InfoHub Logo

Lýkán Stepanov Galınoǵa, pomeshık qatyn Nıkýlınaǵa qyrqúıektiń jaımashýaq ashyq kúninde kelip tústi. Hýtory osydan on bes shaqyrymdaı. Atty kóziniń qarashyǵyndaı kútetin adam. Demek, óte bir mańyzdy sharýamen kelse kerek.

Jıren aıǵyr aýlaǵa shaqar kózi jaltyldap entigip kirdi de saraı qasyna baryp biraq toqtady. Ádette bul jerge baspaldaqqa jaqyndaýǵa jasqanatyn adamdar ǵana tizgin tastaıtyn. Lýkán Stepanov kópshiksiz ershik taqtaıda otyrǵan. Atqoradan kele jatqan lıseı shákirti Seva kúle sóılep:

— Lýkán Stepanovıch, kópshiksiz otyrǵanyńyz qalaı? — dep surady.

— Tura tur, aıtamyn, — dedi ol aıǵyryn dártesiz arbaǵa baılap jatyp.

Seva báıek bolyp júr. Lýkán Stepanov atyn myqtap turyp uzaq baılady. Sodan soń ǵana sińbirip tastap, etegimen murnyn súrtti de qolyn usyndy.

— Baýyrym, kedeı aǵańda dym da joq, — dep jaýap berdi. — Kópshigiń bolsa ákel, basyma da, bókseme de tyǵynda.

Arbasynan zildeı dorbasyn aldy da qalyń kıimimen qorbandap úıge bettedi. Ústinde jyly beldemshe, onyń syrtynda seńseń tulyp, bórkiniń ishinen qulaǵyn basa qyzyl oramalmen basyn baılap alypty, aıaǵynda aýyr saptama.

— Sonshama qymtanǵanyńyz ne? — dedi Seva taǵy da kúlip.

— Baýyrym, men seksennen astym, — dep jaýap qaıyrdy Lýkán Stepanov. — Meniń jasyma jetip kór.

— Qaıdaǵy seksen! Onyń bárin qaıdan alyp júrsiz?

— Daladan, baýyrym, eginjaıdan.

— Al qulaǵyńyzdy nege tumshaladyńyz?

— Sańyraý bolyp qalmas úshin, solaı, baýyrym. Myrzalar, sender nege shetterińnen sańyraýsyńdar? Qalaı bolsa solaı jalańbas shyǵa kelesińder, qulaqqa jel tıse bitti. Sańyraý boldym deı ber.

Úı ıesi zalǵa shyqty. Qasynda úlken uly Mıka, murtty qasqabas, kózildirikti, odan soń qyzy Lúlú keldi — óńi tym júdeý, qashanda ıyǵyn túbit shálimen qymtap, sebepsiz selkildep júretin kirpıaz da názik jan. Úı ıesi aq nan týrap shaı berdi, sózi kóp edi, el sharýasyn jaqsy bilgensip aýyz japqan joq. Seva kúlip otyryp Lýkán Stepanovtan, kúnge totyǵyp shyrysh-shyrysh túlep ketken tomardaı tanaýynan kóz almady. Lúlú aıaǵymen dıvanǵa shyǵyp ketti de buryshqa tyǵylyp qonaqtyń jaıyn aýzyna, bir tisi qalmaǵan jalańash qyzyl ıegine mólıip qaraýmen boldy. Báriniń kútkeni bir jumbaq — bul nege keldi? Imenıeni satyp almaq oıy bar ma? Iapyraı qudaı ońdasa ketti! Úı ıesi sony astarlap jetkizgen sıaqty, qazirgi jaǵdaıǵa baılanysty satyp ta jiberer edim degendi aıtty:

— Ah, Lýkán Stepanych, bizdiń halyqty baıqap otyrsań, kapıtaldyń eń senimdi tiregi bank pa degen oıǵa eriksiz júginesiń.

