InfoHub Logo

Áz Jánibek han qasynda birneshe ýázirleri, joldastary bar bir jaqtan kele jatsa, bir usta úı salyp jatyr eken. Ustaǵa:

— Ónerpazsyń, kúnińe neme aqy alasyń? — dedi. Usta aıtady:

— Kúnime bir dilda alamyn, — dedi.

— Kúnińe bir dildadan alǵanda, neǵyp osy kúnge sheıin baıymaı júrsiń?

Usta aıtty:

— Baı bolmaıtyn sebebimdi aıtaıyn. Tapqan tabysymdy tórtke bólemin. Bireýin boryshyma beremin, bireýin qaryzǵa beremin. Bireýin sýǵa tastaımyn. Bireýin-aq ózim iship, jeýime ustaımyn. Endi qaıdan baıımyn, — dedi. Áz Jánibek han qasyndaǵylardan surady:

— Osynyń ne degenine túsindińder me? — dep.

— Joq, túsingenimiz joq, — desti.

— Endi osyny attan túspeı, túp-túgel baryp Jırensheden suraıyq. Taratyp ornyn taýyp berse, sonda da ózgemizden artyq kóredi dep ókpeleısińder me?

— Joq, ókpelemeıik, — dep, eshqaıda burylmastan sheshenge keledi. Attan túspeı turyp:

— Sheshen, qaıda barsyń? — degende:

— Mine, men barmyn. Ýa, nemene, taqsyr!

Áz Jánibek:

— Búgin biz bir úı salyp jatqan bir ustany kórip, jolyǵyp surap edik «aqyńa ne alasyń?» dep, «kúnime bir dilda alamyn» dedi. «Kúnige bir dildadan alǵanda, neǵyp osy kúnge baıymaı júrsiń?» dedim. «Baıymaıtyn sebebimdi aıtaıyn. Tapqanymdy tórtke bólemin, birin boryshyma beremin, bireýin qaryzǵa beremin, bireýin sýǵa tastaımyn, bireýin ózim iship-jeýime ustaımyn». ózi iship-jeıtini belgili, sonyń boryshy ne? Qaryzy ne? Sýǵa tastaımyn degeni ne? Ornyn taýyp taratyp bershi, — degende, sheshen aıtty:

— Taqsyr, ol ustanyń qartaıǵan áke-sheshesi bar eken. Er jetken uly bar eken. Boıjetken qyzy bar eken. Tapqanyn tórtke bólip, bireýin áke-sheshesine berip turady eken. Jasynda balany áke-sheshesi asyraıdy, ósken soń áke-shesheni bala asyraıdy. «Boryshyn beremin» degeni — áke-shesheme qarasamyn degeni. «Qaryzǵa beremin» degeni — «erkek balasyna beremin» degeni. «Tiri bolsa, kúninde qarýyn olar da qaıtarar» degeni. «Sýǵa tastaımyn» degeni — kúıeýge berip jasap otyrǵan qyzy bar eken. Qyzǵa jasaǵan jasaý sýǵa tastaǵan dúnıemen birdeı. Endi qalǵan bir bólegi óziniń iship-jeýine múki taqy zorǵa jaraıtyn shyǵar. Munyń bárin asyrap, saqtaǵan soń ne jaıy qalsyn, qalaı baıysyn. Qulaǵynan basqa dymy joq qý bas bolsa, onda baıymasqa nemene, — dep sózin aıaqtady.

Ár hannyń tusynda bir surqyltaı degendeı, áz Jánibek zamanynda bolǵan surqyltaı Jırenshe boldy. Jırenshe úsh júzdiń qaısysynan ekeni belgisiz. Áz Jánibek munyń zamanynda bolǵan han. Shynqyz tuqymynan keledi, tóre tuqymynan. Qaı ǵasyrda bolǵan han ekenin tarıhtan qarańyz.

---