InfoHub Logo

Ertede bir han bolypty, onyń jalǵyz balasy bar edi. Ol balasynyń týǵanda mandaıyna basqan qanatty qara bedeý túıesi bolypty. Hannyń balasy ylǵı tazysyn ertip, qusyn qolyna qondyryp alyp, janyna 40-50 adam nóker ertip, ańǵa shyǵyp júretin edi. Ańǵa shyqqandaǵy kásibi joldastaryn bir jerge úıip qoıyp, qusyn ushyryp jiberedi de sońynan bedeýmenen birge ushatyn.

         Kúnderde bir kúni kúndegi ańǵa shyǵatyn betimen ańǵa shyǵyp kele jatyp, hannyń balasy qusyn ushyrady da sońynan birge ushyp jóneldi. Qusy aspanǵa shyrqap shyǵyp keledi. Aspannyń alty qabat ústine shyǵyp, qusy bir aq kúmbez úıdiń tóbesine baryp qondy. Jigit te bedeýin beldigine baılaı salyp, úıge kirip kelse, bir sulý qyz tósekte jatyr. Sulýlyǵyn adam sýrettep keltire almaıdy. Qyzdyń sulýlyǵyna qyzyǵyp áli otyr, áli otyr. Sóıleseıin dese, qyz sóılespeıdi. Til joq, janynda otyrýmen qansha ýaqyt ótkenin ózi de bilmeıdi, birneshe aılar ótti. Bir kúni dalaǵa shyqsa, bedeý belýardan jerdi qazyp tastaǵan, kıiz úıdiń túndigin julyp jep tastaǵan. Qusyn beline bólep alyp, joldastaryna kelse, joldastary ábden ashyǵyp, attaryn soıyp jep jatyr eken.

Joldastaryn ertip qaıtty. Joldastarymen burynǵysyndaı emes, sóılespeıdi, ne kórip-bilgenin aıtqan joq. Buryn kórgen-bilgenin aıtyp keletin edi. Hannyń balasy qaıǵyly, suraǵan adamǵa aıtpaıdy. Úıine kelgen soń, hannyń balasy jatyp aldy. Turmaıdy, eshkimmen sóılespeıdi. Tamaq ishpeıdi. Sary aýrý bolyp júdep, óler boldy.

         Han balanyń qurdasyn jiberipti: «Balama ne boldy, ne qyl deıdi, surap ber», – dep suratty.

         Joldasy kelip, jatqan jigitti oıatyp, júzine qarasa, júdep, ábden sary aýrý bolǵan. Balanyń qurdasy kelip:«E, janym, ne boldy? Osynsha nege júdediń?» – dep surady. Jigit eshteńe aıtpady, jasyrdy.