Biraq Lýkán Stepanov tek óziniń jylqysy týraly, astyq jaıynda áńgime kókip, aq nandy burap soqty da qasyqty tereń vazaǵa tyǵyp jiberip arpadaı asap, jalap-jalap ydysqa qaıtadan súńgitip, tek shaı ishýmen boldy. Úı ıesin ótirik tyńdaǵansyp, joqtan ózgege tańdanyp, anda-sanda sanyn soǵyp qoıady da áńgimeshige des bermeı taǵy da ózi týraly kópire jóneledi. Beldemshesin aǵytqanda sáten kóıleginiń ońyp, tozyp ketkeni kórinip qaldy, qulaǵyndaǵy oramalymen qasqaıa bastaǵan mańdaıyn, ter japqan betin súrtti. "Mynaý áli myǵym mujyq qoı, — dep oılady bári de. — Tek saqaly ǵana aǵarǵan, onda da ishinara, kezinde qyzyl qylshyqty bolsa kerek; árıne, kózinde káriliktiń óshkini bar, qarny salbyrap ketipti". Bir zamanda ol ornynan turdy, kireberistegi dorbasyn súırep kelip aýzyn ashqanda ishi tolǵan kúmis eken, arasynda altyn da júr. Sóıtse bul ánsheıin maqtaný úshin kelgen kórinedi. "Bul áli az ǵoı, — dep kúpindi. — Aqsha degen sóz be eken! Sulymdy satyp edim, eptep kepildik aldym..."

Jurtty tańǵaltyp, kózin qyzyqtyryp, ózine degen qurmetti tegin satyp aldy da qýlana kúlip, qyzyl ıegin kórsetip shıqyldap, shaı úshin, dom úshin rahmet aıtyp kıinýge ketti.

— Iapyraı, otyryp qaldym-aý, otyryp qalǵanymdy qarashy! — dedi, eshkim ony ustamasa da. — Keshigip baram, keıin boqyraýda taǵy da kelermin.

Báriniń de kóńili qalyp, onyń kıingenin kútpesten shyǵyp ketisti. Kireberiste jalǵyz Seva.

— Sonymen siz, Lýkán Stepanych, seksennen astym deısiz, shynyńyzdy aıtyńyzshy, ólemin-aý dep qoryqpaısyz ba? Ólim týraly oılaısyz ba?

— Tura tur, aıtamyn, — dedi Lýkán Stepanov kıinip jatyp.

Taǵy da eshteńe aıtpady. Qulaǵyn tumshalap, shápkesin mılyqtata kıip, shyrta býyndy da tulybyn jamylyp aldy. Sonyń ózine entigip sharshap qaldy da Sevanyń qasyna kúrsinip otyra ketti.

— Ólim deısiń be? Odan kim qoryqpasyn, — dedi. — Adam da qyzyq. Amalyń qansha. Ólesiń de qalasyń. Baılyǵyńdy da ózińmen birge ala ketpeısiń.

— Siz ǵoı, aqshańyzdy birge ala júresiz, jol boıynda óltirip tonap ketedi dep qoryqpaısyz ba?

— Mende aqshanyń baryn eshkim bilmeıdi. Bilse de qýyp jete almaıdy. Meniń aıǵyrymdaı at seniń atańnyń toıynda da bolǵan emes!

Ershikti ertteı minip Lýkán Stepanov aýladan aǵyzyp shyqty da qora-qopsydan ozyp shirkeý qasynan ótken soń endi kórip turǵan eshkim joq shyǵar degende aıańǵa basty.

Temeki tútininen tunshyqqan zalda kópke deıin batar kúnniń sáýlesi qalqyp turdy. Seva pıanınony ashyp "Aıly sonatany" oınaı bastady, onyń da alǵashqy betin ǵana biletin edi. Nahaqtan renjip qalǵan úı ıesi tákappar keıpin ózgertpesten áıel basyna tán kómpistikpen shynaıaqtaryn jýyp súrtti de Lýkán Stepanov bylǵap ketken vareneni vazasymen qyzmetshi áıelge berdi.

— Mynany tógip tasta da ydysyn ystyq sýmen jý!

