InfoHub Logo

Ný ormandy mekendep, birimen-biri sybaılas bop qatar júrgen pil men maımyl bir kúni óz boılaryndaǵy artyqshylyqtaryn aıtysyp otyryp, daýlasyp qalypty.

– Meniń boıym taýdaı. Kúshim de kóp, – dep maqtanypty pil. – Ashýlansam bar ǵoı, qandaı jýan aǵashty bolsa da tamyrymen qoparyp tastaımyn. Ondaı qaırat sende joq!

– Al men eptimin, eshteńe bóget bola almaıdy, – dep, talasypty maımyl. – Aǵashtan-aǵashqa yrǵyp, ný jynystyń arasymen syrǵanap júre beremin.

Osylaısha pil men maımyl óz boılaryndaǵy artyqshylyqtaryn aıtyp, uzaq talasypty. Biriniń aıtqanyna biri kónbepti. Ózderi bir bitimge kelise almapty. Sonan soń bul daýlary týraly bireýdiń bıligin estigileri keledi. Sóıtip, ekeýi jýan emen dininiń qýysynda otyrǵan úkige barypty:

– O, ormannyń aqylgóıi, – depti, pil uzyn tumsyǵyn joǵary sozyp turyp. – Myna maımyl ekeýimizdiń talasymyzǵa óziń tórelik aıtshy!

– Ne jaıynda talasyp júrsińder? – dep surapty úki.

Sol kezde jypyldaǵan maımyl sózdi ilip áketedi:

– O, bizdiń aqylgóıimiz! Anyǵyn aıyryp bershi, kúsh-qaırat ústem be, nemese epshildik ústem be?

Muny estigennen keıin úki endi pil men maımyldyń ne sebepti talasqandarynyń syryn túsinedi de oılanyp qalady. Pil de kújildeı ótinedi:

– Sony aıyryp ber bizge!

– Muny meniń is ústinde synap kórýim kerek. Kesimin sodan keıin aıtamyn, – depti úki.

– Qalaı synamaqsyń? – dep surasady.

Úki ekeýin kezek-kezek qaraıdy da azdan soń qalaı synaıtyn shartyn túsindiredi:

– Myna ózenniń arǵy betine ótińder. Qalyń aǵashtyń arasynda bıik ósken bir túp alma aǵashy bar. Qazir jemisi ýyljyp pisip tur. Ekeýiń de ózennen ótip baryp, sol alma aǵashynyń almasynan alyp kelińder. Men sol almaǵa qarap otyryp, ózderiń qalaǵan tórelikti aıtamyn.

Pil men maımyl alma alyp kelý úshin ózenge qaraı betteıdi. Kelse, ózen arnasyna syımaı, lyqy tolyp, astań-kesteń bop aǵyp jatyr eken. Ózennen óte almaıtyn bolǵan soń, maımyl muńaıyp, qasiret shegedi. Sol kezde:

– Kel meniń jotama minip al, – depti pil. – Men taýdan úlkenmin. Kúshim de mol. Ózenniń aǵysy meni aǵyzyp kete almaıdy.

Maımyl qýanyp ketip, pildiń jotasyna órmelep shyǵyp alady. Pil ózendi qaq jaryp, eshbir qınalmastan arǵy jaǵaǵa óte shyǵady. Sodan keıin ekeýi úki aıtqan alma aǵashyn izdep tabady.

Qarasa, alma aǵashy záýlim bıik eken. Jemistiń bári moıyn jetpeıtin bıikke ósipti. Qansha sozsa da pildiń tumsyǵyna birde-bir alma ilige qoımapty. Óziniń alma ala almaıtynyn bilgen pil muńaıyp, mólıip turǵan. Sol kezde maımyl:

– Muńaıma, – depti, pildi jubatyp. – Qazir men alma aǵashyna órmelep shyǵamyn da basyndaǵy jemisterdi jerge túsiremin. Sen jınaı ber.

Maımyl butaqtan-butaqqa sekirip, alma aǵashynyń basyna órmelep shyǵady da almalardy úzip, jerge tastaı beripti. Pil almalardy terip, bir jerge úıip qoıypty.

Sóıtip, almalardy alyp bolǵan soń, ekeýi keri qaıtypty. Ózenge kelgen maımyl alǵan almalaryn qushaǵyna qysyp, taǵy da pildiń jotasyna minip alypty. Pil ózendi qaq jaryp, balpańdaı basyp, qamsyz óte shyǵady.

Ekeýi alyp kelgen almalaryn úkiniń aldyna tógip qoıypty da qandaı tórelik aıtatynyn tosypty. Sonda úki:

– Maımyl, sen myna aǵyny qatty ózennen qalaı óttiń? – dep suraıdy. Maımyl shynyn aıtypty:

– Meni pil jotasyna mingizip aldy.

– Durys. Óıtkeni onyń boıy taýdaı. Kúshi de myǵym. Ózen aǵyzyp kete almaıdy. Al, pil, sen aıtshy, bıik aǵashtyń basyndaǵy jemiske boıyń qalaı jetti?

– Meniń boıym jetpegen soń, – depti, pil de shynyn aıtyp, – maımyl aǵashtyń basyna órmelep shyqty da almalardy úzip, jerge túsirdi. Men jınap turdym.

– Mine, uqtyńdar ma? – dep, úki ózinen tórelik surap turǵan pil men maımylǵa túsindire bastapty. – Kúshten de, epshildikten de ústem nárse – birińe-birińniń kómegiń. Selbesip maqsattaryńa jettińder. Tek qana kúshten nemese jalań epshildikten paıda az. Birińe-biriń járdemdespegende, ekeýiń de myna almany alyp kele almas edińder. Demek, kúsh pen epshildik qabysqanda ǵana jarasyp turady. Kúshiń bolǵanmen, ebiń bolmasa, ebiń bolǵanmen, kúshiń bolmasa, bári de bos áýreshilik, eńbegiń zaıa.

– Durys, durys! – dep, pil men maımyl ózderine aıtqan úkiniń tóreligine bas shulǵysypty. Sonda úki:

– Pil, sen kúshińe senip daýryqpa! Maımyl, sen epshilmin dep bóspe!

Árqashan birińe-biriń osylaı járdemdesip júrińder! – dep ósıet aıtypty.

---