         Qurdasy sózin toqtatpaı aıta berdi. «Nendeı tilegiń bolsa da ákeń oryndaımyn dedi. Jasyrma, seniń aýrýyń tegin aýrý emes», – dedi. Jigit turyp: «Olaı bolsa, men jeti qabat kóktiń ústinde, bir aq úıde bir sulý qyzdy kórdim, ákem men dese, sol qyzdy alyp bersin, barlyq aýrýym da, barlyq dertim de sol», – dedi. Qurdasy bul sózdiń qaımaǵyn buzbaı hanǵa jetkizedi. Han muny estigen soń: «Balam qolǵa túspeıtinge qumar bolǵan eken. Ony alý qıyn, balam túgil men de ol qyzǵa jasymda ǵashyq bolyp, ala almaǵam. Ol jatqan qyz - periniń qyzy, onyń jany joq. Ony alyp bere almaımyn, olaı bolsa, balamnyń enshisin, qolyn qaqpaı alamyn degenin beremin, ózi alsyn», – dedi. Bul habardy balasyna jetkizgen soń, balasy burynǵydan da ári qaıǵylandy. Qusa bolyp óler boldy. Han bir kúni balasyn shaqyrtyp alyp, enshi bóldi. Seksen narǵa júk artyp, seksen kúńi, quly men múlkin bólip berdi. Jasaýyn alyp, bala júrip keledi. Kúnderden kún ótti, bir kúni qara bedeýmen kóshten ozyp kele jatsa, aldynda bir top adam kele jatyr. Onyń ishinde bir adamnyń úlkendigi sondaı, basqalar atpen kele jatqanda, onan anaǵurlym uzyn. Jaqyndaı kelse, bul uzyn adamnyń aıaq-qoly kisendeýli, artynan jaıaý aıdap qorlyq kórsetip kele jatyr. Hannyń balasy: «Bul úlken adamdaryń kim?» – dep surady. Sonda kóptiń biri turyp: «Bul Qyran qaraqshy degen ury edi. Elimizdiń dúnıe malynan túk qoımaı urlady, qysqasy, qoınymyzda jatqan qatynymyzdy bildirmeı urlap ketetin de kúni boldy. Osyny qolǵa túsire almaı júrgenimizge tórt jyl bolyp edi, osyny jańa ǵana qolymyzǵa túsirip alyp, óltirgeli ákele jatyrmyz», – dedi. Hannyń balasy turyp:

         — Olaı bolsa, muny maǵan satyńdar, bir qasyq qanyn qıyńdar, – dedi.

         — Jaraıdy, ne beresiń? – dedi.

         — Osynaý kele jatqan seksen qara nar júgimen, kúń, qulymen alyńdar! – dedi.

         — Jaraıdy, – dep qaraqshynyń qol-aıaǵyn sheship, jigitke ertip qoıa berdi, olar nárseni alyp, máz bolyp kete bardy. Qaraqshy men hannyń balasy kele jatyr. Qaraqshy aldynda, hannyń balasy artynda, biraz ýaqyt ótti, bir-bireýlerine sóz de qatyspady.

         Bir mezgilde jigit oıǵa túsip: «Men jyndymyn ba? Qansha múlik-dúnıe berip, osy uryny qaıdan, nege aldym?» – dep artyna burylyp qarap, endi aldyna qarasa, qaraqshy joq.

         «Endi masqara boldy», – dep, kele jatqan betimen biraz jer júrip kelse, Qaraqshy aldynda bir tasqa quıryǵyn qoıyp otyr. Jigitti kórip: «E, dostym, keldiń be?» – dedi. Basqa sóz qatyspady. Júrip kele jatyr, ol kúni kúnimen, erteń túnimen júrdi. Arǵy kúni tań ata bir kóldiń jıegine jetti. Kóldiń jıeginen Qaraqshy biraz jońqa terip aldy. «Bul ne?» – dep jigit suraǵan joq, ol aıtqan joq. Ol kúni júrip otyryp keshke jaqyn bir qalyń aǵashtyń ishine taman keldi.

         Kelgen soń qaraqshy baǵanaǵy jońqamen ot jaqty da aıtty: «Myna jońqany bir-birlep otqa salyp otyr. Jońqa bitken kezde ot qyzyl shoq bolyp jatady, sol ýaqytta uıyqtama. Eger uıyqtasań, men saǵan joqpyn. Jáne men bir qyz ákelemin, ony seniń qolyńa beremin. Sol ýaqytta shashynan bilegińe orap al da myna qamshymen soı. Jalynar, onda da jiberme, «ketpespin» der, onda da jiberme, «endi ketpeıin, ketsem, ákeme qatyn bolaıyn» der, sol ýaqytta jibergeısiń», – dedi.