Lúlú keıisti qabaqpen dıvannan turdy:

— Oıpyraı, osy shala mýzykanttar-aı! - Úıden shyǵa berip aleıada shashylyp jatqan qyzyldy-jasyldy japyraqtardy taptaı baqqa kirdi. "Kúz keldi, meniń qımas baǵym júdedi!" — dep shyryldap án salǵan boldy. Biraq ándi alǵashqy joldan úzip tastap, sırendi bytqyldyń súrleýine buryldy da oryndyqqa baryp otyryp eńirep jylap jiberdi, daýsym shyǵyp ketpesin dep oramalynyń shetin tas qylyp tistep alǵan. Oryndyq qasyndaǵy ústeldiń betinde batar kúnniń saǵymy josylyp jatyr. Áldebir qara tumsyq torǵaı butaqtan sekirip ústelge qondy da jylaǵan qyzǵa qadaldy da otyrdy. Mıka qojaıynsyp, qoqıyp kirgen jabyq qyrmanda molotılka damylsyz gújildeıdi. Tymyq keshte daýsy sonaý silbi torlaǵan saǵymdy sary dalaǵa jańǵyryǵyp ketip jatty.

Birneshe kún ótkende Nıkýlınder úıiniń qalpaqty baspaldaǵynyń aldyna troıka kelip toqtady. Arbakesh ústine jeńsiz jelbirekti beldemshe, jibek kóılek, totyǵys qaýyrsynynan aıdar taqqan qalpaq kıdi, haným men bıkesh qaraly kıimde: alys ta bolsa áıteýir bir týysqannyń óletini haq, saparǵa táýir kostúmiń bolmasa qaraly kıim bárin jasyrady. Betterin tormen búrkep, qoldaryna saýsaqty jibek qolǵap kıip, qolshatyr men sýlyqty, marqum Nıkýlınniń juqa shekpenin qyzmetshi áıelden qabyldap jatyp úı ıesi onymen muńdana, sypaıy ǵana qoshtasty. Seva tyqyrshyǵan aryq bıemen salt shyqty. Beketke deıin jıyrma-aq shaqyrym, poıyz saǵat jetide júredi, al bular ekide qozǵaldy. Ýaqyt áli erte. Seva Lýkán Stepanovtyń hýtoryna taıaý aıaldap qaldy. Troıka qarabıdaı ekken jazyqqa sińip ketkende Seva hýtorǵa aparatyn ermendi súrleýge buryldy.

Kún ystyq, kartofelin qazyp áketken qý dala qaraıyp jatyr. Alysta terekterdiń kúmis balaǵy jarqyraıdy. Burqyraǵan shańdy tolarsaqtan keship úsh jasar shamasyndaǵy appaq semiz bala qarsy jolyqty: kir-qojalaq kóılek, úlken kartýzdan shalǵa uqsap ketken, basyn bir ıyǵyna qıqaıtyp alyp, qaıda bara jatqanyn ózi de bilmeıtin sıaqty. "Albasty baspaıtyn jynysqa kirip ketse adasady-aý" dep Seva kúldi.

Mereke kúnderi edi, tús aýǵan shaq, hýtor ıen qalǵandaı. Sharbaqtan keń aýlaǵa kiretin iz jatyr. Aýlada arba, qyryq shelek sý sıatyn tas astaý, baıaǵyda keýip qalǵan qudyqtyń tyrnasy soraıady, sarǵaıǵan qamys shatyrly ambardyń kóleńkesi. Ambardyń arǵy jaǵynda mujyq uıasynyń sıqyn buzyp bıik fýndamentke salǵan meshan úıiniń boıalmaǵan shatyry aǵarańdaıdy. Odan ary apandaı úńireıgen áldebir kúrke kórinedi, irgesine ólgen qyrǵıdyń qańqasyn ilip qoıypty. Kireberiste taıyz toǵan, jaǵasynan qustyń qaýyrsyny jelbireıdi. Aýlanyń ekinshi jaǵynda, baıaǵydan, hýtordyń burynǵy ıesi baron Achkasovtyń zamanynan qalǵan qıraǵan úıdiń orny jatyr: qalyń tas qabyrǵa, qýarǵan jýan arqalyqtyń soraıǵan qaldyǵy. Qaqpanyń bári de ashyq, san jyldan beri shirip, tóbesine deıin kóktep ketken kóńniń úıindisi din ortada teńkıip tur.

