InfoHub Logo

Burynǵy zamanda bir baı bar edi, mal degende bir kók bıesi bar edi. Bul kók bıe kúnde aıǵa qarap jelindep, kúnge qarap qulyndaıdy eken. Baı men báıbishe sol bıe tapqan qulyndy qorek qylýshy edi, onan bóten taýyp jeıtin esh qoregi joq edi. Bir kúnderi bolǵańda, baı men báıbishe aıtty deıdi: «Qartaıdyq, óler ýaqytta Qudaı taǵala bizge bala bermedi. Eńdi biz bala tileıik», – depti. Kúndegi ádeti boıynsha erte turyp qarasa, kók bıe bir bala týypty. Muny kórip baı men kempir qýanyp, úıine alyp keledi, bul balanyń atyn Qulataı batyr qoıady. Bir kúnde bir jasap, eki kúńde eki jasap, Qulataı batyr tez ósedi. Dalaǵa kıik, qulan aýlaýǵa shyǵady. Kúnige qyryq elikten atyp alyp keledi. Balasy kıik, qulan atyp kelgen soń, kók bıeniń qulynyn jemeıdi, sonan soń jylqy kóbeıedi, birneshe myń jylqy bolady. Bir kúnderi bolǵańda, Qulataı batyr jylqydan kele jatsa, bir adam keledi. Qulataı batyr surady: «Qaıdan kele jatqan adamsyń?» – dep. Sońda ol adam aıtady: «Osy jaqta Qulataı batyr bar degenge soǵan qosylaıyn dep kele jatyrmyn, Qulataı batyr sen bolsań, men saǵan aǵa bolamyn». Sóıtip, ekeýi qosylyp júre beredi. Bir kúńderi bolǵańda, Qulataıdyń aldynan taǵy bir adam shyǵady. Bu da aıtady: «Osy jaqta Qulataı degen batyr bar degenge men de soǵan qosylaıyn dep edim». Qulataı batyr aıtady: «Qulataı degen men». Sonan soń úsheýi qosylyp júre beredi. Kele jatsa, aldarynda bir tigýli úı tur, úıdiń ishine kelse, adam joq. Bular kıikti alyp kelip, álgi úıdiń ishińde tamaq qylyp iship jata beredi. Bir kúńderi bolǵanda, úlken aǵasyn úıge tastap ketedi: «Bizge tamaq qylyp daıarlap qoı», – dep, Qulataı ortańǵy aǵasymen ańǵa ketedi. Olar ketken soń, aǵasy etti asyp tursa, boıy bir qarys, saqaly qyryq tutam bir adam kirip keledi, buǵan aıtady: «Maǵan et salyp ber!» – deıdi. Bul aıtady: «İnilerim bar, et saǵan jetpeıdi». Qolynan et bermeıtuǵynyn bilgen soń, boıy bir tutam adam muny kóterip alyp, astyna basyp otyryp, ettiń bárin jeıdi de ketip qalady.

         Keshke bular kelse et joq, aǵasy otyr. İnileri surady: «Etiń qaıda?» Aǵasy aıtady: «Boıy bir tutam, saqaly qyryq tutam bir adam kelip, etimdi tartyp jep ketti». Erteńine ortanshysyn tastap ketedi. Bul etti asyp otyrǵanda, boıy bir tutam, saqaly qyryq tutam sálem berip kirip keledi. «Maǵan et salyp ber», – deıdi. Bul aıtady: «Saǵan ne sebepten beremin? Asqan etimdi beretin adamym bar». Boıy bir tutam muny da kóterip uryp, astyna basyp otyryp, ettiń bárin tartyp jeıdi de atyna minip ketip qalady. Keshke aǵasy men inisi keledi, bularǵa beretin eti joq, aıtady: «Senderge asyp otyrǵan etimdi boıy bir qarys, saqaly qyryq tutam bir adam kelip jep ketti». Sonda Kulataı batyr ashýlanady da erteńine ózi qalady. Eki aǵasy ańǵa ketedi.

