InfoHub Logo

Qazaqstanda Keńester saılaýy keı jerlerde bolyp jatyr. Keı jerlerde bolaıyn dep jatyr.

Keńes úkimeti jalpy eńbekshil tabynyń úkimeti ekendigi revolúsıadan beri aıtylyp ta keledi, jazylyp ta keledi. Qazaq eńbekshil taby tárizdi bilim retinde artta qalyp, óz tizginin ózi tolyq qylyp ala almaı kele jatqan halyqqa: «Keńes úkimeti jalpy eńbekshil tabynyń úkimeti, óz úkimetińdi óz qolyna al, keńes saılaýlarynda saq bol. Baılardan qorǵalama, aýyldyq, bolystyq ám odan joǵarǵy keńesterge baılar ám baılardy jaqtaýshylar kirip ketpesin» dep ár ýaqytta aıtyp otyrý teris bolmaıdy.

Keńes úkimeti ornaǵannan beri bul sóz aıtylyp kele jatsa da, qazaqtyń eńbekshil tabynyń kóbiniń nadandyǵynan, bilimsizdiginen, qorǵalaqtyǵynan aýyldyq, bolystyq ám joǵarǵy keńesterge baılar ám baılardy jaqtaýshylar saılanyp ótip ketip, el ishinde úkimet baılardyń qolynda bolyp keledi.

Baıaǵydan beri el bıligi baılardyń qolynda bolyp keldi. Sol zamannan beri baılardyń qolynda bekinip qalǵan bılikti az ýaqyttyń ishinde julyp alý, árıne, ońaı is emes te. Biraq olaı bolǵanymen bos otyrýǵa bolmaıdy. El bıligin baılardyń qolynan ábden túbinen qoparyp julyp alý úshin eńbekshil taptyń ekpindi rýhy, jalpy uıymy, kúsh-qaıraty kerek. Eńbekshil taptyń kózi ashyq shyn azamattarynyń qajymas qaıraty, tize qosqan birligi ám óte qatty saqtyǵy kerek.

Qaı zamanda bolsa da bir taptyń úkimeti qurylǵanda, sol úkimettiń negizi, irgesi myqty bolsa, irgesi, tabany ornyqty, berik bolsa, sol úkimet kúshti, ıkemdi bolmaq ám ondaı úkimet óziniń tabyna taıaýyraq bolmaq. Aýyldyq, bolystyq ám ýezik ıspolkomdar, — eńbekshil tabynyń úkimeti Keńes úkimetiniń negizi, Keńes úkimetiniń irgesi. Úıdiń irgesi myqty bolsa, joǵarǵy ústi de myqty bolmaq. İrgesi nashar bolsa, ol irgege salynǵan ústi de nashar bolmaq.

Mine, osyny eske alyp qazirgi bolyp jatqan keńes saılaýlarynda qazaq eńbekshil taby endi qorǵanbaı, jalpy jumylyp saılaý isterine kirisip ám eńbekshil tabynyń «shyn qorǵaýshysymyn» dep júrgen azamattar ıspolkomdarǵa baılardy qorǵaıtyn bir adamdy da kirgizbeýleri kerek.

Eńbekshil tap, óziń berik bolsań, óziń biraýyzdy bolsań, óz tizginińdi, el bıligin óz qolyńa ala alasyń! Keńes saılaýy — eńbekshil tabynyń shyn qorǵaýshysymyn dep júrgenderge úlken syn.

1923 jyl

---