InfoHub Logo

Oqýshylardy rýhanı - adamgershilik qundylyqtarǵa negizdep tárbıeleý.
Zaman talabyna saı bilim berý júıesi óziniń basym baǵdaryn jeke tulǵanyń rýhanı adamgershilik turǵydan kemeldenýine nazar aýdara bastady. Demek, tulǵanyń adamdy adam ete túsetin qasıetin ashyp kórsetý, ıaǵnı rýhanılyǵyn damytý - zaman talaby. Rýhanı baı tulǵany qalyptastyrý dep atalatyn jalpy adamzattyq másele, Qazaqstan úshin erekshe ózekti sıpatqa ıe bolyp otyr. Búkil álem jurtshylyǵy sıaqty jańa myńjyldyqta bilim berý mindetterin sheshýge kirisken Qazaqstan ári zaman rýhyna, ári óz halqynyń diline saı keletin ulttyq bilim berý úlgisin izdestirýde.
Ultty ult retinde tanytatyn úsh nárse bar: biri qasıetti Jer - Ana, ekinshisi - til, úshinshisi - qazaqtyń dástúri, ulttyq qundylyqtaryn qalyptastyrý joly.

Qaıyrymdylyq, adaldyq,, izettilik, meıirimdilik, qonaqjaılylyq qundylyqtary qalyptasqan halqymyzdyń asyl da abyroıly qasıetterin oqýshylar boıyna sińire bilý bizdiń paryzymyz.
Qoǵam pedagogtiń kásibı bilimimen qatar jeke tulǵalyq qasıetterine erekshe talap qoıady. Óıtkeni, pedagog ózi oqytyp, tárbıelegen shákirtter úshin jaýapkershiliktiń biraz bóligin ózine alady.
Endeshe, olardyń taǵdyryna nemquraıly, qalaı bolsa solaı qaraýǵa muǵalimniń áýel bastan moraldyq quqy joq. Sol sebepten de shákirtterdiń boıyndaǵy adamgershiliktiń tómen bolýyn pedagogıkalyq qateliktiń saldary deýimizge bolady.

Sh. A. Amonashvılıdiń « Muǵalim óz sabaǵyn súımese, oǵan ózi súısine bilmese, ol shákirt boıyna da súıispenshilikti damyta almaıdy..» degen pikirinen jeke tulǵanyń rýhanı adamgershiligin damyta oqytýda ustazǵa qoıylatyn talaptyń mańyzdylyǵyn baıqaýǵa bolady.

№2 keshki mektep penıtensıarlyq júıe bolǵandyqtan, mundaǵy oqýshylardyń jaǵdaıy, ortasy múldem basqasha. Ártúrli jaǵdaıǵa, taǵdyr talqysyna baılanysty qoǵamnan oqshaýlanyp otyrǵandardyń moraldyq, minez - qulyqtarynyń erekshelikterin eskere otyryp, tárbıe jumystary júrgiziledi. Bular úshin rýhanı - adamgershilik uǵymynyń máni, maǵynasy aıryqsha bolý kerek, sol baǵytta ujym bolyp jumystar júrgizý qajettigi týyndaıdy. Rýhanı - adamgershilik - ol qoǵamdyq talapqa saı izgilikti, ınabattylyqty, bildiretin moraldyq uǵym. Al, adamgershilik tárbıesi - izgilikke, ınabattylyqqa baýlýdyń joly bolyp tabylady. Osy deńgeıge jetý úshin oqýshy ózi naqty adamgershilik qatynastar men minez - qulyqtaryn engizýi qajet.

Temir tordyń ar jaǵynda otyrǵan árbir adamnyń taǵdyryna túsinistikpen qarap, múmkindiginshe psıhologıalyq - moraldyq qoldaý kórsetip, baǵyt - baǵdar berý bizdiń paryzymyz. Olardyń boıynda ómirge, bolashaqqa degen senimdilikti uıalatý, sol arqyly adamgershilikti, kisilik pen kishilikti túsindire otyryp, tárbıeleý mektep ujymynyń basty mindeti bolyp tabylady.

Oqýshylardy aınaladaǵylardy kóre bilýge úıretý bizdiń maqsatymyz. Olarǵa «áldekim senderge jaman sóz aıtsa, senderdi yzalandyrǵysy kelse nemese jábirlegisi kelse, onda bul adamnyń senderdiń sezimderińdi, baqylaı bilýshilikterińdi teksergeni. Onyń kómeginsiz bizdiń jeke basymyzdyń álsizdigin jeńe biletin qajetti tájirıbe bolmaǵan bolar edi. Olaı bolsa, ol seniń kómekshiń, ol saǵan ózińdi tárbıeleýge kómektesedi» - dep túsindirý qajet. Mundaı tolǵanystar biz tańdaǵan adamgershilik qundylyqtar men qaǵıdalardy anyqtap, adamgershilikke laıyqty sheshim qabyldaýdy qajetsinedi. Ómirde adamgershilik qundylyqtardy tańdaýymyz árqaısysymyz úshin mańyzdy. Odan adamnyń minez - qulqy, tulǵalyq qasıeti damıdy. Rýhanı tanym mádenıetiniń qalyptasýy, oqýshylardyń ómirdegi óz ornyna syn kózben qaraýǵa úıretedi. Osy maqsatta mekeme qyzmetkerlerimen birlesip, úılesimdi jumystar júrgizý basty mindetterimiz bolyp tabylady.