InfoHub Logo

I

Tún. Kóshede ǵana tún. Al páter ishi kúndizgideı jaryq. Tóbeden salbyraǵan lústranyń jaryǵy, árıne, kún jaryǵyna sál-pál jetpeıdi. Bes jasar Taımasqa jaryqtyń qaıta álsiz bolǵany jaqsy. Jaryq álsiz bolsa jaqsy oılanasyń. Bólme ishindegi zattar kózge anyq shalyna bermeıdi, oı bólinbeıdi. Sonymen Taımas — Tıtı oılanyp otyr.

Shyndyǵynda Taımastyń Taımas ekendigin balalar baqshasyndaǵy, podezdegi tetelesteriniń kóbi bile bermeıdi, bári jappaı Tıtı dep ataıdy. Oǵan kináli Taımastyń ózi. Eki jasqa jete bere tili shyǵyp, byldyrlaı bastaǵan. Dál osyndaı qysqy keshte papasy men mamasy: «Taımas, sen dáý jigitke aınalyp, eseıip qaldyń. Ár zattyń, ár balanyń óz esimi bolady — osyny bilip qoı. Máselen, áne, anaý tórdegi, saǵan kúnde keshke múltfılm kórsetip beretin sıraqty qobdıdyń aty — televızor. Káne, televızor deshi?» — degen. Taımas papasy men mamasyna bir, ekrandy qobdıǵa eki qaraǵan. Sosyn suq saýsaǵyn jyp etkizip aýzyna apara berip, qaıtadan arqasyna jasyra qoıdy da (aýyzǵa saýsaqty tek jaman balalar salady): «Devız!» — dedi. Papa, mamasy bir-birine baqyraıyp qarady. Taımas sodan-aq birdeńeni búldirgenin seze qoıdy. Jáne, búldirgende de, álgi ekrandy qobdıdyń tóńireginde qatelik jasaǵanyn anyq bildi de, sasqanynan «devızdi» túzettim degen oımen: «Sevız!» — dep saldy.

Áke-sheshesi edáýir kúıgelektendi. Mamasy betin shymshydy. Tipti uıyqtaıtyn bólmedegi treláj aınaǵa baryp, shashyn tarap-tarap jiberdi. Sosyn qaıtyp keldi de, papasynyń qulaǵyna birdeńe sybyrlaǵan. Papasy basyn ızedi. Mamasy Tıtıdiń aldyna tizerlep otyra qalyp:

— Ulym, endi Taımas dep kórshi! — dedi.

Taımas ernin ıkemge keltiremin dep biraz búristirdi. Aqyry ájeptáýir qınalyp baryp:

— Tı-tı... — dedi.

Papasy da, mamasy da qosa qabat kúlip jibergen. Ekeýi birdeńeni bilip kúlip turǵan shyǵar degen oımen Taımas ta jymıdy; áke-shesheniń qylyǵyn qaıtalasań, kóp qatelespeısiń. Endi papasy Taımastyń oıynyn keltiretin eń súıkimdi kóz qarasymen ulyna qarap:

— Káne, meniń atym Taımas dep taǵy bir qaıtalashy! — dedi.

Taımas bul joly ernin búristirip, qaıystyryp qınalmady. Bir nárseni anyq biledi — «Tıtı» degen sóz papasy men mamasyna unap qaldy. Unaǵanda qandaı! Unamasa, ekeýi qosylyp kúle me? «Qaıtala» dep aıta ma? Sondyqtan bul joly múdirmedi, jaýapty saq etkizdi.

— Tı-tı...

Papasy basyn sıpady.

— Meıli, Tıtı bolsań, Tıtı bol. Eseıgesin ózin-aq Taımas atyndy taýyp alarsyń.

Sol kúnnen bastap Taımas umytyldy. Jańa esim kórshi páterdegi, podezdegi, balalar baqshasyndaǵy qurby-qurdastaryna, tárbıeshi apaılaryna da tym-tym súıkimdi estildi me, ári birden qatyp alyp, tez jattaı qoıdy. «Tıtı!». Qyp-qysqa ári aıtar aýyzǵa birtúrli quıqyljyp-quıqyljyp ketedi. Ózi taýyp alǵan at bolǵasyn ba, Tıtı Taımastyń ózine de bek unap qalyp edi.

