InfoHub Logo

Abylaı han atyndaǵy Qazaq Halyqaralyq qatynastar jáne álem tilderi ýnıversıtetiniń,jýrnalısıka fakúlteti 2-kýrs stýdenti Karagýshınova Aıǵanym Jańabaıqyzy

Mamandyq tańdaý – ómirińizdiń bir kirpishin durys qalaý.

Hose Hýlıan Martı                         

Kógildir ekranǵa telmirip, jastaıynan «Men jýrnalıs bolamyn»,- dep jar salyp, maqsatyn aıqyndap asqaq armanǵa jetýdi kózdep otyrǵan jas jetkinshekter sany qanshama... Shyndyq jolynda shyryldap, eldiń qamy úshin jumys isteımin deıtinder she?! Buny bir ǵana sózben bylaı dep topshylaýǵa bolady: búgingi kúnde qoǵam damýy jańa jolǵa tústi. Bilim men ǵylymnyń sharyqtaǵan tusy - HHİ ǵasyr ǵylymı- tehnıkalyq revolúsıanyń, adamzat órkenıetiniń jańa sıfrly deńgeıge kóterilgen kezeńinde, jahandanýdyń yqpaly kúsheıip, batystyq mádenıet áser bergen tusta jýrnalısıka, tórtinshi bılik ókilderiniń quramyna kirsem deıtinder jyl sanap artpasa, kemimeı tur. Jaqsylyqqa balaımyz. Deı tura, jýrnalıs bolam deseńiz … 

Jýrnalısıka úlken jaýapkershilikti kózdeıdi. Sebebi, jýrnalısıka — ǵylym men úlken bilim. Jýrnalısıka — tamyry tereń tarıh. Jýrnalısıka — beıresmı tórtinshi bılik, áleýmettik qubylys. Jýrnalısıka - ashyq pikir, talap men talant, kúsh, jiger, shynaıy oı, talǵampaz kózqaras. Bolat Múrsálimniń: «Jýrnalısıka – shyndyqty aıtatyn, oqıǵany burmalamaıtyn, búgingi kúnniń eń mańyzdy dúnıesin aıtatyn ınstıtýt. Al onyń qalaı jumys isteýi – ár eldiń, ár basylymnyń, qala berdi ár jýrnalısiń moraldyq ustanymyna baılanysty. Jaqynda birneshe memlekettiń Jýrnalıser kodeksin qarap shyqtym. Árqaısysy ár túrli, sóıtse de bárine uqsas uǵymdar da jeterlik. Sonyń ishinde eń basty degen ólshemder: jalǵan aqparat taratpaý, aýdıtorıany aldamaý, tek qana senimdi derek kózderinen aqparat alý, kóz jetpegen aqpardy sensasıa qýyp jarıalamaý, bireýge kúıe, bireýge jala jappaý, namysyna tımeý, árkimniń jeke basyna, otbasyna qatysty aqparatty jarıalamaý. Bundaı ólshemder kóp. Iaǵnı jýrnalısıka adamshylyq qaǵıdalarynan attamaı, aqparat taratýmen aınalysýy tıis. Jýrnalısıkany sanatkerlikpen, tárbıemen, úıretýmen, nasıhatpen shatastyrýǵa bolmaıdy» degeni beker emes ǵoı? Qyzyq ta qıyn, qurmetti de mazasyz mamandyqtyń adamy da — osy jýrnalıs. Jýrnalıs — jol ústindegi jolaýshy. Óıtkeni, ol ómir boıy jol ústinde júrip, barmaıtyn jeri men eli joq. Ol halyq aıtqandaı –qoǵamnyń  úni men qoǵamnyń qyraǵy kózi. Onyń tili zańnyń tili, ádilettiń ashshy tili. Jýrnalıs qoǵamdaǵy jaqsylyq ataýlyny jańǵyrtyp, jamandyq ataýlynyń jer-jebirine jetetin qalamger men uly qaıratker. Men tipti keıde jýrnalıs mamandyǵyn qarapaıym ómirdegi bal arasyna teńeımin. Óıtkeni, bal arasy sekildi jýrnalıser de ózine kerek aqparatty jer - kókti kezip, shartarapty sharlap, izdenip júrip jınaıdy. Jáne osy izdenis jolynda talaı nebir lázzat alar tańǵajaıyp, ǵajap sátterdiń kýási bolady, sonymen qatar san qıly kúrdeli prosesterdi basynan keshiredi. Áıtse de, sonyń nátıjesinde úlken belesterdi baǵyndyrady. Mine , osyndaı dara erekshelikterimen jýrnalısıkanyń orny qoǵamda ár kez bólek. Jýrnalıs bolam deseńiz eń aldymen ne kerek? Batyldyq. Shyndyq . Ádildik. V.A.Kochetkovtyń: «Eslı ona sýrova, eslı ona tebe ne nravıtsá, ýhodı ız gazety v drýgýıý, ınýıý professıý» degen osy bir sóılemi talaıdy ańǵartyp tur, onyń bulaı deýi de tekke emes. Sóziń men isińde batyldyq boı kórsetip, ony shyndyq shyńynda ádildiktiń tilimen jetkizý kez kelgenniń qolynan kele bermeıtin dúnıe. Ekinshisi, saýattylyq, qysqalyq, tartymdylyq. Ol nege deseńiz, Ahmet Baıtursynov: «Gazet halyqtyń kózi, qulaǵy, hám tili » deıtin bolsa, sol gazetke materıaldy usynatyn ókil, habarshy - jýrnalıs.  

«Qaı eldiń baspasózi myqty bolsa, sol eldiń bolashaǵy zor» degen Mirjaqyp atamyzdyń sózi de óz ómirsheńdigin joıǵan joq. Memlekettik tilde shyǵatyn basylymdar – ulttyq qaýipsizdigimizdiń basty tiregi. Sondyqtan da zaman aǵymy jańa jetistikterge jetelese de, ómirlik ustanymymyzdy qalyptastyratyn gazet–jýrnaldyń baǵasy bizdiń ómirimizde ózgermeıdi degim keledi. Jýrnalıser osyny eskerse , nur ústine nur. 

Kezinde kıno paıda bolǵanda dýaly aýyzdar teatr óledi dep daýryqqan edi. Gazet shyqqanda kitap kelmeske ketedi degen boljam aıtyldy. Al ınternet aqparat naryǵyn jaýlaı bastaǵanda baspasóz qurdymǵa ketedi dep shýlasty jurt. Bári de jel sóz ekenin ýaqyt dáleldedi. Teatr kórermenin, kitap turaqty oqyrmandaryn joǵaltqan joq. Al televızıa men baspasóz jańa ǵasyrǵa beıimdelý satylarynan ótip jatyr. Jýrnalıs bolam deseńiz, osyny da eskerińiz. 

---