         — Jaraıdy, – dep hannyń balasy bir-birlep jońqany jaǵyp qala berdi. Áli keledi joq, áli keledi joq, bir ýaqytta jońqa da bitti. Endi keler dep, eki kózi móldirep otyr. Bir zamanda ottyń qyzyl shoǵy taýsylyp, kúlge aınala bastady. Jigittiń uıqysy kelip qaljyrap ketse, áýeden saldyr etip, bir-eki adam túse qaldy. Jigit te basyn julyp alyp jalt qarasa, dosty eken, bir sulý qyzdy alyp kelipti. Oǵan sóılesip, óńin qarap turatyn ýaqyt bar ma, tapsyrma boıynsha jigit qyzdyń shashynan bilegine orap alyp turyp urdy, qyzdyń qulyndaǵy daýysy quraqqa shyqty, qyz: «Jiber, ketpeımin»,– dedi. Jibermedi. «Jiber, ketpeımin»,– dedi. Jibermedi. Bir ýaqytta: «Endi ketsem, ákeme qatyn bolaıyn, jiber, ketpeımin», – degen kezde qoıa berdi.

         Áıel qylyp aldy. Qurmetti tún sonymen ótti. Tańerteń jigit qarasa, qyz - baıaǵy óziniń ǵashyq bolǵan qyzy. Úsheý bolyp endi júrip keledi. Álgi toǵaıdyń qalyń jerine qaraı kirse, alystan bir altyndaǵan úlken shahar kórindi. Jigit muny kórgen soń:

         — Mynaý jarqyraǵanyńyz nemene? – dedi.

         — Ol shahar - meniń mekenim, turaǵym, osy shahar, ıaǵnı, meniń shaharym, meniń bir toǵaı tola jylqym bar. Shaharym saltanatty. Osy shaharda sender turasyńdar. Shahar qyzyqty, kúnde oıyn-saýyq bolady, ony kóresińder. Men ózim dúnıeniń tórt buryshyn aralap turýshy edim, kópten beri aralaǵanym joq, jurttyń pitir, sadaqa, zeketterin bermegenderdikin urlap alyp turam, mynaý jylqy sonan ósken jylqy edi, – dedi.

         Sóıtkenshe bolǵan joq, shaharǵa da jetti. Óte qyzyqty dese, qyzyqty eken. Qaraqshy balalarǵa qyryq bir kilt berdi. «Osynda qyryq bir saraı bar. Sonyń qyrqynda kúnine qyryq túrli oıyn bolady, kúnine bireýin ashyp kórip turyńdar. Qalǵan bireýin ashpańdar. Oǵan deıin ózim de kelermin», – dedi de qaraqshy júrip ketti. Bular bir saraıdy ashyp kórse, óte qyzyqty oıyn bar eken. Ekinshisin ashyp edi, onan da qyzyq eken. Qyzyqqan soń, bulardyń qyryq saraıyn qyryq kúnde ashýdyń ornyna bir-aq saǵatta ashyp kórip boldy. Bir mezgilde jigit turyp: «Júr, qyryq birinshi saraıǵa baraıyq», – dedi. Áıeli: «Qoı, onda bir jasyryn jumysy bar shyǵar, barmaı-aq qoıaıyq». Eri: «Joq, bizge qalǵan saraılardy ashýǵa bolǵanda, bul saraıdy nege ashýǵa bolmaıdy, kóreıik», – dep, bolmaı baryp ashty.

         Ashsa, álgi saraıda eki kók arǵymaq tur. Joǵarǵy erinderin saraıdyń tóbesindegi arqalyqqa shegelep, tómengi erinderin tabaldyryqqa shegelep qoıǵan eken. Jigit kelip kórdi de:

         «Iapyrym-aı! Haıýan maldy bylaı qoıǵany nesi? Obal ǵoı!» – dep ekeýiniń erinderiniń shegesin bosatyp, dalaǵa alyp shyqty. Alyp shyǵyp, «shóldegen shyǵar, sýaraıyq» dep, sýdyń jıegine alyp baryp edi, eki arǵymaq eki adam boldy da jigitti aýyzdan bir qoıyp taldyryp tastap, qyzdy alyp ketti de qaldy. Qaraqshy kelse, saraılardyń báriniń aýzy ashyq jatyr. «Ah! Qudaı urǵan eken», – dep júgirip, sýdyń basyna kelse, jigit talyp jatyr, qyz joq. Jigitti sý búrkip tiriltip aldy da aıtty: «Ol eki arǵymaq bolyp turǵan qyzdyń aǵasy periniń jany edi, endi ol qyzdy qolǵa túsirip alý qıyn bolar», – dedi de — «jaraıdy, men sony qaıtken kúnde de taýyp ákelemin», – dep, ketti de qaldy. Jigit saraıda jata berdi. Qaraqshy ushyp otyryp, baıaǵy jigittiń bedeýmen ushyp kelgen aq otaýǵa keldi.

         Kelse, qyz tósekte jatyr. «E, munyń ne, nege keldiń?» – dedi qaraqshy.

         — Qaıteıin, aǵalarym tartyp ákeldi, men ne aıla isteıin? – dedi periniń qyzy. Baǵanaǵy baılaýly turǵan eki arǵymaq qyzdyń eki aǵasy: Qara peri, Aq peri degen eki periniń jany eken.

         — Sen búgin aǵalaryń kelgende, esikten tórge domalap jyla. Sonda «nege jylaısyń?» dese, men úıde sarǵaıyp, oıyn joq, kúlki joq jatamyn. Sender barlyq qyzyqty kóresińder, tym bolmasa, oınap otyraıyn, maǵan jandaryńdy berip ketińder de, – dedi de qaraqshy tyǵylyp ketip qaldy.

         Álden ýaqytta qyzdyń eki aǵasy Aq peri men Qara peri keldi. Kelse, qaryndasy shashyn jaıyp, esikten tórge, tórden esikke domalap jylap otyr. «Qaraǵym, saǵan ne boldy?» – dedi eki peri.

         — Kún batatyn emes, sarǵaıyp otyramyn, qyzyqtyń bárin sender kóresińder, tym bolmasa oınap otyrýǵa jandaryńdy berip ketińder, – dedi.

         — Oıynshyq taýyp ákelip beremiz, – desti de túnde jatyp, azdan soń olar ketip qalǵan kezde, qaraqshy keldi.

         — Aıttyń ba? Ne dedi? – dedi qaraqshy.

         — Erteń oıynshyq taýyp ákelip bereıik, – dedi.

         — Jaraıdy, búgin taǵy solaı jyla, búgin neǵyp bermes eken, Aq peri aq kóńildeý edi, sol bersek bereıik der, dál Qara perini bilmeımin, minezi jaman edi, – dedi qaraqshy. Sony aıtty da qaraqshy shyǵyp ketti. Qyz taǵy da kúndegideı jylap otyrǵanda, eki peri keldi.

         — Nege jylaısyń? – dedi periler. Kúndegi sózin aıtty. Aq peri turyp: «Jylatpaı, bersek bereıik», – dep edi, Qara peri: «Tek, bolmaıdy», – dep qaǵyp tastady. Ol kún onymen ótti. Erteńgisin qaraqshy kelip surap edi, qyz aıtqandaryn túgel aıtyp berdi. «Búgin taǵy jyla, búgin neǵyp bermes eken» – dedi de tyǵylyp ketti qaraqshy. Kúndegideı shashyn jaıyp, esikten tórge domalap qyz jylap otyrǵanda, periler keldi. «Nege jylaısyń?» – dedi periler.

         — Ábden ishim pysyp óler boldym. Tek osy úıdi kúzetem de otyramyn, maǵan oınap otyrýǵa, tym bolmasa, jandaryńdy berip ketpeısińder! – dedi qyz.

         Periler aqyldasyp: «Jaraıdy, tańerteń sýdyń jıegine bar, kishkene jel tursa, sýmen aǵyp bir aq sandyq keledi. Onyń ishinde sary sandyq bar, sary sandyqtyń ishinde ekeýimizdiń janymyz bar. Sony al da oınap otyr. Sol ermek bolady», – desti. Qyz qýanyp ketti, periler kúndegisindeı ketti. «Aý» degen kezde qaraqshy keledi. Aıtqanyndaı, periler ketken eken, jalǵyz qyz qýanyshty otyr.