...Sonymen, Tıtı lústradan sebelegen álsizdeý jaryq astynda oılanyp otyr. Úıdegilerdiń árqaısysy óz isimen áýre. Altynshy klasta oqıtyn aǵasy Almas kórshi bólmede algebramen janyn qınap otyr. Qınalyp otyrǵandaǵy sondaı: «Iks teń bolady túbir astynda jáne ıgrek» degen daýsy da shyǵyp ketedi. Tıtı oıyn sál bólip, esik qıyǵynan kórshi bólmege kóz jiberip edi, aǵasynyń mańdaıy tyrjıyp, alaıyńqyrap ketken kózin tóbege qadapty. Almastan Tıtıdiń kóńili qalyp qoıdy. Aǵasynan aqyl suramaq edi. Búıtip byrjıyp-tyrjıyp otyrǵan adamnan qandaı jóndem aqyl shyǵady deısiń.

Papasynyń da qoly bos emes, kresloǵa jaıǵasyp ap, ústińgi erni jybyrlap, astynǵy erni qybyrlap, týyrlyqtaı gazetti aýdaryp-tóńkerip oqyp otyr. Papalary, nege ekeni belgisiz, gazetti erni jybyrlap oqıdy. Onyń ústine, álsin-áli qosýly turǵan televızorǵa qarap qoıady. Mundaıda papasy mazasyn alǵan adamdy kirjińdep unatpaı qalady. Uryspaıdy, jekimeıdi. Tek kózildirik áıneginiń astynan oıyn bólgen adamǵa sonshalyqty qınala qaraıdy. Tıtı úshin bulaı jekigennen de aýyr tıedi. Óıtkeni papasy Tıtı sondaı-sondaı jaqsy kóredi. Al jaqsy kóretin jandardy shama kelgenshe renjitpegen jón, orynsyz mazalamaǵan durys.

Tıtı ishteı kúrsinip saldy da, aldynda baýyrsaqtaı shashylyp jatqan oıynshyqtardy jıyp tastap, ornynan turdy, as úıge bettedi. Mamasy keshki astan qalǵan ydys-aıaqtardy jýyp, stoldy súrtip, murnyna sý jetpeı júr eken. Kózine túsken shashyn alaqanymen bir sypyryp tastap:

— A? Oınap bittiń be? — dedi de, qaıtadan shanyshqy, qasyqtarymen alysyp ketti.

Tıtı sheshesiniń eteginen tartty:

— Mam, á, mam! Men qalaı jıhankez bolamyn?

Sheshesi balasynyn suraǵyna onshalyqty mán bermedi bilem, basyn kótermesten kúńk etti:

— Jıhankez? Bolsań, bola ǵoı!

Bala endi byrtıǵan kishkene qolyn sheshesiniń bilegine saldy:

— Qalaı jıhankez bolamyn, mama?

Jýyp jatqan shynyaıaǵyn qolynan túsirip alǵan mamasy Tıtıge jalt qarap edi. Qaramaı-aq qoıǵany jaqsy edi. Tym ashýly eken:

— Jıhankez, jıhankez? Onysy nesi taǵy? Erigip turǵan eshkim joq... Ydys-aıaq jýyp jatqanymdy kórip tur emespisiń? Bar da, jatyp uıyqta. Tósegiń salýly. Erteń qyńqyldap oıanbaı qoıasyń da, balalar baqshasynan keshigip qalamyz. Apaılaryń ursady.

Urty qompıyp, erni burtıa qalǵan Tıtı uıyqtaıtyn bólmege bettedi. Mamasyna degen ókpesi qara qazandaı. Jıhankez bolýdyń joldaryn aıta salsa qaıtedi bálsinbeı? «Tańerteń oıanbaısyń, balalar baqshasynan keshigip qalamyz», — deıdi. Máseleniń ózi balalar baqshasynan shyǵyp ketkenin mamasy qaıdan bilsin.