Lýkán Stepanov aýlanyń ortasynda shirenip jalǵyz ózi qalypty: jalańbas, ústinde sarǵysh kóılek, qolynda aıyr. Endi bireýi kóılegin beline tas qylyp túıip tastap, qomyt aıaǵyn kıreleńdeı basyp ambardyń tas baspaldaǵyna tyrmysyp barady. Mańaıy tońqaıyp uıyqtap jatqan adamdar: Lýkán Stepanovtyń bir ǵana otbasy on alty jan, onyń ústine áıelimen qudasy qonaqqa kelipti. Bári de túski astan soń eseńgirep kez kelgen jerge sereıip jata ketip shyrt uıqyǵa basqan. Jalǵyz Lýkán Stepanov qana aıaǵynan tik tur, áli mastyǵy tarqamaǵan, qyzara bórtip qonysyn kúzetip turǵan beti.

Seva aýlaǵa kelip kirgende asyqpaı qarsy alyp, qolyn usyndy da qara ter bolǵan bıeniń aldy-artyn sholyp shyqty.

— Máskeýge, án izdep barasyń ǵoı tegi, — dep kekesin kúldi.

Ambar shatyrynyń kóleńkesinde baılaýly ovcharkalar otyrǵan.

Lýkán Stepanov solardy jasqaǵan boldy. Itterge taıaý qara buıra saqaldy qudasy shalqasynan túsip mes bolyp uıyqtap jatyr eken. Arbada, kún kózinde jasyl kóılekti qatyn msn Lýkán Stepanovtyń úlken uly, ústinde kók atlas kóılek, aıaǵynda taqaly etik, onyń qonyshynan syzdyq japsyrǵan shulyǵy kórinedi. Ekeýi etpetinen túsip qushaqtasyp alǵan. Qatyndar kúnnen daldalanyp aljapqyshtaryn, etekterin búrkengen bolypty.

— Jumyrtqa qýyryp jibereıin be? — dedi Lýkán Stepanov.

— Biz jańa ǵana tamaqtanyp edik, — dep Seva bas tartty.

— Shaı demdeıin?

— Joq, áýre bolmańyz.

— Shoshqanyń súrlegen etine qalaı ediń?

— Joq, rahmet, eshteńeniń qajeti joq, onyń ústine beketke keshigip qalamyn ba dep qobaljyp turmyn.

— Demek, taǵy da Máskeý ǵoı?

— Iá... Men onsyz da biraz sabaqtan qalyp qoıdym.

— Tirshiligiń jaqsy-aq, — dedi Lýkán Stepanov qyzǵanyshyn jasyrmaı, keketip qalýdy da umytqan joq. — Sabaq deıdi! Men ǵoı, qyryq myńdy qaltaǵa basqan knázdiń knázi bolsam da tyrp ete almaı otyrmyn. Myna turǵan Kıevke jete alǵanym joq. Bul seniń sabaǵyńnan qymbatyraq nárse. Júr úıdi kórseteıin.

Úıdiń qasynda jyrtylǵan eski kórpege tary jaıyp tastapty.

— Kish, senderge qyrǵyn da kelmeıdi-aý! — dep Lýkán Stepanov tarynyń ústinde jortyp júrgen uzyn sıraq aryq balapandarǵa aıyryn sermep qaldy da baspaldaqqa kóterilip, úıdi ekige bólip turǵan seınekke kirdi. Eden taqtaılaryn áli salmaǵan eken, qıraǵan dońǵalaqtar, keýip qalǵan aǵash badeıkalar, kirpish, aq balshyq úıilip jatyr. Ashyq esikterden qańyraǵan bólmeler, kafeldi pesh, jez býlyq kórinedi, qabyrǵalar kógildir túsqaǵazdarmen qaptalǵan.

— Úıdi nege bitirmegensiz? — dedi Seva artyna burylyp.

— Ne, úıdi me?

— Iá.

— Baýyrym, kapıtal jetpeı jatqan joq pa. Sende bir-aq ýaıym — sabaq oqý, esep shyǵarý, oqyǵandy toqý.

