InfoHub Logo

"Lenıshnil jas" ("Jas alash") gazeti redaksıasynda istep júrgen jerimnen aıaq asty áldene sebeppen elge ketip qalyp, ortalaý bir mektepke muǵalim bolyp ornalasqanym sol edi, jas jýrnalıserdiń qamqorshysyndaı kórinetin Kákimjan Qazybaevtyń telefony izdep taýyp aldy. Ol kisi "Jetisý" gazetinde redaktordyń orynbasary bolatyn. "Sáken, — dedi Kákeń, — bizde partotdelde bir oryn bar edi, soǵan kelýte qalaısyń?" "Oı, rahmet, aǵa, — dep jatyrmyn. — Almatydan kele salyp jumysqa kiriskenim osy, shoshańdap qaıta qaıtam ba? Bıylsha osynda bolyp kóreıin". — "Óziń bil, — dedi Kákeń, — seni "Lenınshil jasqa" renjip ketti me dep, bizde oryn bolyp qalǵan soń..."

Sol "Jetisý" dámi birer jyldan soń menshikti tilshi bolý arqyly buıyrdy. Alakól, Andreev, Sarqant aýdandary boıynsha tilshi bolyp júrgen Qastek Baıanbaev Almatyǵa, redaksıa apparatyna shaqyryldy da, ornyna men qalatyn boldym. Aldyn ala redaksıa basshylarymen kelisim bar. Biraq...

Men aýdandyq gazette edim. Sol tusta aýyl sharýashylyǵy jumysshylarynyń úlken bir toby orden, medaldarmen marapattalyp jatty da, men "İrbitjan orden alǵan joq" degen ocherk jazdym. Ózimshe jýrnalısik tapqyrlyǵym dep, İrbitjan degen qoıshy orden alǵan joq, biraq nagradtalǵandardyń kóbinen ilgeri degendi aıtpaqpyn ǵoı. Onyń ústine, "qulannyń qasynýyna myltyqtyń basýy" dep kelip, aýdandyq gazet redaktorynyń mindetin atqarýshy bolyp az kúnge qaldym da, kadrlardy ornalastyrýdaǵy keleńsizdikter tóńireginde oı tolǵap, "Partıa turmysy" aıdarymen "Qyzym, saǵan aıtamyn" degen maqala jazyp, ózim shyǵarýshy bolyp qol qoıyp otyrǵan gazetke bastyrdym da jiberdim. Osynyń bári aýdan basshylarynyń shamyna tıip, talaǵy tars aıyrylǵandaı boldy. Birshama yrdý-dyrdýǵa aınaldy. Aýpartkomnyń birinshi hatshysy Kúrdeýbaı Mátenbaıuly Mujyqov asa aqyldy kisi edi. Aldymen "jer-jebirime jete" ursyp aldy da: "Seni "Jetisýǵa" jibere almaımyz. Redaktorlyqqa da qaldyrmaımyz. Óz obalyń ózińe. Biraz kúnde búroda qaraıtyn bolamyz", — dep kabınetinen qýyp shyqty. Men "Jetisýdyń" bas redaktory Ábdýálı Qaraǵulov aǵama telefon soǵaıyn, "oıbaı, ara túsińiz, osylaı da osylaı" dep.

Ol kisi: "Álgi gazetterdiń bir-bir danasyn maǵan jibershi, ózim oqyp kóreıin, sodan keıin Mujyqovpen sóıleseıin", — dedi.

Endi birer kúnnen keıin birinshi hatshynyń kabınetine qaıta shaqyryldym. Kabınette birinshi hatshydan basqa aq shashtylaý taǵy bir kisi otyr eken. Aldynda qyzyl qaryndashpen aıqysh-uıqysh syzylǵan men jazǵan maqalalar jatyr.

— Á, osy jigit pe? — dep o kisi menimen jyly da bıazy amandasty, — Jas ekensiń ǵoı, — dep qoıdy da, Kúrdekeńe qarap: — Búroǵa jetkizbeı-aq qoıyńdar. Jas jigit óz qateligin túsindi bilem. Solaı ma? — dedi. Bas ızep, quptaǵannan basqa amalym qalǵan joq.

Bul Almaty obkomynyń ıdeologıa jónindegi hatshysy Ánýar Kákimjanov bolyp shyqty.

Men endi Almatyǵa Ábekeńe (Qaraǵulov) tartaıyn. O kisi de maqalalarymdy syzyp oqypty. Ájepteýir kúlip aldy da:

— Sáken, men qanshama jyl baspasóz basshylyǵynda kelem, mynadaı maqalany baspaǵan bolar edim. Onyń ústine, aýdandyq partıa komıtetiniń óz gazetinde ózin synaý degen, áı, bilmeımiń, buryn-sońdy bolmaǵan shyǵar. Já, sen, qaıta ber, erteń pleným edi, Kúrdekeńmen kezigip, men ózim sóılesip kóreıin, — dep meni shyǵaryp saldy.