Búgin tárbıeshi apaı Tıtılerge, ıaǵnı eresekter tobyna jıhankezder jaıly áńgime aıtyp bergen. Sóıtse, jıhankezder teńizge keme salyp júzip, túıe, at, qodasqa minip, taý-tasty aralaıdy eken. Keıde ystyq ólkelerde jýnglı dep atalatyn qalyń jynys ormandardy da kezip júre beredi. Tárbıeshi apaı álgi Kolýmb, Prjevalskıı, Shoqan Ýálıhanov degen saıahatshy aǵaılardyń sýretterin kórsetti. Kolýmb, Prjevalskıı tómengi qabatta turatyn Mıhaıl, Sasha aǵaılarǵa uqsaıdy eken de, al Shoqan Ýálıhanov ózinin papasyna az-muz kele me dep qaldy.

İshinde Tıtı bar, ásirese uldar jaǵy bul áńgimeni aýyzdarynyń sýy quryp tyńdady. Syrtqa shyǵysymen árkim árqalaı shýlasty-aı kep. Aqyry sóz aıaǵyn «Bárimiz de jıhankez bolamyz» degenge tiredi. Sol sátte jıhankez bolý op-ońaı sekildi edi. Úıge kelgesin oılanyp kórip edi, onyń ózi qıyn másele eken. Báse, qalaı, qandaı jolmen jıhankez bolady? Teńizder men muhıttarda júzetin kemeni qalaı jasaısyń? Tıtı tipti bul tóńirekte sýǵa júzetin kishkene baseınnen basqa teńiz, muhıt bar degendi estimegen. At, qodas, túıe, ný ormandar qaıda?

Osyny oılaǵanda Tıtıdiń basy aýyrdy. Aqyry óstip jatyp qalǵyp ketkenin baıqamaı qaldy.

İİ

Jaýyrynyn kúdireıtip alǵan Almas qardy qarsh-qursh basyp, Tıtıdiń qolynan jetektep kele jatyr. Paltosynyń jaǵasyn kóterip alǵan. Ózi oı ústinde. Almas ylǵı oılanyp júredi. Ásirese altynshy klasty bastaǵaly tym kóp oılanatyn bop ketti. Óıtkeni bıylǵy oqý jylynan bastap Pıonerler saraıyndaǵy matematıka úıirmesine qatysady. Al matematık degen oılantpaı qoımaıtyn qyzyq sabaq bolý kerek. Ózi taǵy aýladaǵy fýtbol komandasynyń qaqpashysy. Osy qalyń oıdyń kesirinen qaqpaǵa dop jiberip qoıyp ta júr. Sonda da oılanýyn qoımaıdy.

Tıtı de oılanyp kele jatyr. Keshegi jıhankezdik jaıly áńgime esinen eki eli shyǵar emes. Durysynda búgin tańerteń umytyp úlgerip edi. Balalar baqshasyndaǵy dostary da keshe qalaı jıhankez bolamyz dep talasyp-tarmasqandary jaıly tis jarmady. Bireýi átkenshek teýip, ekinshisi temirden soǵylǵan, syrty boıalǵan raketaǵa kirip ketip, qym-qýyt. Aldynǵy kúni Almas satyp ápergen juldyzsha znachokty árkimge jyltyńdatyp kórsetip, bósýden Tıtıdiń de kún boıy qoly tımedi.

Endi, mine, ózin balalar baqshasynan alýǵa kelgen Almasty kórgesin ǵana jıhankezdik oıyna sart etip túse ketti. Sebebi, Tıtı qalaı jıhankez bolamyn dep máńgirip otyrǵanda, Almas kórshi bólmede «ıks teń bolady túbir astynda a jáne ıgrek» dep qoıyp, esep shyǵaryp jatqan.

Urysta turys bar ma, tompalańdaǵan Tıtı Almastyń qolynan tartyp qaldy.

— Almas!

Jerge qarap tuqshıyp, áldenendeı oıǵa ketken Almas:

— Igrek... — dep salmasy bar ma. Keshegi algebra búgin de basyn qatyryp keledi.

— Almas deımin... — dedi qyńqylyn qoımaı.

Sonda ǵana kózildirigi dymqyldanǵan Almas Tıtıge jalt qarady.

— A, o, ne?

— Qalaı jıhankez bolamyn?

Almas tura qalyp oılandy. Tóńiregine — kóshege, kóshedegi ótip jatqan adamdarǵa, san qıly markaly avtomashınalarǵa kózildirigin túzep-túzep qoıyp tesilip qarady.

