InfoHub Logo

Bir kúni qanisher qasqyr, aılaker túlki jáne ańqaý esek úsheýi bir saıdyń ishinde jolyǵysyp qalady da jaıǵasyp otyryp, áńgimelese bastaıdy.

         – Bizdiń basymyz ne keshpedi, – depti, túlki sózdi áriden qozǵap. – Osy ómirimizde istegen jaqsy-jaman isterimizdi aıtyp, ózimizdiń qylyqtarymyzdy ózimiz bir baıqap, saralap kórsek qaıtedi. Munymyz budan bylaı qandaı da bir aýyr qylmysqa barmaýymyz úshin sabaq bolar.

         – Sol istegen isterimdi aıtsam, meniń kúnám jeńildeı me? – depti qasqyr ákireńdep. Túlki bulańdaı aldyn orap, keńesti qyzdyra túsipti:

         – Qane, ne istegenińdi túgin qaldyrmaı, jasyrmaı aıtshy, tyńdap kórelik.

         – Ony aıtý da qıyn-aý.

         – Eshteńe emes, kúnáń jeńildeıdi.

         – Bir kúni qarnym ashyp, ishek-qarnym shuryldap kele jatyr edim, – dep, bastapty sózin qasqyr tamaǵyn kenep qoıyp. – Qalyń toǵaıdyń arasynda bir dońyzǵa kózim tústi. Tarpa bas salyp, jaryp jiberdim. Ashtyq aldy-artyńdy oılata ma? Aı-shaıǵa qaramaı, sylqıa toıyp aldym. Ony qoıshy, ásirese, onyń balalaryna obal boldy ma dep oılaımyn. Áıtse de olardyń ajalyna anasy sebepker boldy. Basyna barmaqtaı mıy bolsa, on eki toraıyn ıesiz tastap, jalǵyz ózi toǵaı kezip ketýshi me edi. Sonan soń álgi dońyzdyń jetim qalǵan on eki toraıyna bardym. Baıǵustar timtinektenip, shúpirlep júr eken. Bulardyń endi enesi joq. Enesi bolmaǵan soń, kórgen kúni qurysyn, ashtan óler dep, janym ashydy da bárin de jeı saldym. Mine, kúni búginge deıin osy qylyǵym durys pa, burys pa dep, oılanýmen júrmin.

         – Oı, qaseke-aı, ókinetin eshteńesi joq, óte durys istegen ekensiń, – depti, sonda túlki kúlmeńdeı qarap. – Eger sen bolmasań, báribir ashtan ólip, aıdalada qalar edi, shirigen óligi eshteńege jaramas edi. Toraılaryn ıesiz qaldyryp, qańǵyp júrgen dońyzdyń óz obaly ózine. Kishkene toraılardy jetimsiretpeı, jónin tapqanyń da saýap bolǵan.

         – E, onda ókinishtisi joq eken ǵoı,– depti, qasqyr ezýin jalap qoıyp.

         Túlki qoshemetteı qoldaıdy:

         – Saýap is istegenińe ókinbe!

         – Al endi óziń aıtshy, túke. Dalanyń kerbezisiń ǵoı. Seniń de osyndaı oqıǵany bastan keshirgen keziń boldy ma?

         – Kúnásiz pende bar ma bul jalǵanda, – depti túlki kúrsinip.

         Qasqyr enteleı yntyǵady:

         – Ne keshtiń basyńnan, aıtshy?

         – Bir kúni nán bir qyzyl áteshti qoranyń irgesinen ustap aldym da moınyn burap jiberip, únin óshirdim, – depti, túlki barlyq syryn aqtarǵan bolyp. – Jep bolǵan soń, jan-jaǵyma qarasam, baıǵustyń balapandary ákesiniń shashylǵan mamyqtary men tógilgen qan-jynyn kórip, shurqyrasyp jylaı bastady. «Qoı, bulardy zar eńiretip tastap ketpeıin, obalyna qalyp, muratyma jetpespin», – dedim de balapandardy da bir-birlep ustap, asaı bastadym. Sóıtip, jetim qalǵan balapandardyń kóz jasyn tyıdym. Bul isim qalaı, durys pa? Álde ókinish pe?

