InfoHub Logo

Búgingi tańdaǵy eń ózekti máselelerdiń biri jastardyń esirtkige táýeldi bolýy. Negizinen esirtkini b.z.b. 3 myń jyl buryn qytaı ımperatory emshi Shen-nýn esirtkini ishek,skleroz,umytshaqtyq,jótel aýrýlaryn emdeýge usynǵan. Keıinnen adamdardyń esirtkige táýeldi bola bastaýy belgili bolǵan.  Eń  alǵash esirtkige perǵaýynnyń qyzy táýeldi bolǵan.

Esirtki - grek tilindegi "narke” sózi «uıqy» maǵynasyn, aǵylshynsha "narkotik”  sózi «uıyqtatý», «jansyzdandyrý», «sezimsizdendirý» degen maǵyna beredi eken.  Endeshe, ózi aty aıtyp turǵandaı, «sezimsizdendiretin» zatqa nege sonsha úıir bolýshylar sany kún sanap ósýde?

Sezimsiz bolý – keýdesinde tynymsyz soǵyp turar júregi bar aqyl-oı, parasat ıesine jat nárse, daýasyz indet emes pe? Tipti, qaı janýardy alyp qarasaq ta, olar jubymen ómir súredi jáne óz otbasyna janashyrlyq tanytady. Osyǵan qarap,  jan-janýarda sezim joq dep aıtýǵa aýyz barmaıdy.

Esirtki aǵymynyń maqsaty – memleketti ulttyq  sanasynan aıyryp, esirtkige táýeldi,ıaǵnı, otarǵa aınaldyrý. Esirtkiniń áserinen memleket ishinde kóptegen qylmystar oryn alýy múmkin.Olarǵa:  jezókshelik, paraqorlyq, qumarlyq, zorlyq-zombylyq,adam óltirý,sýısıd jáne taǵy basqalary jatady. Uıatsyzdyq,sanasyzdyq degen jaman aǵymdardy qoldaıtyn, ártúrli ıdeologıa taratyp, memlekettiń mentalıtettik, mádenı qundylyqtardan alystatatyn, jastardy toptarǵa bólip, olardy bir-birine qarsy qoıyp, arazdastyratyn, jastardy janýarlar qataryna, tipti, odan tómengi deńgeıge deıin túsiretin mádenıet – esirtki mádenıeti dep atalady. Qazirgi ýaqytta esirtki aınalymyna barlyq elderde shekteý qoıylǵan. Bizdiń elimizde de esirtkini paıdalanýǵa qatań túrde tyıym salynǵan. Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 1998 jylǵy 9 naýryzdaǵy №186 qaýlysymen bekitilgen tizimine medısınalyq maqsatta paıdalanýǵa tyıym salynǵan esirtki zattardyń 72 ataýy kórsetilgen. Olarǵa: gashısh, anasha, geroın, kokaın, kannabıs, apıyn jáne taǵy da basqa zattar jatady.

Esirtkiniń quryǵyna qalaı túsip qalǵanyńdy da sezbeı qalýyń múmkin.

Jas dos, mynany esińe usta:

- dostaryńnyń adal, jaman ádetten aýlaq bolýyn qadaǵala;

- moda eken dep aınaladaǵy adamdarǵa elikteme;

- bir ret kóreıin, sosyn tastarmyn degen oıdy oılaýshy da bolma;

- esirtkiniń qanshalyqty qaýipti ekenin esińnen shyǵarma.

Abaı atamyz aıtqandaı, qashyq bolatyn ádetterimizdiń sany beseýmen emes, onmen tolyqty desem de bolady. Olardyń qataryn  nashaqorlyq, temeki, araq, teris aǵym jáne terrrorızm tolyqtyrýda. 

Áıtse de, bes asyl isimizdi, ulttyq qundylyǵymyzdy barynsha dáriptep, ata-baba  úmitin aqtap, Qazaqstanymyzdyń bolashaǵyn jarqyn qylaıyq. 

Esirtkimen kúresý adamzat urpaǵynyń búgingi tańdaǵy  kókeıtesti basty máseleleriniń biri ekendigi daýsyz. Sondyqtan onymen kúresý, odan saqtaný, adamzat boıyn esirtkiden aýlaq ustaý, salaýatty ómir saltyn ustaný – adamzat urpaǵynyń keleshekke jeteleıtin ustanymy.

Esirtki – elimizdiń damýyna orasan zor kedergi keltiretin indet, sondyqtan biz osy indetpen tabandy túrde elimizdiń bolashaǵy úshin aıanbaı kúresýimiz kerek.   

#ÝPNDPKZO
Mırambekova Medına Mırambekqyzy
Qyzylorda oblysy Qarmaqshy aýdany Baıqońyr qalasy
№277  mektep – lıseıiniń 8 «B» synyp oqýshysy        

---