Qutyrý - qaýipti dert
Qutyrý - adamnyń mı jasýshalaryn qatty zaqymdaıtyn jyrtqyshtar tisin batyrǵanda, terisiniń zaqymdanǵan jerine olardyń silekeıi juqqanda paıda bolatyn vırýstyq zoonozdy juqpa.
Bul dert kóz jumýǵa ákep soǵatyn júıke júıesiniń tozý belgileri: qozýshylyq, agresıalyq, oı qabiletiniń tómendeýimen sıpattalady. Alǵashqy qutyrý aýrýyn Avl Kornelıı Sels sıpattaǵan(bizdiń dáýirge deıingi I - ǵasyr), ol ony sýdan úreı dep ataǵan. Qutyrý aýrýy adamdarǵa kóbinese, úı haıýanattarynan – ıtterden, mysyqtardan (sırek kezdesedi), sondaı - aq et qorekti ańdardan (qasqyr, túlki) taraıdy. 1885 jyly Lýı Paster adamdy aýrýdan saqtaıtyn antırabıalyq vaksına oılap tapqan.
Aýrýdyń qozdyrǵyshy vırýs bolyp tabylady, al juqpa kózi jáne juqpa qory – juqtyrylǵan mal. Vırýs aýrý bastalǵansha deıin 8 - 10 kúnniń ishinde juqpaly silekeımen bilinedi. Vırýs qańǵyma ıtterde aınalyp, mysyqtar men aýyl sharýashylyq maldarynda taralady. Taralý mehanızmi – qarym - qatynas arqyly, adam ádettegideı mal qapqan kezde, qutyrý aýrýymen aýyratyn naýqastardyń silekeıinen taralady. Aerogendi taralý joly da yqtımal (jarǵanattar mekendeıtin úńgirlerde, zerthana ishindegi juqtyrý), tamaqtan jáne transmıssıvtik – jándikterdiń shaǵýy arqyly. Dárigerlerge kesh qaralý, egý tártibiniń buzylýy, egýlerdiń aıaqtalmaý saldarynan qutyrý aýrýy beleń alady.
Klınıkalyq túrde 3 kezeń belgilenedi: bastapqy (depressıalyq), qozýshylyq jáne sal aýrýlar kezeńi. Aýrý aldyndaǵy belgiler burynnan jazylǵan jara orny solqyldap aýrady jáne kúıdirip ashıdy, shaqqan jer qyzaryp, isedi. Dene qyzýy ortasha nemese sýbfebrıldi.
Naýqas muńaıyp, ishteı túńiledi, keıde ashýlanshaqtyq, tamaq ishpeýi, álsizdik, bas aýrýy men nashar uıqy mazasyzdandyrady. Naýqastarda keýdesi qysqany baıqalady. Qozýshylyq kezeńi dene qyzýy - 37 ºS, jalpy qozýshylyq, sýdan úreımen sıpattalady.
Aldyn alý sharalary - aldyn alý egýler, qańǵyma jáne qutyrma ıtterdi joıý, úı janýarlaryn durys ustaý erejelerin saqtaý QR jáne basqa elderde úı janýarlarynyń tasymaldanýyn baqylaý arqyly mal arasynda júıeli túrdegi josparly kúres.
Eldi mekenderde ıtter men mysyqtardy ustaý, tirkeý jáne esepke alý tártibin jergilikti ákimshilik belgileıdi.
Belgili kásiptegi tulǵalar arasynda (ıt aýlaýshylar, veterınarlyq zerthana qyzmetkerleri, ańshylar) qutyrý aýrýynyń juqtyrylýyna jol bermeý úshin aldyn alý egý kýrsyn júrgizedi. Mal tistegen nemese tyrnaǵanǵa ushyraǵan naýqastardy dereý travmatologıalyq bólimshege, al ol bolmaǵan jaǵdaıda egý taǵaıyndap, jasaý úshin hırýrgıa bólimshesine jiberedi. Qutyrýǵa qarsy júrgiziletin vaksınasıa kýrsy ıt qapqannan keıin 14 kúnin keshiktirmeı bastaǵanda ǵana tıimdi.