Osy kezde bizdiń aýylǵa qańǵalaqtap jazýshy Baımuqambet Toqtarov kele qaldy. Kúrdekeńmen jaqyn dos-jarlyǵy bar eken. Meni ertip kirip, aýpartkom hatshysyna biraz aýyr sóz aıtty. "Sen bir ret bóget bolǵanda jas qyran ushpaı, uıada qala beredi dep pe ediń!" — degenge deıin barǵan soń, men shyǵyp ketkem.

Araǵa kún salmaı, Kúrdekeń shaqyryp aldy da: "Al jaqsy, "Jetisýǵa" menshikti tilshi boldyń". Biraq ózim bilemge salynbaı, bizben sanasyp jumys iste!" — dep tapsyrdy.

"Jetisý" gazetiniń menshikti tilshiligine osyndaı biraz shyrǵalańnan ótip baryp kelgen soń ba, kim bilsin, apparattaǵy jigitterdiń tapsyrmasyn eki etpeı, elpildep qyzmet jasaýǵa tyrystym. Biraq maǵan redaksıadaǵylardyń bári bastyq, kúnine birneshe ret telefon soǵyp, bireýi "anany jaz", bireýi "mynany jaz" dep digirleıdi de jatady. Úsh aýdannyń jerin aralaýym kerek Aralary 100-150 shaqyrym. Kún saıyn materıal jiberip tursam da, gazet te bir kombaın sıaqty neme eken, "boldy, bitti" demeıdi, tapsyrmany beredi deısiń-aı kep.

Bir kúni redaktordyń orynbasary Kákimjan Qazybaevqa telefon soǵýǵa májbúr boldym. "Ata, men qaısysyna úlgerem, biriniń tapsyrmasyn oryndaı bastasam, ekinshisi: "Oıbaı, ony tasta, mynany jazyp jiber", — deıdi kelip. Qalaı bolady ózi?" — dep shaǵym aıttym.

Kákeń kúlip: "Jigitterdiń ondaıy bar. Sen bárin tyńdaı bermeı, óziń bir alǵa jospar jasa da, Tasemen aǵańa jiberip, redaksıa alqasynda bekittirip al. Sonda jumysyń ónimdi de, ózińe tıimdi de bolady", — dep ýáj aıtty.

Sóıttim.

Onyń da oǵash jaǵy bar eken. Tapsyrma bergende burynǵydaı "járákimalla" deı qoımadyń dep, ózim quralpy jigitter burtyńdaıdy, burynǵydaı ala shapqyn bolyp júgirmegensin, ózim de arqany keńge salyp, jalqaýlana tústim.

Redaksıadaǵy jigitter qyzyq. Udaıy ǵana syn maqalalar suraıdy. Mal qystatý naýqanynan, kóktem egisine daıyndyqtan, oraq kezinen tezdep ótkir syn kerek dep degbirińdi alyp bitedi. Kúnde kórip júrgen, dám-tuzdas aýyl azamattarynyń kózderin baqyraıtyp qoıyp qalaı synarsyń. Onyń ústine, aýpartkom hatshysy Kúrdeýbaı Mátenbaıuly Mujyqov meniń jumysymdy qalt jibermeı qadaǵalap otyratyn bolyp alǵan. Álgindeı synnyń bir ushy sol kisige de tıip ketpes jaǵyn oılamaı jáne bolmaıdy. Partıa komıtetiniń búro májilisine udaıy qatystyryp, búrodan shyǵysymen meni jalǵyz mashınasyna otyrǵyzyp alyp, keıde qyzylsha plantasıasyn, keıde shópshilerdi aralap ketedi. Ol kisi keıigen tustarda men de is baıybyna úńile túsip, óz paıymdaýlarymdy qaǵazǵa túsirip qoıamyn. İstiń yǵytyn tapqandarǵa rıza bolǵan kezderin de qalaǵalaı júrem. Keıin sol yńǵaıda syn ne madaqtaý turǵysynan jazylǵan maqalamdy oqyp, maǵan qarap kúlip qana qoıatyn boldy. Kele-kele aǵaly-inili adamdaı til tabysyp, dostasyp kettik.