— İhm, qalaı túsindirsem eken saǵan? Jıhankez... Á, bylaı... Seniń jasyndaǵy balalarǵa jıhankez bolý úshin alys-alys jerge saıahat shegýdiń qajeti joq. Báribir sharshap qalyp, jetpeı jelkelerin úziledi, — Bul Almas alda-jalda algebra jaıly oıǵa batyp ketpese, ájeptáýir mysqylshyl edi. — Qalaı jıhankez bolamyn deısiń be? Keshke qaraı, kún batpaı jyly kıinip alyp, myna kósheni bir aınalyp shyqsań boldy... — dedi. Sonymen sóz támám. Algebra esine túsip ketti me, jaýyryny aspanǵa shyǵyp, basy salbyrap júre berdi.

Tıtı de biraz oılanyp qaldy.

Ekeýi irkesip-tirkesip páterge kirse, áke-shesheleri áli jumystan qaıta qoımapty. Papalary keshe: «Kásipodaq jınalysy bar, keshteý kelermin», — dep otyrǵan. Al mamasy úıge ylǵı da qas qaraıa artynyp-tartynyp bir-aq oralady — jumystan shyǵa jolaı dúkenderge jaǵalaı kirip, azyq-túlik satyp alady.

Taımas — Tıtıdi sheshindirdi de, qonaq bólmege oıynshyqtardy saldyr-gúldir tóge saldy.

— Al qumaryn qanǵansha oınaı ber. Tek saldyrlatpa. Men sabaq qaraımyn, — dep, búıir bólmege kirip ketti. Sodan tyrs etken dybys joq. Tek anda-sanda ashylǵan kitap betiniń sybdyry men qalam syqyry ǵana estiledi. Tıtı oıynshyqtardyń birine de tıisken joq. Ne sóılemeıtin, ne júrmeıtin jansyz mylqaý oıynshyqtardan baıaǵyda-aq jalyqqan edi. Qulaǵynda Almas aǵasynyn kóshede kele jatyp aıtqan myna sózderi shýyldap tur: «Qalaı jıhankez bolamyn deısiń be? Keshke qaraı, kún batpaı jyly kıinip alyp, myna kósheni bir aınalyp shyqsań boldy...». Durys qoı. Aǵasy aıtsa, qatelespeıdi. Ylǵı oılanyp júredi. Matematıka úıirmesine qatysady. Jaqsy oqıdy. Sap-sary mystan jasalǵan kózildirigi bar. Qysqasy, óte jaqsy ata... Endeshe, atasynyń aıtqanyn oryndaý kerek. Qulaǵyn búıirdegi bólmege salyp, tyń tyńdap otyrdy da, sút pisirimnen keıin ornynan turdy. Etigin, qulaqshynyn kıdi. Paltosynyń jeńine qolyn suqty. Túımelerin ilgektedi. Esikti sybdyrsyz ashty da, ún-túnsiz syrtqa shyǵyp ketti. Bir basyp, eki basyp, satylardy sanap tómen túse bastady.

İİİ

Uzyn bel sur úıler qorshaǵan at shaptyrym aýlada sómke, portfel kótergen bir-eki aǵa, apaıdan basqa eshkim kózge túse qoımady. Tıtı qatarly balalardan eshkim joq. Bári úıdi-úıine tarap ketken. Qys edi. Aýla qyzyl asyqtan keletin qar, aýada bet ushyn shymshylaıtyn aıaz bar. Qas qaraıyp qalǵan. Mundaı kezde papa-mamalaryn tyńdaıtyn tártipti balalar úılerinde poezd oınap otyrady. Áıtpese, túrli tústi qaryndashpen sýret salyp, qyzyqqa batady.