— Joq, qaljyńsyz. Ne bitirmeısiz, ne kóshpeısiz. Jurttyń aıtýynsha, siz kúrkede, jertólede turatyn kórinesiz.

— Jertóle degen kez kelgen úıden artyq, — dedi Lýkán Stepanov. — Kóshpeıtinim de ras. Kóshpegenime de úsh jyl boldy, sonsoń da bitirmeı júrmin. Áńgime kapıtalda ǵana emes. Balalar kelse byt-shytyn shyǵarmaı ma.

— Ol netken balalar?

— Nemerelerim de. Solardyń sanynan da jańyldym. Kirgizip kór, taban astynda qabyrǵalardy aıǵyzdap shyqsyn.

Túpki bólmede, qojaıynnyń aıtýynsha zalda jalańaıaq, bir qaraǵanǵa táp-táýir momaqan qatyn oraqpen kók shópti týrap jatqan.

— Bul nege kerek? — dedi Seva.

— Shoshqanyń jemi, — dedi Lýkán Stepanov. — Ketelik, tymyrsyq eken.

— Degenmen lashyǵyńyzdy kórsem dep edim.

— Oǵan da aparamyn.

Tozyǵy jetip qap-qara bolyp ketken atqoradaı úlken kúrkeniń astynda tóbesin jýan bórenelermen japqan tereń úńgir. Mújilip bitken shym baspaldaqpen tómen tústi. Kórdeı qarańǵy, jaryq joǵarydaǵy jyrtıǵan eki terezeden ǵana jyltyraıdy. Seva kemi jıyrma adamǵa arnalǵan jalpaq nardy kórdi — munda da eski-qusqynyń úıindisi byqsyp jatyr-attyń jabýy, sharqaıdyń jurnaǵy, qısaıǵan besik; shógip ketken kirpish pesh, jertóleniń jarmysyn alyp turǵan ústel, pesh qasyndaǵy qojyr-qojyr shógeńkelerge kúl aralas las sýǵa kir jibitip qoıypty.

— Mynaý masqara ǵoı! — dedi Seva. — Munda qalaı turyp jatyrsyzdar? Sizde jan basy on alty emes pe. Qys boıy barlyqtaryńyz birge uıyqtaısyzdar ma?

— Masqara deıtin munda eshteńe joq, — dep Lýkán Stepanov peshtiń astyna úńilip qarady da aıyrmen túrtip-túrtip qalǵan, pesh astynan alba-julba aýrý kepter kúldi burqyratyp dalpyldap usha jóneldi. — Masqara deıtin munda turǵan eshteńe joq, baýyrym. Toǵyz jyl turdym, qudaı saǵan da sony jazsyn, bir de ret ýgarlagan emespiz. Baspana emes, jumaq! Qandaı jyly deseńshi! Qysta tyrjalańash jatsań da tońbaısyń... Baýyrym, biz jerge jaqyn adamdarmyz.

— Biraq syz ǵoı, masqara!

— Mańyraı ber! Syz ekeni ras, árıne syz. Júr, meniń ańshy ekenimdi de kór.

Lýkán Stepanovtyń "ańshylyǵy" — osy óńirge aty shyqqan qońyr tazylary erekshe aýlada — jańa úıge jalǵastyra salǵan shatyrly baspanada eken. Qulypty ashyp, taqtaı qaqpanyń ishindegi kishkentaı temir esikti, baspaldaǵy bar bólek-bólek úıshikterge kirdi.

— Jańa úıge ene qalsam, tún ishinde tursam da bári meniń kóz aldymda, — dep Lýkán Stepanov aýlaǵa qarap turǵan terezelerdi nusqady. — Túsindiń be? Aqylmen jasalǵan emes pe? Shynymdy aıtsam, jumaqtaǵy Adamnan kem turmaımyn. Knázdiń knázimin desem she!

Kózi jaınap ketti. Ashyq qora da qulypta eken. Ashqan boıda esikterdi shalqasynan serpip tastap attardyń art jaǵynan jasqanbaı kirip ketti de saýyrynan kekiline deıin sıpap shyqty.

— Sen kirme, kirme! — dep aıqaılady. — Tabaldyryqta tura ber. Tepse óltiredi. Bular tek meni ǵana tanıdy.

