InfoHub Logo

Kishi qyzym Shárbaný aıaǵyn qaz basqannan kitapqa áýes. Sýretin qaraıdy, «oqyp bershi» deıdi. Bes jasynan bastap ózi oqı bastady, tek kitap alyp bergendi jaqsy kóredi, jatpaı-turmaı oqıdy. Ana tiline qurmetpen qaraıdy, oqyǵan kitaptaryndaǵy qyzyqty, tálimdi oqıǵalardy áńgimelep aıtyp otyrady. Keıingi kezde ánge, bıge, jalpy ónerge áýestik tanytty. Halyq ánderin de, oryssha, aǵylshynsha ánderdi de oryndap júr. Oblystyq «Ánshi balapan», «Mýzykalnyı voıaj» (birinshi oryn), «Juldyz bolǵym keledi!» (Gran-prı) baıqaýlarynda júldeger, jeńimpaz atandy. Respýblıkalyq «Boztorǵaı» konkýrsyna da qatysyp, top jardy.

Shárbanýdyń taýyp aıtqan sózderin keı-keıde túrtip alýshy edim, solardyń birqataryn iriktep jarıalaýdy oryndy sanadym.

«Fantasıka!..»

Shárbanýdyń úshke áli tola qoımaǵan, eki jarymnan asyp bara jatqan jas shamasyndaǵy kezi. Bir kúni ol kózderi bir núktege qadalyp qatty oılanyp qalypty.

— Aq Shárbók,ne oılap otyrsyń?- dep suradym.

Ol:

— Fantasıka! - degen bir aýyz sózben jaýap berdi.

Jaýabyna tań-tamasha qalyp, jaǵamdy ustadym...

«Aqshań kóp pe?»

Men úıge aqsha ákeldim. Sanap jatqanymdy kórgen bes jasar Shárban:

— Aqshań kóp pe? - dep surady.

— Iá, dedim men, erteń Almatyǵa barǵanda aq Shárbókti jaqsylap qydyrtamyn ǵoı.

— Joq, dedi Shárban sonda, birinshi másele - úıdi remont jasaý, sosyn toıdyń máselesi...

Aǵasy úılengeli jatyr edi, sony oılaǵandyǵysy. Iaǵnı, úlkenderdiń áńgimesine qulaq túrip, máselege mán berip júrgeni ǵoı.

«Balalaryń biz emes...»

Shárban qaıshyny alyp ár nárseni qıýǵa áýes. Bul joly da sol, oınap otyr, aınalasy tolǵan qıyndy. Eski zontıgin de qıyp tastapty.

— Qaıshyny endi ustama. Bárin qıyp tastaısyń, - dedim oǵan.

— Seniń kitabyńdy qıyp tastaǵan eshkim joq qoı, - dedi ol qıqarlanyp.

Men aıttym: «Endi qalǵany kitap edi. Ol degen qundy dúnıe ǵoı. Al meniń óz kitaptarym balalarym sıaqty».

Shárban julyp alǵandaı: «Sonda seniń balalaryń biz emes, kitaptaryń bolǵany ǵoı».

...Taǵy birde kitap týraly áńgime bolyp qalǵanda Shárban:

— Endi «kitaptarym - balam» dep aıtpa, biz renjip qalyp júrermiz, dedi maǵan eskertý jasap.

«Asaǵanym sen úshin emes...»

Raýan aǵasy aıtty Shárbanǵa:

— Shárbók, men úshin tamaǵyńnan asashy, - dep. Shárban úsh ret asady.

Bir kezde dalaǵa shyǵaıyn dep jatyp aǵasynan bir nárse surady, dalaǵa meni shyǵarshy dedi ǵoı deımin.

Aǵasy oǵan kelispegen. Sonda Shárban:

— Jańaǵy úsh asaǵanym sen úshin emes, apam úshin, - dedi.

«Teýip óltiresiń be?..»