         — Ne dedi? Jandary qaı jerde eken? – dedi qaraqshy.

         — Osylaı sýdyń jıeginde eken, – dedi qyz. Qaraqshy qyzdy jetektep alyp, aıtqan sýdyń basyna keldi. Kelip áli tosyp tur, áli tosyp tur. Bir ýaqytta jel turdy. Sóıtkenshe bolmaı, sýmen bir sandyq aǵyp keldi. Sandyqty qoltyǵyna qysyp alyp, qyzdy jetektep, qaraqshy saraıyna keldi. Kelse, joldasy da júdep qalǵan eken. Qyzdy qosyp berip qoıa berdi. Sonymen birsypyra ýaqyt ótti. Bir kúni jigit: «Úıimdi, áke-sheshemdi saǵyndym, sony qalaı kórip kelsem eken?» – dedi.

         — Ol ońaı, – dedi qaraqshy. Jigit baǵanaǵy sandyqtyń ishin ashsa, bir adamnyń sýreti tur eken. Alyp, qabyrǵasynan qysyp qalyp edi, eki peri: «Aı, aǵataı, ne qyl deısiń?» – dep jetip keldi. Qaraqshy perilerge:

         — Sender búgin túnde osy shahardy pálenshe hannyń shaharynyń janyna qondyryńdar! Bizdiń uıqymyzdy buzbańdar. Sonan soń bizdiń shahardyń saltanaty ol hannyń shaharynyń saltanatynan artyq bolsyn. Shahardyń túbinen bulaq syldyrap aǵyp jatsyn, qustary qıqýlap oınap júrsin. Bulaqtyń jan-jaǵynda jemisi pisip, aǵashtary móldirep tursyn, qaz, úırekter bulaqta oınap júrsin, – dedi.

         Eki peri ketip qaldy, bular jatyp uıyqtady. Bularda dybys joq. Jigittiń ákesiniń shahary tozyńqyraǵan eski shahar edi. Tańerteń ýázirleri turyp júrse, Qudaıdyń qudiretimen bir shahar paıda bolyp qalypty. Ýázir hanǵa aıtyp keldi:

         — Sumdyq bir shahar qonyp qalypty, keshe keshke joq edi, jyn ba, shaıtan ba, bilmeımin, – dedi.

         Han: «Jyldam baryp, bilip kelińder! Ol ne qylǵan adam ózi, hannan suraýsyz janyna qonǵan», – dedi. Han jarlyǵy eki bola ma, ýázir júgirip keldi. Kelip hannan kirýge ruqsat surady. Han kirýge ruqsat berdi. Hannyń ordasyna kirip barsa, baıaǵy ketken óziniń hanynyń balasy. Janynda bir sulý áıel otyr. Ony kórdi de talyp qaldy. Muny hannyń balasy tanyp, betine sý búrkip tiriltip aldy da jón surap, ákesiniń amandyǵyn surady. Úıiniń amandyǵyn aıtyp, hannyń «bul kimniń shahary eken, bilip kel» degenin aıtty. Munan keıin ýázir úıine qaıtyp kelip hanǵa aıta keldi: «Sizdiń balańyzdyń shahary eken, sondaı qyzyqty, jaqsy. Onyń handyǵy men sizdiń handyǵyńyzdy salystyrsaq, sizdiń handyǵyńyz onyń qasynda handyq emes jáne balańyzdyń bir áıeli bar eken, ol sondaı sulý eken, ol áıeldi men ol balańyzǵa teńemedim, sizdiń ózińizge laıyqty eken», – dedi.

         — Ol áıelin men qalaı kórer ekenmin? – dedi han.

