InfoHub Logo

4-qańtarda Qazaqstannyń 4-jalpy keńes jıylysy ashylmaq. Jıylysta qaralatyn máseleler mynaý:

1) Jalpy Rossıalyq Keńes respýblıkalarynyń odaǵynyń ishki ám syrtqy jaıy.

2) Qazaqstan úkimetiniń istegen isteri týraly baıandama.

3) Qazyna-aqsha komısarıatynyń kiris-shyǵys týraly baıandamasy.

4) Aýyl sharýashylyǵyn ońdaý týraly Qazaqstannyń jer-sý komısarıatynyń baıandamasy.

5) Saýda ám kásip týraly baıandama.

6) Kenes qurylysy týraly ishki isterdi basqaratyn komısarıattyń baıandamasy.

7) Qazaqstandy aýdandaý týraly baıandama.

8) Qazaqstannyń negizgi zańy týraly baıandama.

9) Qazaqstannyń Ortalyq Keńes komıtetin qaıta saılaý.

Qazaqstannyń 4-jalpy jıylysynyń aldyna túseıin dep otyrǵan máselelerdiń bári de zor máseleler. Al olardyń ishinde Qazaqstannyń janyna qazir ózge máselelerden artyǵyraq sezilip turǵan máseleler:

Birinshi — Qazaqstannyń aqsha, qarajat, kiris-shyǵys máselesi. Ekinshi — Qazaqstannyń aýyl sharýashylyǵyn ońdaý máselesi, úshinshi — Qazaqstannyń saýda ám tórtinshi — Qazaqstannyń keńes qurylysy týrasyndaǵy másele.

Joǵarǵy aıtylǵan máselelerdiń Qazaqstanǵa ózge máselelerden góri maǵynasynyń zorlaý ekenin jurttyń kóbi-aq bilse kerek. Aqsha, qarajat bolmasa, qandaı isteımin degen isterin kim bolsa da júzege asyra almaıdy. Aqshasyz oqý isterin júrgizý, aqshasyz aýrýhana, dárihanalar isterin júrgizý, aqshasyz nashar elde qandaı retpen bolsa da járdem, kómek berý múmkin emes. Bul — bir; ekinshi — osy kúnge Qazaqstannyń qazirgi aýyl sharýashylyǵy ońalmaı, úkimettiń kirisi de kóbeımeıdi, isteri de ońbaıdy. Qazir Qazaqstannyń kirisinen shyǵysy kóp. Al Qazaqstannyń sharýashylyǵynyń deni — aýyl sharýashylyǵy. Egerde aýyl sharýashylyǵy ońalmasa, Qazaqstannyń shyǵys-kirisi teńeledi deýge múmkin emes.

Úshinshi — Qazaqstanda qazir saýda, kásip degen másele bir janǵa baǵýly másele.

Qalanyń qolynan shyqqan nárseler aýyldyń qolynan shyqqan nárselerden bes ese qymbat. Qazir bir qoı satqan kisi táýir bir kıim ala almaıdy. Úkimet tarapynan saýda qylyp júrgen mekemelerdiń nárselerinen jaı saýdagerdiń nárseleri arzanyraq. Ózi kedeı bolǵan el halqyn saýdagerlerdiń qazirgi jeýinde hısap joq.

Qala qolynan shyqqan nárselerdiń óte qymbat bolatyn sebebiniń biri — soǵys ýaqyttarynda búlingen ónerkásip dúkenderi kúni búginge sheıin ońala almaı, burynǵydaı júrip kete almaı jatyr.

Sodan soń Qazaqstannyń áleýmet turmysynda bir kerekti máselesi — keńes qurylysy. Keńes qurylysy bolǵanda, aldymen keńselerde qazaq tilin júrgizý máselesi.

Bul jalpy Qazaqstanda kóńildegideı ilgeri basa almaı turǵan másele. Mine, Qazaqstannyń 4-keńes jıylysyna kelgen eńbekshil tap ýákilderiniń eń jete qarap, tekseretin máseleleri osy.

4-keńes jıylysyna kelgen ýákilder osy aıtylǵan máseleler týraly qandaı kemshilikter bar ám bul máseleler qaıtkende ońalyp ketedi, sonyń bárin oılap, jete qarastyryp, jete tekserip kóńildegi nusqalaryn aıtýlary kerek.

1924 jyl

---