Tıtıdi bul jaǵdaı esh abyrjytqan joq. Aýladaǵy balalarmen oınaı qoıaıyn degen oıy da joq edi. Ol saıahat jasaýǵa, Almas kórsetken kórshi kósheni bir aınalyn, tań-tamasha jańalyqtardy ashý úshin belin býyp shyqqan. Basqa balalar qusap úıde otyrýǵa túk qulqy joq; eshkim buǵan bala eken dep kóńil bólmeıdi. Almas esep shyǵarady, papasy televızor kóredi, gazet oqıdy, mamasy as pisirip, ydys-aıaq jýady. Meıli, ózderi bilsin. Tıtıdiń de, endeshe, aınalysatyn isi bar — kórshi kvartaldy bir aınalyp keledi, sóıtip, jıhankezdik qurady. Apaıy maqtaǵan Kolýmb, Ýálıhanov sıaqty aǵalaryndaı bolady.

Tıtı aýladan shyǵyp, kórshi kvartaldy mańdaıǵa aldy. Kóshede keshki qarbalaspen arly-berli yzǵyp júrgen adamdar jyly kıingen bes jasar balaǵa nazar aýdarǵan joq. Tıtı mashınalar aǵylyp jatqan kóshe jıegine jaqyndaı berip, semaforǵa qarap edi, jasyly janyp tur eken. Ehe, bul eshteńeden qoryqpaı-aq óte ber degen sóz. Tompalańdap kósheni kesip óte berip edi, bir álýetti qoldar qoltyǵynan kótere ilip áketti. Sol kótergennen joldyń arǵy shetine dik etkizdi. Záresi ushqan Tıtı sasqanynan kózine túsken qulaqshyndy álsin-áli joǵary kótere berdi. Jıhankezder kóretin qıyndyqtar dáý de bolsa bastalyp ketse kerek.

— Mamań men papań qaıda, balaqan?

Túlki jaǵaly apaı sál eńkeıe túsip, balanyń betine úńilip tur. Tıtı nege ekenin ózi de bilmesten basyn ızeı saldy.

— Myna eki keshtiń arasynda seni kóshege qalaı jalǵyz jibergen? Adasyp ketseń qaıtesiń? Qaı úıde turasyń, balaqan?

Tıtı ózi bettep bara jatqan kvartaldaǵy bir dińkıgen sary úıdi nusqaı saldy. Jáne eń jaqyn turǵan úıdiń ózi sol edi.

— Páterińniń nómiri qandaı, bilemisiń?

Tıtı nómirdi biletin. Almas: «Kóshede úıden uzap shyǵyp, adasyp ketýin múmkin. Sondaıda bireý suraı qalsa aıtasyń», — dep eki-úsh aı buryn aty-jónin, úıdiń telefonyn, páter nómirin ábden jattatqan. Sol sebepti bir-aq demmen:

— Tıtı... Taımas Qundaqbaev, telefon 42-62-93, Jambyl kóshesi, 165-úı, 31-páter, — dep saldy.

Túlki jaǵaly apaı jymıdy:

— Jaraısyń, jaraısyń! Páterine telefon shalaıyn ba?

Tıtı basyn shaıqady.

— Álde óziń taýyp bara alasyń ba?

Tıtı basyn ızedi.

— Bara ǵoı, endeshe. Saý bol, Taımas! Endigári kóshege jalǵyz shyqpa. — Apaı óz úıindegi Tıtı sekildi balalaryn saǵynyp, asyǵyp turǵan bolý kerek, qarsh-qursh basyp, borandata jóneldi. Tıtı joǵary kótergen qolynyń basyn qybyrlatýǵa áreń úlgerdi.

— Saý bolyńyz!

Sóıtip, saıahat sátti bastaldy. Óz aýlasynan qarǵa adym uzap shyqpaı jatyp, alǵashqy janalyqtardyń ushy kórinip qaldy: Tıtı sekildi balalarǵa kóshege jalǵyz shyǵýǵa bolmaıdy eken.

Álgi eń jaqyn turǵan dińkıgen sary úıge jete berip edi, buryshta eki qolyn artyna ustap turǵan bir mańǵaz qara balany kózi shalyp qaldy. Ózi Tıtıge mensinbegendeı kekireıe kóz salyp tur. Mundaı balalarǵa Tıtı burynnan da qaradaı tıiskisi kep, qulshynyp turatyn. Tek jalǵyz Tıtı emes, onyń dostary Danıar, Dáýrender de sóıtedi. Jalpy, olar kerbez balalardy jaqtyrtpaıdy.