         — Ol ońaı, balańyzdy erýlikke shaqyryńyz, sonan soń kóresiz, – dedi. «O da durys eken», – dep, balasyn qonaqqa, erýlikke shaqyrdy. Jigit áıelimen bardy. Han kelinin kórgende talyp qaldy. Esin jıyp alyp, kelinine ǵashyq boldy. Qonaqasyn jegen soń, balasy ketip qaldy. Han ýázirimen aqyldasty: «Bul kelinimdi qalaı alamyn? Balamdy qalaı óltiremin?» – dedi. «Oǵan aılany men tabaıyn», – dedi ýázir. Bul hannyń qazdary, qustary kóp edi. Sý bolmaǵan soń, qustary balasynyń shaharynyń janyndaǵy bulaqtan sý iship, jaıylyp kelip turatyn edi. Qaraqshy jer júzinde maldyń da, adamnyń da, ańnyń da tilin biletin edi.

         Bir kúni esik aldynda tursa, qazdar qańqyldap sóılesip tur. Qaraqshy tyńdaı qaldy. Tyńdap tursa, ana hannyń kelgen qazdary bul hannyń qazdaryna aıtady: «Senderdiń handaryńdy bizdiń han óltireıin dep jatyr, muny sizdiń hanǵa aıtýshy adam tas bolyp qatyp qalmaq, búgin ý shashyp, balama dep arnap, bizdiń han kıim tikkizdi. Sony bir narǵa artyp ákelmek, ony kıse, senderdiń handaryń óledi», – dedi.

         Qaraqshy muny estip alyp, kóshe jaqqa qarasa, alystan narǵa artyp ákele jatqan birdemeni kóredi. Úıge kelip, eńkildep jylaı bastady. Han júgirip kelip: «Nege jylaısyń?» – dedi. «Jylamaı qaıteıin, seniń ákeń saǵan kıim tikkizip ákele jatyr. Meniń ákem bolsa, maǵan da ákelip bermes pe edi?» – dedi. «E, jylama, maǵan ákelgen kıim, saǵan ákelgen emes pe? Nege jylaısyń?»

         «Joq, sonda da árkimniń mańdaıyna basqany jaqsy ǵoı», – dedi. «Endeshe, sol kıimdi saǵan berdim. Sony sen-aq al», – dedi. Muny estigen soń Qaraqshy qýanyp, dalaǵa shyqsa, bir narǵa artqan kıim kelip tur. «Bul ne?» – dep surady.

         — Bul hannyń balasyna berip jibergen kıimderi, – dedi.

         — Jaraıdy, beri ákel! – dep, qaraqshy narymen qosyp, kósheniń syrtyna shyǵaryp, ústine maı shashty da órtep jiberdi. Jigittiń kóńiline kelip júrdi, «bul nesi, maǵan degen nárseni ne ózi paıdalanbaı, ne maǵan kıgizbeı órtep jibergeni nesi?» – dedi ishinen. Munan keıin birneshe ýaqyt ótti. Han balasyn munymen óltire almaǵan soń, basqa amaldar istepti. Taǵy bir kúni qaraqshy dalada tur edi, qazdardyń ózara qańqyldasyp, áńgimelese bastaǵanyn tyńdaı qalsa, bir qaz bul jaqtyń qazyna aıtyp jatyr:

         — Senderdiń handaryńdy óltirýge bir sary masa, bir osyraq qońyz, bir jylan asyrady. Jylannyń shaqqany – ý, shaǵyp óltirmek, qońyzdyń osyrǵany - ý, ol osyryp óltirmek, al sary masanyń shaqqany - ý, o da shaqpaq. Eger muny aıtýshy adam bolsa, ózi tas bolyp qatyp qalmaq, – dedi. Muny estip alyp, qaraqshy ańdýǵa kiristi. Bir kúni túnimen ańdyp otyrsa, bir jeti qulash jylan esikten  aqyryn kirip keledi eken. Basyn kesip alyp, jylandy bir jerge kómip tastady. Ol kúni onymen ótti. Kelesi kúni taǵy ańdydy, qarap otyrsa, tún ýaqytynda bir osyraq úlken qara qońyz shymyldyqtan kirip barady eken jorǵalap, ony óltirdi. Ol kúni onymen ótti. Qaraqshy taǵy ańdýda turyp júrdi. Biraz ýaqytqa deıin eshteńe bilinbedi. Endi bir kúni qaraqshy ańdýda  tursa, jigittiń betinde bir sary masa yzyńdap júr. Jyldam júgirip bardy da qolymen qaǵyp alamyn degende, shyntaǵy jigittiń tanaýyna tıip ketip, oıanyp ketti. Tura kelse, shymyldyqtyń ishinen qaraqshy shyǵyp bara jatyr. Jigittiń oıyna tikeleı aramdyq kirdi: «A, mynaý shirkin, meniń áıelimmen bir shataǵy bolmasa ıgi edi. Bul bizdiń shymyldyqqa kiretin ne jumysy bar? Áneýgi ákemniń jibergen kıimin órtep jibergende de «meni ádemilenip ketedi» dep, órtedi-aý, á?» – dep kóńilindegi sumdyqtyń bárin kóz aldyna keltirdi. Munan keıin qaraqshy kele jatsa, ala ketetin ázireıildeı kórdi. Muny qaraqshy bildi. Endi ne isteý kerek? Aıtyp óleıin dese, jan tátti. Aıtpaıyn dese, janyn alyp qalǵan joldasy, qansha eńbegi dalaǵa ketip barady.

         — Qoı, endi muny aıtpaı bolmas, – dep hannyń balasyn áıelimen ekeýin jetektep baıaǵy óltirip ketken jylannyń qasyna alyp kelip, jylandy qysyp alyp qarasa, jylan ólmeı shala-jansar jatyr eken. Sýyryp aldy da bir tiri qoıdy alyp kelip quıryǵyna jylannyń basyn aparǵanda, jylan qoıdy shaǵyp alǵanda, qoı sol sátinde sespeı qatty. Muny kórgen soń, qaraqshy aıtty: “Ólim bireý, senen kúnde ólgenshe, bir-aq óleıin, muny aıtsam, men qara tas bolyp qatyp qalmaqpyn, mynaý seniń ákeńniń áıelińdi alý úshin seni óltirýge jibergen ýy, muny men kórip óltirdim. Jáne qońyz jiberdi, «shaqqanyń ý bolsyn» dep, ony óltirdim. Jáne sary masa ushyryp jiberip edi, ony óltirý úshin qolymmen qaǵyp qalǵanymda, seniń oıyńa aramdyq kirdi, ákeńniń «seni ólsin kıip» dep jibergen ý shashqan kıimin órtep jiberdim, ony sen qastyq dep…” sózin bitirer-bitirmeste qara tas bolyp qatyp qaldy. Kór jyla, jer jyla eshteńe bolmady, talyqsyp qalysty. Erteńgisin esterin jıysyp alǵan soń, áıel turyp: «Oıbaı, sol aǵataıdyń ózi ana buryshta bir japyraq jınap júretin, bir tiriltse, sol tiriltedi», – dep, júgirip úıdiń bar buryshtaryn aralap júrip, bir japyraq shóp taýyp alyp keldi. Jańaǵy japyraqty kisi qalpynda turǵan tastyń qoltyǵynan, shabynan sıpap edi, tas kisi qalpyna kelip, tirilip ketti.

         Han at shaptyryp toı qylyp, toıda halqyna jarıalap ákesin, ýázirlerin óltirip, onyń ornyna qaraqshyny han qylyp, ákesiniń on bes qatyny bar edi, onyń jas toqalyn tıgizdi.

         Sóıtip, ekeýi eki jerge han bolyp muratyna jetipti.

---