         Aǵalary ketkennen soń, Qulataı qazandy toltyryp et asyp otyrǵanda, boıy bir tutam, saqaly qyryq tutam adam kirip keldi de Qulataıdan et surady. Qulataı aıtty: «Saǵan asyp otyrǵan et emes bul, ózimizdiń basqa qonaǵymyz bar». Sol sózine bul boıy bir tutam ashýlana ketip, Qulataımen alysa ketti. Qulataı qolyna tıgen jerden saqalyn ustap alyp kóterip baryp, esiktiń aldynda bir báıterek bar edi, soǵan aparyp saqalynan baılady da qoıdy. Eki aǵasy kelip, saqalynan asyp qoıǵan batyrdy kórdi. Bul boıy bir tutam, tań atqan soń qarasa, saqalyn úzip qashyp ketipti. Úsheýi munyń sońyna túsip, boıy bir tutamnyń izine túsip kele jatty, boıy bir tutam bir qara tasqa kelipti. Sol jerde munyń izi joǵaldy. Qarap tursa, esh jaqqa ketken iz kórinbeıdi. Qulataı batyr qara tasty aýdarsa, asty tereń qudyq eken. Qulataı aıtty: «Osy qudyqqa túsken shyǵar, men de túseıin», – dedi. Boıy bir tutamnyń túsip shyǵatyn arqany bar edi, sonymen túspek boldy, aǵalaryna aıtty: «Osy arqandy qımyldatqan ýaqytta sender tartyp alyńdar». Qulataı qudyqqa túsip ketti. Qulataıdyń eki aǵasy qudyqtyń basynda qaldy. Qulataı qudyqtyń túbine túsip qarasa, úsh aq úı tigýli tur, úıge qaraı júrdi, kelip ortadaǵy úıge kirse, ishinde úsh qyz otyr. Bulardyń janynda jańaǵy boıy bir tutam úsh qyzben oınap otyr. Qulataı úıge kirgen soń, boıy bir tutam ashýlańdy: «Sen netken jansyń? Meniń úıime suraýsyz kiretuǵyn?» – dedi.

         Bul ózi bir hannyń balasy eken, úsh qaryndasymen bir kóldiń basyna elden bólek úsh aq úı tigip jatady eken. Qashannan beri qaryndastaryn kúıeýge bermeı, «alamyn» dep kelgen jan bolsa, boıy bir tutam óltirýshi edi. Bul joly da sol ádetin qylyp «óltiremin» dep dalaǵa shyqqan shaǵynda, Qulataı da buǵan qarsy keledi. Sol ýaqytta Qulataı kóterip alyp jerge uryp, boıy bir tutam batyrdyń basyn kesedi. Qazyna-múlkimen úsh qaryndasyn alyp, baıaǵy túsken jerine keledi. Áýeli úsh qyzdy shyǵarady, sodan ózi shyǵyp kele jatqanda, eki aǵasy: «Bul shyqqan soń, qyzdardyń eń sulýyn ózi alar», – dep, arqandy kesip jiberedi.

         Qulataı batyr qudyqtyń túbine qaıtadan túsip ketedi. Bir úlken kóldiń jaǵasyna kelip túsedi. Eshbir jeri aýyrǵan joq, jan-jaǵyna qarasa, bir úlken terek tur. Onyń basyna qarasa, úsh balapan kórinedi, bireýi jylap otyr, ekeýi kúlip otyr. Bul aǵashtyń túbine kelip, basyna shyǵyp balapannan surady. «Sen ekeýiń nege kúlesiń, mynaý nege jylaıdy?». Balapandar aıtty: «Anamyz jylda úsh bala tabatyn edi, jylda aıdahar búgingi kúni jeıtin edi, áýeli ony jeıtin edi, bul soǵan jylaıdy, bizdi munan soń jeıdi. Muny jegenshe, biz ekeýimiz jaryq dúnıeni kóremiz», – dedi. Qulataı: «Senderdi aıdahar qaı ýaqytta kelip jeıtin edi?» – dedi. Sonda balapandar: «Endi bir saǵattan soń kelip jeıdi», – deıdi. Qulataı balapandardyń janynda otyrdy. Bir saǵattan soń aıdahardyń kele jatqanyn kórdi, aldynan qarsy shyqty. Qulataı batyr aq almasyn qolyna alyp, qarsy kelgen aıdahardyń basyn opyra shabady, basyn kesip alady. Úsheýiniń aldyna basty bólip tastaıdy. Balapandar aıdahardyń basyn jep, toıyp alady, qýanady.