Ári Tıtı jıhankez ǵoı. Apaı jıhankezder belgisiz jerlerdi anyqtap, jańalyq ashady degen. Myna qara balanyń shánıip turýyna qaraǵanda, boıynan bir jańalyq tabylyp qalatyn sekildi.

Tıtı mańǵaz balanyń qasyna jetip keldi de, salǵan betten:

— Atyń kim, áı, bala? — dedi jymyńdap.

Bala on shekesinen qyryndap qarady. Shamasy, jymyń-jymyń etken Tıtıden az-muz seskenip qalsa kerek. Ári qyr kórsetip tur. Aqyry aýzyn dórbıtip:

— Meniń kúshigim qaıda? — dedi.

Tıtı ańtarylyp qaldy. «Meniń kúshigim qaıdasy nesi? Tıtı atyn suraǵan joq pa edi? Qaıdaǵy bir kúshikte Tıtıdiń qandaı sharýasy bar?

— Senin atyń joq pa? — dep, qaıtalap qadalyp surady.

Tompaq aýyz bala teris qarady da, kúńk etti:

— Men senimen oınamaımyn... Kúshigim qaıda? Granatym qaıda?

Balanyn bireýi oınamaımyn demesin. Dese boldy, qasynda turǵan ekinshi bala mindetti túrde qaradan-qarap oıyny kelip, typyrshı qalady. Tıtı de sondaı minezdiń balasy edi. Sol arada álgi tompaq aýyzdyń jeńinen julqylap, betine qaraý úshin moınym oń jaǵyna qısaıta:

— Kel, alysaıyq, á? Kúreseıik, á? — dep, qarq boldy da qaldy.

Tompaq aýyz synyqqa syltaý taba almaı tur eken. Tıtı tıisip, ánsheıin aspannan izdegeni jerden tabyldy. Asqan dolylyqtan aýzy dóńgelene qalyp, qulshyna-qulshyna shyńǵyryp jiberdi. Sosyn tý syrtyn qabyrǵaǵa bere jerge otyra qaldy da, ókshesimen jer tepkilep qoıa berdi:

— Ata, ata! Ata deımin, ata! Qaıdasyń, ata!

Tıtı ábden sasty. Kúshigin de, atasyn da qosaqabat joǵaltyp alǵan balany birinshi kórýi. Eptep jany da ashyp tur. Ornynan turǵyzbaq bolyp, qoltyǵynan ala berip edi, bala qolyn qaǵyp jiberdi.

— Ket! Tıispe! Atama aıtam! Kúshigim qaıda-a? Granatym qaıda?

Mańǵaz qara baladan kóńili ábden qaldy. Eshkimge qulaq aspaıtyn, til almaıtyn, ústi-ústine baqyra beretin qyzyq bala eken ózi. Saýsaǵyn aýzyna suǵa berdi de, qaıtadan tartyp ala qoıdy (jaman bala sóıtedi), qasynan ketip qaldy. Buryshty aınala bere sur úıler qorshaǵan ken alańnyń shetine ilikti.

Munda da eshkim kórinbeıdi. Qas qaraıyp, kóleńke úıirile bastapty. On, on bes qadamdaı jerdegi qalqıǵan aǵashtar aq kirpi sekildi domalanyp-domalanyp tur. Tıtı jalǵyzsyraı bastady. Saıahat jasaımyn dep mana úıden shyǵyp ketkende kóp-kóp balalarmen tanysyp, jana átkenshek, syrǵanaqtardy kórip qaıtamyn dep oılap edi. Balalardyń bári úıdi-úıine tarap ketipti. Myna eki keshtiń arasynda átkenshek, syrǵanaqtar da kóriner emes. Qarny da asha bastaǵan ba, sazyp tur. Mana balalar baqshasynda ushy tesilip qalǵan qolǵabynyń basy tyzyldaı bastady — saýsaqtary sýyqqa shydamaı barady. Sharshaǵan bolý kerek, aıaǵy taldy.