         – Tabylǵan aqyl eken, – dep, qostapty qasqyr sol kezde. – Áıteýir, álgi balapandardyń obalyna qalmapsyń ǵoı. Janashyrlyq degenniń ózi osy emes pe?

         Qasqyr men túlkiniń aıtqanyna esek tańdanyp, mańqaıa tyńdap otyrypty. Sol kezde:

         – Al, esek, endi sen aıtshy, ómirińde qandaı qylmysty is jasadyń? – dep, surapty túlki oraǵyta.

         Esek ne aıtaryn bilmeı, basynan ótken oqıǵalardy esine túsirip, oılana otyryp qalypty.

         – Ne aıtarymdy bilmeımin...

         – Qylmysyń kóp-aý, shamasy, – dep, kımeleı jónelipti túlki. Sonda qasqyr:

         – Qysylyp-qymtyrylmaı, aıta ber, – depti jebegen bop. – Biz de eshteńeni jasyrmadyq qoı.

         – Áı, baıǵus, – depti túlki sýmańdap. – Qylmysyńdy bireýge aıtsań, boıyń sergip qalady. İshińnen shyqpaı, tunyp jatsa, jegideı jeıtin dert emes pe?

         Túlkiniń sózine eltigen esek basyn shaıqap qoıyp:

         – Árıne, meniń de istegen qylmysym bar, –depti, kinásin moıyndaǵandaı basy salbyrap.

         – Qane, sony aıtshy, biz de bileıik, ne qylmys ekenin, – depti, qasqyr men túlki keýkeýlep.

         – Bir kúni jumystan sharshap-shaldyǵyp qaıtqan kezim edi, – depti, esek basynan keshken oqıǵany baıandap. – Qoraǵa kelgen soń, qojaıyn aǵashtyń túbine baılaı saldy da úıine kirip ketti. Óne boıym balbyrap, uıqy basqan soń, qalǵyp ketippin. Birazdan soń oıansam, qarnym ashyp, zyqym shyqty. Jeıtin tamaq izdedim. Jaqyn mańda tiske basar eshteńe kórinbeıdi. Sóıtip, ne isterimdi bilmeı tur edim, qojaıynnyń ózime erttep júrgen toqymynyń jyrtyǵynan sabannyń sheti shyǵyp tur eken. Sony sýyryp jep, ózegimdi jalǵadym. Mine, osy qylyǵyma kúni búginge deıin qatty uıalyp júrmin...

         – Sen naǵyz opasyz ekensiń! – depti, túlki ornynan atyp turyp. – Ózińdi asyrap júrgen adamǵa qastyq, dushpandyq jasapsyń. Osy qylyǵyńmen bizdi qaıbir ońdyram deısiń!

         – Bul qylmysyń úshin seniń jazańdy berý kerek! – dep, aqyrypty qasqyr tisin qaırap.

         Bulardyń aıaq astynan bulqan-talqan bolǵanyna esek tańdanady da aqtala bastaıdy:

         – Men toqymnyń sabanyn ǵana jedim ǵoı. Biraq odan eshteńe de búlingen joq. Ertesine sol toqymdy taǵy da ózime japty.

         – Tipti sen sol qylmysyńdy da moıyndaıtyn túriń joq qoı, – depti, túlki kijinip. – Opasyzdyǵyń da sodan!

         – Opasyzdyń kózin joıý kerek! – dep, kújildepti qasqyr.

         – Mundaı opasyzdyń, aýyr qylmyskerdiń jazasy ne? – dep, suraıdy túlki ashýlanyp.

         Sonda qasqyr qaharlanyp, úkimin aıtady:

         – Kózin joıý kerek! Bul qylmyskerge sol laıyq!..

         Esek qashyp qutyla almapty. Sóıtip, qasqyr men túlki ańqaý esekti ólim jazasyna kesip, jaryp salyp, sylqıa toıyp, jónderine júre beripti.

---