Asaý qula jylqylar tula boıy qalshyldap, tyqyrshyq atyp pysqyrynyp, shadyr kózderinen ot shashty. Jaldary qara, shoqtyǵynan tizesine deıin salbyrap ketken. Semirgenderi sonshalyq, shoqtyǵynan saýyryna deıin jon arqasy shup-shuńqyr.

— A? Qalaı eken? — dep Lýkán Stepanov ar jaǵynan daýystap qoıady. — Kórdiń be? Bul saǵan Máskeý emes... Bizdiń tuqym osy zaýytty júz jyldan astam ustap keledi, mundaı tekti jylqylar búkil gýbernıada emge joq. Óle qalsam eń birinshi arbaǵa tańdaýly troıkany jegińder de tabytty sonymen alyp júrińder dep aryz etem.

Sodan soń eńkeıip bir tabaldyryqtan attady da ıneniń kózinen ótkendeı ádemi boz bıeniń qasyna bardy.

— Al mynaý meniń eń jaqsy kóretin jylqym! Jemchýk dep ataımyz. Tanaýynan sıpaǵandy unatady, bek unatady! — dep maqtanyshpen qonaǵyna burylyp qarady.

Bárin kórip, bárin jaýyp, bárin qulyptap tóbesi kók tiregendeı máz bolyp qaldy.

— Tura tur, tentegim, asyqpa, úlgeresiń! — dedi Sevany qaqpaılap. — Baryp shaı ishelik. Kóńiliń shappasa biraz otyryp myljyńdasalyq... — Ol úıge kirip oryndyq alyp keldi de yrsyldap júrip Sevany qasyna otyrǵyzdy.

— Áı, qatyn! — dep aýlany jańǵyrta aıqaı saldy. — Kempir!

Kúrkeniń artynan qolynda shúıke men toqyma bizi bar jún shulyq kıgen eńkishteý jýan áıel shyǵa keldi.

— Meniń knágınámdy kórmegen shyǵarsyń, — dedi Lýkán Stepanov áıeldi nusqap. — Muny da kóre ket. Bul da jumyssyz emes, úı syrtynda apıyn gúlin kúzetedi.

Kempir kelip ıilip sálem berdi.

— Qalaı, otyrsyń ba? — dep surady Lýkán Stepanov. — Ury-qary kelgen joq pa?

— Qudaıǵa shúkir eshkim kelgen joq. Kúzetshiniń bar ekenin biledi ǵoı.

— Apıyndy ánsheıin ermek úshin seýip edim, — dedi Lýkán Stepanov qonaǵyna burylyp. — Men álgi kúnbaǵys, apıyn degenderdi onsha qadirlemeımin, tek balalarǵa ermek bolsyn dep... Ata-babamyz ejelden qarabıdaı egip edi, bizge de qudaıdyń buıyrtqan kásibi sol. Olardyń bar bilgeni qarabıdaı, sóıte turyp temekiden úsh somdyq sıgar oraǵan. Al men, baýyrym...

Kempir toqyma bizin jyltyldatyp qarsy aldynda kózildirik astynan qadalyp tyńdap turǵan. Lýkán Stepanovtyń qabaǵy salbyrap ketti.

— Já, tyńdap boldyń ba? — dep oǵan qoldy biraq sermedi. — Nemenege bejireıip tursyń? Meniń ajarymda turǵan eshteńe joq! Bar, ket osy jerden!