Ózim tilshi bolyp júrgen kezde redaksıa basshylary tarapynan kileń bir ishke tartý, qamqorlyq, jylylyq qana kórippin. Redaktor Ábdýalı Qaraǵulov ta, onyń orynbasary Kákimjan Qazybaev, Sarbas Aqtaev bizdi aýylda turatyn tilshi eken dep qomsynbaı, oqta-tekte redaksıaǵa kelgende teń tuta sóılesip, jón-joralǵy kórsetip, baǵyt berip, baǵdar siltep otyratyn edi.

Men úılengen kezde Sarbas bastaǵan eki-úsh adam Almatydan arnaıy kelip, toı ótkizip qaıtqan bolatyn.

Birde tilshilerdiń jınalysyna shaqyryldym. Apparatta bir aptadaı qyzmet istep, basshylarmen qoshtasyp shyǵaıyn dep, aldymen Ábekeńe (bas redaktor) kirdim.

— Qabaǵyń salyńqy ǵoı, jaı ma? — dep surady suńǵylalyǵy basym Ábekeń.

Sonyń aldynda "Jazýshy" baspasynyń josparynda turǵan kezekti bir kitabymnyń jaıyn bileıin dep poezıa redaksıasynyn meńgerýshisi, aty dúrildep turǵan aqyn aǵam Ǵafý Qaıyrbekovke jolyqqan edim.

— Sákenjan, sen renjime, kitabyń jospardan syzylyp qalyp tur. Kelesi jyly bolmasa, — dep Ǵafań sharasyzdyq tanytqan.

Jyl boıy ańsaı kútip júrgen dúnıeńniń oılamaǵan jerdeı aıaq asty bolǵanyna, árıne, unjyrǵań túsedi toı endi. Qabaq qatty bolmaı qaıtsin. Ábekeńe sony aıttym.

"Otyra tur", — dep maǵan dıvandy nusqady da, ózi telefondy alyp, arjaǵyndaǵy adamǵa:

— Bizde tilshi bolyp Sáken Imanasov degen aqyn jigit isteıdi. Sonyń "Jazýshydaǵy" kitaby taqyryptyq jospardan túsip qalypty. Kómegiń kerek bolyp tur. Kútem! — dedi de, maǵan burylyp: — Bul Ortalyq Komıtettegi Ótebaı Qanahın, deıtin jigit. Meniń sózimdi jerte tastamaıdy. Qazir habarlasady, — degendi qosyp qoıdy.

Sóıtkenshe telefon shyr etip qoıa berdi. Sál tyńdap alyp Ábekeń maǵan qarady da:

— "Jazýshy" baspasynyń dırektory İlıas Esenberlınge bar. Qalǵanyn ózi aıtar. Kitabyń shyǵatyn sıaqty, — dedi de, qolymdy alyp qoshtasyp, shyǵaryp saldy.

Jazǵan qulda sharshaý joq. Salyp uryp baspaǵa jettim. Esenberlındi alǵash kórýim edi. Aty-jónimdi aıtqan soń, baspanyń bas redaktory Amanjol Shamkenovti, Ǵafý Qaıyrbekovti shaqyryp aldy da, kitabymdy qaıtadan josparǵa engizip, sol jyly shyǵaryp ta berdi.

Óz qaramaǵyńda isteıtin jas adamǵa osynshama qamqorlyq jasaı biletin aǵalar-aı deseńshi! Sol qamqorlyqtyń qarymyn qaıtara almaı, biz de qartaıyp baramyz, ne kerek!

Taldyqorǵan óz aldyna oblys bolyp turǵanda "Sovettik Jetisý" deıtin gazet shyǵatyn edi. Onyń basynda da Ǵalym Muhametjanov, Nıaz Syzdyqov, Áýken Jaılaýbekov, Ádilbek Abaıdildanov sıaqty jas qalamgerlerge yjdahatpen aıalaı qaraıtyn adamdar boldy. Osy gazet (keıin "Jetisý") biz úshin tutas bir ómirlik óner ushtaý mektebi boldy. Saıyn Muratbekov, Qastek Baıanbaev, Tursynzada Esimjanov, Uzaqbaı Dospanbetov, Qanıpa Buǵybaeva, Beksultan Nurjekeev sekildi qalamgerlerdiń bári tyrnaqaldy dúnıelerin aldymen osy gazetter betinen oqydy, ilgerilep, bıikteı ushýymyzǵa da birden bir demeýshi bolǵan osy gazetter edi.

"Jetisý" gazetiniń ujymyna ákeleriń, aǵalaryń salǵan sol dástúrdi jalǵastyra berińder degim keledi.

Ózim osynda tilshi bolǵan jyldarymdy maqtanyshpen eske alyp, aınalama aıta júretin adammyn.

Bul maqala «Jetisý» gazetiniń 70 jyldyǵyna oraı, arnaı tapsyrmamen jazylyp edi.

---