InfoHub Logo

Qarabaıyr pikir kóringenimen, bilim – adamzat balasy úshin mańyzdy dúnıe. Sonymen qatar ol – keleshegimizdiń negizi, irgetasy tárizdi. Jalqynyń ǵana emes, jalpynyń bolashaǵy. Sáıkesinshe, bilim berý júıesi ortaq múdde qalyptastyrýy tıis.

Qazaqstanda, Reseıde, Ýkraınada bolsyn zamanaýı bilim berý júıesi tuıyqqa tirelgendeı. KSRO-da tájirıbege alynǵan bilim berý júıesi qanshalyqty joǵary nátıje kórsetkenimen, ýaqyt óte kele keńestik memleketterdiń bilim berý júıesinen yǵysyp qaldy. Onyń ornyn basqan Batys ustanǵan tájirıbe edi. Óz kezinde zıaly qaýymnyń bas shaıqaýyna sep bolǵan Batystyq bilim júıesiniń búgingi nátıjesi mardymsyz.

Árıne, máseleniń túp-tórkinine boılap, dáıekti sheshim qabyldap, nyq qadam jasaý úshin, ýaqyt qajet. Biraq, oǵan ýaqyt joq. Búginde álem kóz ilespes jyldamdyqpen ózgerý ústinde. Tıisinshe, bilim men aqparat jyldam eskirýde. Iaǵnı búgin alǵan bilimimiz kúni erteń-aq qajetsiz bolyp qalýy múmkin.

Matematıka sabaqtary óziń sol pánniń muǵalimi bolǵan jaǵdaıda ǵana kerektigi jaıly eski ázil búginde mańyzyn joǵaltpaǵan. Jastar alyp jatqan bilim men is júzinde qajet bolatyn bilim arasynda eleýli aıyrmashylyq bar. Bul rette jumysqa qabyldaý jónindegi habarlamalarda «jumys tájirıbesiniń bolýy mindetti» degen joldardyń ushyrasýy da sebepsiz emes. Oqý ornyn jańa bitirgen tájirıbesiz mamandar jumys berýshilerdiń qyzyǵýshylyǵyn týdyrmaıdy.

Búginde kim de bolsyn bilim berý salasynyń az qarjylandyrylatyny jóninde sóz etýde. Al qarjy jetispeýshiligi nege ákelip tireıdi? Mekteptegi qural-jabdyqtar eskiredi, biraq bul eń mańyzdysy emes. Atalǵan sala qyzmekterleriniń mardymsyz jalaqysy pedagogıkalyq kadrdy jańartýǵa tosqaýyl bolady. Zeınet jasyna jetken muǵalimder ketedi, al olardyń ornyn basar jańa mamandar ustazdyq qyzmetke asyǵar emes. Sebebi bireý – mamandyqtyń mártebesi (jáne jalaqysy) kóńil toltyrmaıdy.

Odan bólek, túrli deńgeıdegi bilim berý oryndarynynyń arasynda sabaqtastyq joqtyǵy taǵy bar: balabaqsha mektepke barýǵa daıyndamaıdy, al mektep joǵary oqý ornyna túsýge qajet bilimdi bere almaıdy. Osylaısha, mektep bitirýshi túlekter UBT aldynda mamandardyń aqyly kómegine júginýge májbúr. Sonymen qatar, kóptegen joǵary oqý ornynda aqyly bólimge talapkerlerdiń barlyǵyn shekteýsiz qabyldaýda. Oqý oryndary úshin ol – óte tıimdi. Iaǵnı qosymsha qarajat kózi. Alaıda nátıjesinde nege qol jetkizemiz?

Anekdot: «Ózimniń qandaı ınjener ekenimdi oılasam boldy, dárigerge qaralýǵa qorqamyn».

Aıtylǵandardyń bárin saralaı kele, mynadaı qorytyndy jasaýǵa bolady: zamanaýı postkeńestik bilim berý júıesi túzetýlerge emes, jahandyq reformaǵa muqtaj.

---