InfoHub Logo

Maldy qundy azyqtandyrýda mıneraldyq zattarǵa kóp kóńil bólý kerek, óıtkeni qysqy rasıondarda kóbine bul zattar jetispeı jatady. Mıneraldyq zattar dep makro jáne mıkroelementterdi aıtady. Makroelementterge kiretin mıneraldyq zattar: kálsı, fosfor, natrıı, kalıı, kúkirt, magnıı, hlor. Mıkroelementter: temir, mys, myrysh, kobált, marganes, ıod jáne, t.b. Mal azyǵyndaǵy mıneraldy zattardyń jalpy quramy 4-7%-dan aspaıdy. Súıek ulpasynyń quramyna enetindikten, malǵa kalsıı men fosfor kóp mólsherde qajet. Kálsı júıke júıesiniń qozýyn báseńdetedi, qannyń uıyǵyshtyǵyna áser etedi. Ol ósimdikterdiń japyraqtary men sabaqtarynda mol bolady. Fosfor nýkleındi qyshqyldardyń quramyna kiredi, kómirsý almasýda úlken ról atqarady.

Ósimdik azyqtarynda fosfor kálsıge qaraǵanda 3-4 ese az. Ósimdik azyqtarynda natrııge qaraǵanda kálsı kóbirek, alaıda, durys araqatynasyn saqtaǵanda olar júrek pen as qorytý músheleriniń qalypty jumysyn qamtamasyz etedi. Kalııdiń júrek qyzmetine yqpaly bar. Natrıı júıke júıesiniń qozýyn joǵarylatyp, sý almasýdy retteıdi. İri qara mal men qoıǵa as tuzyn kereginshe berýge bolady, al shoshqa men qusqa onyń mólsherin azaıtqan jón. Magnıı súıek ulpasynyń quramyna kiredi, keıbir fermentterdiń áreketin retteıdi, bulshyq etterdiń jıyrylý prosesine qatysady. Ol jetkiliksiz bolǵan jaǵdaıda júrek qyzmeti buzylady da, tyrysqaq bastalady. Maldarǵa azdaǵan mólsherde mıkroelementter qajet. Mysaly, sıyrǵa táýligine nebary 6-15 mg kobált kerek, alaıda, onyń bolmaýy nemese jetkiliksiz bolýy zat almasýdyń buzylýyn týǵyzýy múmkin. Mys, temir jáne kobalt qan jasalý prosesine áser etedi. Temir gemoglobınniń quramyna kiredi. Marganes ósip-óný prosesine yqpal jasaıdy. Sınk asqazan asty beziniń gormony — ınsýlınniń qúramyna, al ıod qalqansha beziniń gormony — trıeglobýlınniń quramyna kiredi. Jemshópte mıkroelementter óte az mólsherde bolady. Mıkroelementter jetispegen jaǵdaıda olardy mal azyǵyna qosady. Keıbir aýdandardyń topyraǵynda, ıaǵnı jemshóp pen sýda keıbir mıkroelementter (molıbden, nıkel, ftor) artyp ketken jaǵdaıda malda aýrý túrleri paıda bolady.

---