Keshqurym. Qarǵalar jańa úıdiń kerneı qalpaǵyna qonaqtasyp alyp ósek soǵa bastady. Uıyqtap jatqandar da tirilip, Lýkán Stepanovtyń uldary birinen soń biri jýynýǵa toǵanǵa ketti — shetinen túksıgen, dýdarbas myǵym mujyqtar. Shelekte otyrǵan bala shelegimen qosa tońkalan asyp aýlany basyna kótere baqyrdy. Seva qoshtasqan soń Lýkán Stepanov: "Jolyn bolsyn, jaqsy oqy!" — degen tilek aıtty. Qonaq jigit qyrshyńqy baıtalyn shybjyńdatyp toǵan bógetimen taıyp turdy. Keshki samal tynyshtyǵyn qosa ala ketti. Torǵaılar toǵan jaǵasyndaǵy kepken qýraılardy syldyrlatyp bazarlap jatyr. Toǵannyń sap-sary borsyǵan sýynda qujynaǵan qurt kúpiniń bıtinen de kóp. Jýynyp shyqqan mujyq dambalshań sary balshyq jaǵada otyr, eki kózi qıyrsyz jazyqtyń shetinde, aǵarań tartqan tumanǵa qyzaryp batqan kúnde. Egindiktiń ormasy sap-sary. Basynda seńseń bórik, tompaq urt bala qoıshy bir qora qoıdy ormamen aıdap keledi. Birde ottap, tirde úıezdegen qoılardyń júrisi oner emes. Hýtordan shyǵyp artyna burylyp bir qaraǵan Seva keshki tynyshtyq pen momaqan tirshilikke qyzǵanyshpen kóz tastady da baıtalyna qamshy basqan, sońynda tek býdaqtaǵan shań qaldy. Sol shań shaqyrymǵa deıin shubatylyp baryp ymyrt túse áreń sorǵydy.

Máskeýdiń kúzi tek jańbyrmen ótti. Taǵy da ashynasymen tabysyp alǵan Mıka derevnádan hat ta jazbady, aqsha da salǵan joq. Shesheleri syrqattanyp qaldy, syrqatyn syltaýratyp eshkimdi qabyldamady. Tek kártamysh teatral, jylmıta qyrynyp júretin shartyq qaryn, entikpesi bar, ázilqoılyǵymen búkil qalaǵa ataǵy shyqqan Jedtınskııge ǵana ruqsat etken. Qarasha aıynda Lúlú aıaq astynan alys-jaqyndy tańǵaldyryp soǵan baıǵa tıdi. Jańbyrdyń aıaǵy qarǵa aınaldy, túni boıy qońyraýlatyp Tverskıımen joǵary-tómen troıka jortatyn boldy. Jedrınskıı Sevamen etjaqyn dostasyp ketti de tún balasyn Strelnada ótkizetin kompanıasyna ertip baryp júrdi. Ústinde ton, aıazda sıgaryn soraptap, áıeli men kishkentaı ataqty aktrısanyń ortasyna otyryp alady da sonyń qulaǵyna sybyrlap áldebir ázil aıtady, ol shirkin esi ketkenshe tarqyldap kúlip, Jedrınskııdiń qolyn shapalaqtap kep jatqany. Lúlúdiń ústinde qymbat ton, basynda ortaǵasyrlyq barqyt beret, etekteı qolǵapqa qolyn tyǵyp, qarsy aldyndaǵy jas ofıserge mólıip qaraıdy da otyrady. Onyń kórshisi, bet álpeti Ekaterına velmojyn eske salatyn, mujyqsha shash qoıyp, ústinen aıý ishigin, basynan sılındrin tastamaıtyn ataqty ánshi qyzǵanyshpen odan kózin almaıdy. Lúlú ishteı ózin sógip:

— Ońbaımyn ǵoı men, saldaqymyn! — dep muńaıady.

Iardaǵy Strelnanyń qyzyǵy endi bastalǵan. Kóńildi, jyp-jyly oryn, jaltyldaǵan aına, sıgar men shampannyń, qýyrǵan shildiń ıisi ańqyǵan tamasha jaıǵa kirip baryp jaǵańdaǵy qardy kaqpastan beldemshe kıgen jampoz pysyqtardyń qolyna laqtyra salsań ǵoı, odan soń aıazdan eki beti narttaı áıelderdiń kıimin sheshindirýdiń ózi bir ǵanıbet emes pe!

Bul mezgilde, búkil uryq-sharqyn buzaýlarmen qosa jyp-jyly úńgirge qamap alǵan Lýkán Stepanov úsh ret oıanyp, tystaǵy syqyrlaǵan aq qardy jalań aıaǵymen taptap turyp tuńǵıyq kógildir aspanǵa, jarqyraǵan juldyzdarǵa súzilip uzaq qaraǵan...

Kaprı. 30.12.1912.

---