InfoHub Logo

Jyrtqysh qustar (Falsoniformes) — qustardyń bir otrády. Antarktıdadan basqa qurlyqtardyń barlyǵynda taraǵan. Qazaqstanda 2 tuqymdasy (suńqar, qyran),14 týysy, 38 túri bar, 29 túri uıalaıdy. Eń kishkene jyrtqysh qustardyń (ergejeıli suńqar) salmaǵy 50 g, eń irisiniki (kalıfornıa qumaıy) 12 kg bolady. Kalıfornıa qumaıynyń jaıǵan qanaty 3 m-ge deıin jetedi. Sháýlisi, ádette, uıabasarynan irileý bolady. Bulardyń arasyndaǵy jynystyq aıyrmashylyq keıbir jyrtqysh qustarda (kúıkentaı, quladyn)aıqyn kórinedi.

Jyrtqysh qustardyń qystap qalatyn jáne qaıtyp ketetin túrleri bar. Olar jerden tez kóterilip, mánerlep, kópshilik túrleri qalyqtap ushady. Negizinen, monogamdy (basybaıly jup qurady) qustar, uıasyn qatarynan birneshe jyl paıdalanady. Uıasyn aǵash basyna, jartas qýysyna, quraqarasyna salady. İri túrleri (qyran, qumaı) 1-3-ten, usaqtary (bóktergi, tuıǵyn) 4-7-den jumyrtqa salady. Ony sháýlisi men uıabasary kezektesip basady, balapandaryn da ekeýlep asyraıdy. Qoregin izdeýi, jeminiń quramy jyrtqysh qustardyń ár túrinde ár túrli bolady. Kópshiligi etpen qorektenedi. Negizinen, zıandy kemirýshilermen, keıbir túrleri óleksemen qorektenip, qorshaǵan ortany tazartyp, paıda keltiredi.

Jyrtqysh qustardyń biraz túri (ıtelgi, lashyn, búrkit, jylan jegish qyran, aq suńqar, aqquıryqty sýbúrkit,t.b.) qorǵaýǵa alynyp, Qazaqstannyń "Qyzyl kitabyna" engizilgen.

Oqýǵa keńes beremiz:

Totyqus

Itelgi

Janýarlar nege uzaq qysqy uıqyǵa ketedi?

Búginge deıin belgisiz bolyp kelgen 15 janýar

Álemdegi eń qatty tisteıtin (shaǵatyn) tirshilik ıeleri

Erekshe tústegi janýarlar

Janýarlar qalaı kóredi?

Eń kishkentaı men eń úlkender

Janýarlarda ıntellekt bar ma?

---