Bul dert kóz jumýǵa ákep soǵatyn júıke júıesiniń tozý belgileri: qozýshylyq, agresıalyq, oı qabiletiniń tómendeýimen sıpattalady. Alǵashqy qutyrý aýrýyn Avl Kornelıı Sels sıpattaǵan(bizdiń dáýirge deıingi I - ǵasyr), ol ony sýdan úreı dep ataǵan. Qutyrý aýrýy adamdarǵa kóbinese, úı haıýanattarynan – ıtterden, mysyqtardan (sırek kezdesedi), sondaı - aq et qorekti ańdardan (qasqyr, túlki) taraıdy. 1885 jyly Lýı Paster adamdy aýrýdan saqtaıtyn antırabıalyq vaksına oılap tapqan.
Aýrýdyń qozdyrǵyshy vırýs bolyp tabylady, al juqpa kózi jáne juqpa qory – juqtyrylǵan mal. Vırýs aýrý bastalǵansha deıin 8 - 10 kúnniń ishinde juqpaly silekeımen bilinedi. Vırýs qańǵyma ıtterde aınalyp, mysyqtar men aýyl sharýashylyq maldarynda taralady. Taralý mehanızmi – qarym - qatynas arqyly, adam ádettegideı mal qapqan kezde, qutyrý aýrýymen aýyratyn naýqastardyń silekeıinen taralady. Aerogendi taralý joly da yqtımal (jarǵanattar mekendeıtin úńgirlerde, zerthana ishindegi juqtyrý), tamaqtan jáne transmıssıvtik – jándikterdiń shaǵýy arqyly. Dárigerlerge kesh qaralý, egý tártibiniń buzylýy, egýlerdiń aıaqtalmaý saldarynan qutyrý aýrýy beleń alady.
Klınıkalyq túrde 3 kezeń belgilenedi: bastapqy (depressıalyq), qozýshylyq jáne sal aýrýlar kezeńi. Aýrý aldyndaǵy belgiler burynnan jazylǵan jara orny solqyldap aýrady jáne kúıdirip ashıdy, shaqqan jer qyzaryp, isedi. Dene qyzýy ortasha nemese sýbfebrıldi.
Naýqas muńaıyp, ishteı túńiledi, keıde ashýlanshaqtyq, tamaq ishpeýi, álsizdik, bas aýrýy men nashar uıqy mazasyzdandyrady. Naýqastarda keýdesi qysqany baıqalady. Qozýshylyq kezeńi dene qyzýy - 37 ºS, jalpy qozýshylyq, sýdan úreımen sıpattalady.
Aldyn alý sharalary - aldyn alý egýler, qańǵyma jáne qutyrma ıtterdi joıý, úı janýarlaryn durys ustaý erejelerin saqtaý QR jáne basqa elderde úı janýarlarynyń tasymaldanýyn baqylaý arqyly mal arasynda júıeli túrdegi josparly kúres.
Eldi mekenderde ıtter men mysyqtardy ustaý, tirkeý jáne esepke alý tártibin jergilikti ákimshilik belgileıdi.
Belgili kásiptegi tulǵalar arasynda (ıt aýlaýshylar, veterınarlyq zerthana qyzmetkerleri, ańshylar) qutyrý aýrýynyń juqtyrylýyna jol bermeý úshin aldyn alý egý kýrsyn júrgizedi. Mal tistegen nemese tyrnaǵanǵa ushyraǵan naýqastardy dereý travmatologıalyq bólimshege, al ol bolmaǵan jaǵdaıda egý taǵaıyndap, jasaý úshin hırýrgıa bólimshesine jiberedi. Qutyrýǵa qarsy júrgiziletin vaksınasıa kýrsy ıt qapqannan keıin 14 kúnin keshiktirmeı bastaǵanda ǵana tıimdi.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