         Bir ýaqytta tasty burshaqtaı jaýdyryp, taýdy qańbaqtaı aýdaryp, jańbyrlatyp, qar jaýdyryp, balapandardyń anasy: «Balalarymdy aıdahar jep qoıdy ǵoı!» – dep kele jatty. Úsh balasyn kórdi, kún ashylyp ketti . Sheshesiniń kele jatqanyn kórip, úsh balapan Qulataıdy jasyra qoıdy. Sheshesi bul úsheýinen surady: «Senderdi aıdaharǵa bermeı kim tiri alyp qaldy?» Balapandar aıtady: «Jutyp qoımasań, saǵan aıtamyz»; Sheshesi aıtty: «Kórsetińder, jutpaımyn». Balapandar qanatyn ashyp kórsetip edi, Qulataıdy jutty da qoıdy. Úsh balapan jylady: «Bizdi ólimnen aıyrǵan adamdy jutpa», – dep, úsheýi sheshesiniń tamaǵyn qysady. Anasy Qulataıdy jerge tastaı berdi. «Men sendermen birdeı eteıin dep jutyp edim», – dep jerge túsirdi. Qulataıǵa: «Meniń balalarymdy ólimnen alyp qalǵan ekensiń, sen endi tilegińdi aıt», – dedi. Qulataı aıtty: «Meni jaryq dúnıege shyǵaryp tastasań boldy. Onan basqa sizden tileıtin tilegim joq». Dáý qaraqus: «Jaraıdy! Júrgenshe, segiz júz torǵaı atyp al, segiz mes sý al, men seni qalaǵan jerińe shyǵaryp tastaıyn», – dedi.

         Qulataı júrgenshe segiz júz torǵaıdy, segiz mes sýdy daıarlady. Erteńine kún shyqqan soń, dáý qaraqus aıtty: «Kel, arqama min!». Qulataı batyr torǵaılardy, mes sýdy alyp kelip, arqasyna minip, dáý qara qus kóterip alyp usha jóneldi. Tús mezgili bolǵanda, qaraqus oń jaǵyna moınyn burdy, sonda Qulataı tórt júz torǵaıdy aýzyna tastady, sol jaǵyna burylǵanda, tórt mes sýdy tastady. Kún tús qaıtyp, besin bolǵan ýaqytta, moınyn oń jaǵyna buryp qarady, Qulataı qalǵan tórt júz torǵaıdy qaraqus aýzyna tastady, moınyn sol jaǵyna burǵanda, tórt mes sýdy tastady. Kún batpaı-aq qudyqtan jerdiń betine shyǵardy. Sodan soń qaraqus «endi rıza bol» dep, qudyqqa túsip ketti. Endi Qulataı jaıaý júrip kele jatyr. Bir kúnderi bolǵanda, bir as berip jatqan aýylǵa keldi. «Bul kimniń aýyly?» – dep surasa, ózin qudyqqa tastap ketken aǵalarynyń aýyly eken. «Endi Qulataı óldi», – dep asyn berip, qyzdardy qatyn qylyp alamyn dep jatqan aǵalary eken. Munyń ústine Qulataı batyr keldi. Aǵalary Qulataı batyrdyń aman-esen kelgenine tań qalyp, ońasha otaý tigip, qylǵan qatelikteri úshin keshirim surady, inisiniń aıaǵyna jyǵyldy. Aǵalary qatesin moınyna alǵan soń, inisi keshirim etedi. Aqyrynda úsheýi tatýlasyp, baı bolyp, muratyna jetedi.

---