Álgi kóp sur úıdiń bireýiniń podeziniń aldyndaǵy oryndyqqa otyra berip edi... týra qyltasynyń astynan ashshy daýys shańq etti. Záre ımany qalmaı, júregi tas tóbesine shyǵyp, ornynan qalaı atyp turǵanyn bilmeı qaldy. Jandármen degende podezge umtyldy. Tap qulatynyn túbinde bir bala jaman daýyspen baryldap, aıqaılap jylap keledi. Al balaǵyna judyryqtaı ǵana aq qanden jabysyp alǵan: izinen eki eli qalmaı shańq-shańq etedi. Jana Tıtı kósilip jaıǵasa ketken oryndyqtyń astynda jatyp alyp shańq etken ıt osy aq qanden. Tıtı podezge súńgip ketti. Qanden shyǵar aýyzda, eki qulaǵy tip tik, kózderi otsha jaınap, tumsyǵy shoshaıyp, úrip-úrip qoıady. Ózi shoqıyp otyr.

Podezge kirgesin ǵana Tıtı qulaǵynyń túbinen jaman daýyspen jylaǵan balanyn kim ekenin aıyrdy: eshkim de emes, naq ózi eken. Endi ara-tura myrsyldap qoıyp, syńsyp jylaýǵa kóshti. Jıhankezdik jaıyna qaldy.

Bireýler dabyrlap baspaldaqpen tómen tústi.

— Mynaý bizdiń Granat qoı!

— Haıdar qaıda júr, endeshe? Granatty Haıdar ertip shyǵyp ketip edi ǵoı?

— Mynadaı bala bizdiń podezde turmaýshy edi, qaıdan kelgen? — degen sózder jarysa jamyraı shyǵyp jatty.

Erni tompaqtaý kelgen jyly júzdi aǵaı ańtarylyp turǵan Tıtıdin ıyǵyna qolyn salyp:

— Kim bolasyń, qaraǵym? — dedi. Sol muń eken, Tıtıdiń kóńili qaıta bosap, eki ret murnyn qors etip tartyp qoıdy. Jasqa tola qalǵan kózin tómen sala bere:

— Jıhankezbin... — dedi.

Podezd dúbirlep ketti.

— Jıhankez?

— Aty ma?

— Atym Tıtı! — dedi bul kúbirlep.

— Al úıińniń telefonyn bilesiń be? — dedi tompaq aýyz aǵaı eńkeıe túsip.

— 42-62-93...- dedi.

Sosyn aǵasyna toqtalyp qarap edi, álgi buryshta jer tepkilep qalǵan doly balaǵa bet poshymy kelip qalǵandaı eken. Tıtı:

— Papamdy, mamamdy, Almasty saǵyndym... Qaıtqym keledi. Al Haıdar úıdiń syrtynda tur, — dep ıegimen qubylany nusqady.

Ataı:

— Men Haıdardy ertip keleıin, tońyp qalǵan shyǵar. Syrttaǵy oıynnan keshigip jatqanyn esten tas shyǵaryp alyppyn. Sen, mamasy, úıge bar da, 42-62-93-ke telefon shala ǵoı. Tıtı degen balalaryńyz bizdiń páterde de. Telefon nómirine qaraǵanda, osy tóńirektegi úılerdiń bireýi. Tıtıdi úıge ertip aparyńdar, — dedi de, syrtqa asyǵa basyp shyǵyp ketti.

IV

On mınýttan keıin Haıdarlar turatyn páterdiń qońyraýy shyryldady. Esik ashylǵasyn, úıge Tıtıdiń qoıny-qonyshtarynan bý burqyraǵan papasy men mamasy, Almas — bári taıly-taıaǵy qalmaı qotaryla kirip keldi. Manadan beri Haıdarmen qol fýtbol oınap otyrsa da, eki kózi esikte bolǵan Tıtı ornynan ushyp turdy. Súrine-qabyna júgirip baryp, úsheýin kezek-kezek qushaqtap:

— Jaqsy kóremin! Jaqsy kóremin! — deı berdi.

Ol sol mezette kishkentaı kósheniń tórt buryshyn, onda turatyn adamdardy — birin qaldyrmaı, túgel jaqsy kórip tur edi. Bár-bárin — túlki jaǵa ishikti apaı, Haıdardyń papasy, tipti Haıdardyń ózin de... áıtse de, osylardyń ishinde papasy, mamasy, Almas eń jaqsy kóretin adamdary eken.

Jıhankez Tıtıdiń búginge ashqan eń úlken jańalyǵy osy edi!

---