese teris qatynas nátıjesinde paıda bolady. Ol qatynastar psıhologıalyq talǵamdaǵy uqsastyqtyń túrliligine baılanysty adamǵa áser etedi. Mysaly, belgili adamdardy ultyna, jynysyna qaramaı, bir ıdeıa tolqynyna biriktirý – sýbmádenıettiń ereksheligi bolyp tabylady.

Taǵy bir ereksheligi -  sýbmádenıet ókilderin, qala kóshelerine shyqsańyz, mindetti túrde kóresiz jáne birden tanı alýymyz. Óıtkeni olardyń kıim kıisteri de, ózderin ustaýy da, sóıleýleri de ózgeshe. Bul tek syrtqy kórinis bolsa, ishki rýhanı kúıleri de ózgeshe bolyp turady, olardyń óindik ómir súrý stıli, prınsıpteri, standarttary, oılary men minezi bar. Jastar kóbinese olardy kórgende «keremet» dep tamsanady, qyzyǵyp, elikteıdi, al úlkender «jastar qaıda barady» dep kúrsinedi, endi bireýler «bári erekshelený úshin» dep jaqtyrmaı da jatady. Osylaısha, san qyrly pikirler kete beredi.

Al endi olardyń jekelegen erekshelikterine toqtalaıyn:

Basty atrıbýttary – stıldiń ózgesheligi, mysaly:

Djınsy men óreskel aıaq kıimniń agressıvti túri.
Skýter ıeleri, sondaı-aq djınsy men kapúshon kıgen.
Kostúmder men jyltyr etikterdegi sán osy sýbmádenıettiń kóp bóligin qurady. Tizim sándi qyzdarmen tolyqtyrylǵan, syrtqy kelbeti úlgili jáne qysqa shashty.

Óner mektebiniń oqýshylary, stýdentter jáne t.b.

Al eń tanymal top - rokerlerdiń negizgi atrıbýttary bylǵary kýrtka, tozǵan djınsy, úlken óreskel aıaq kıim, artqy jaǵynda taralǵan uzyn shashtar jáne tatýırovkalar boldy. Árıne, motosıkl sıaqty mańyzdy elementsiz qandaı roker. Rok mýzykasy roker sýbmádenıetinde erekshe oryn alady

Árıne pikirlerge súıenetin bolsaq, sýbmádenıet ókilderiniń resmı emes, ıaǵnı beıresmı birlestik ókili ekenine kóz jetkize alamyz. Al bul beıformaldyq birlestikterge kirýiniń birneshe sebepteri bar, árıne. Kóbinese barlyq problema oshaǵy – otbasy emes pe? Otbasyndaǵy túsinispeýshilikter, urys-keris, negatıv, jetispeýshilik, otbasyna qarsy shyǵý sekildi máseleler barlyq qıyn minez ben árekettiń bastamasy der edim. Barlyq psıhologıalyq travma men problemalardyń, tipti bolashaqta óziń quratyn otbasyndaǵy kelispeýshilikterge de áserin tıgize me dep qorqamyz. Al otbasynda qınalǵan bala qoǵamda da ózin jaqsy sezine almaıdy. Mektep pen dostar ortasyndaǵy sezinýge áser etip, mekteptegi úlgermeýshilik jáne mektep ujymynan oqshaýlaný,barlyq adamdar sıaqty bolýdy qalamaý nemese kerisinshe, ózine kóńil aýdartqysy kelip,, moda qýyp, krımınal ne teris ádetterge áýestenip ketý qaýpi de bar.

Iaǵnı bul aldymen sýbmádenıet birlestigine alyp kelip, onyń túrleriniń biri - kontrmádenıet - qoǵamnyń keıbir toptarynyń áleýmettik mádenıetti jalpy qoǵamke de ulasýy múmkin, al onyń basym kópshiliginiń ústem mádenıetine qarsy turý ekenin bilemiz.

Sýbmádenıettiń árıne jaqsy jaqtary da joq emes, barshyyq, degenmen de jastar qatty áýes bolyp ketpes úshin jastaıynan júris-turysy, stereotıpteri, minezi men is-áreketi ábden nazar qoıǵan abzal.

---