Shárbannyń bapasy bir kúni uıqysyrap aıqaılap, qasynda jatqan Shárbókti qatty teýip jibere jazdady. Shoshyp oıanǵan mamasy áıteýir, Shárbókti ózine qaraı tartyp úlgerdi.

Taǵy birde bapasy:

— Aq Shárbók búgin meniń qasyma jatady ǵoı, - degen.

Sonda Shárban aıtty:

— Nemene, meni túnde teýip óltireıin dep pe ediń?!.

«Meni nege shaqyrmadyńdar?»

Dastarhan basynda teledıdar qarap otyrǵanbyz. Bir kezde ekrannan birer kún buryn oblystyq ákimshilikte QR vıse-premeri Ahmetjan Esimovtiń qatysýymen bolǵan jınalysty kórsetip jatty.

— Ákeńdi kórdiń be? - dedim bir sát teleoperator kamerasymen meni alǵanda.

Sonda Shárban aıtty:

— Ol jınalysqa meni nege shaqyrmadyńdar?!

«Shyǵatyn tesik taba almaı qalarmyn...»

Kúzdiń bir salqyn kúninde uıqyǵa jatarda Shárban aıtty:

— Bapa, peshim meniń, jylytshy, - dep.

Shárbókti qushaqtap boıyn jylytyp baryp aıttym:

— Sen biratala meniń qarynyma kirip ketseıshi. Ári saǵan jyly bolady, ári maǵan da jaqsy - saǵynǵanda ishimde jatasyń.

Sonda Shárban aıtty:

— Qoı, qurysynshy. Sosyn shyǵatyn tesik taba almaı qalarmyn. Ásem apamdy kóre almaı qalarmyn...

«Iá, bissimillá, bissimillá...»

Tún ortasyńda Shárbóktiń uıqysyrap sóılegeninen oıanyp ketip, qulaǵymdy túrgenmin.

— Iá, bissimillá, bissimillá! - dep kúbirlep jatyr eken...

«It zamandaǵyny aıtpashy...»

Kúnde uıqyǵa jatarda Shárban:

— Ertegi aıtshy, ıa bolmasa bala kezińdegini aıtshy, - deıtini bar.

Bir kúni meniń aıtqan áńgimem jalyqtyryp jiberdi ǵoı deımin,ol:

— Bapa, qoıa qoıshy endi, ıt zamandaǵyny aıta bermeı, - degeni.

«As qaıyrmaı turma, otyr!..»

Birde sheshesi, Shárbaný úsheýmiz et jep bolǵasyn men bir asyqtym ba, ústel basynan turyp ketkim kelgen. Shárban asyqpaı sorpa iship otyr edi, meni qolymen toqtatyp:

— As qaıyrmaı dastarhannan turýshy bolma, otyr! - dedi.

— Onyń óte durys, qyzym, - degennen basqa sharam qalmaı,olardy kútip, as qaıyryp, ata-babalardyń, ómirden ozǵan anamyzdyń, jaqyn adamdardyń rýhyna baǵyshtap áıet oqýyma týra keldi.

«Adam bolǵanymyz qandaı jaqsy...»

Birde teledıdar qarap otyrdyq. Bir kezde múıiztumsyq, zebra sıaqty ańdar ózen aıdynyn keship ekinshi betke óte bastady.

Sý astynda júzgen eki krokodıldiń múıiztumsyq sekildi múıizdi iri ańǵa tisi batpady. Alaıda, zebranyń bireýin jaıratyp, juta bastady.

Sony kórgen Shárban:

— Adam bolǵanymyz qandaı jaqsy boldy, - dedi de, «Bapa, osy biz nege ań bolmadyq?» - dep kúldirdi.

Men:

— Alla taǵala 18 myń ǵalamǵa jandy tirshilik syılady. Onyń ishinde tek Adamǵa ǵana sana syılady, - dedim.

«Boı bez pravıl...»

Qyzdar arasynda osynaý jekpe-jekten joıqyn kezdesýler ótip jatyr.

Men aıttym:

— Meniń qyzym da erteń úlken bolǵanda osy tóbeleske qatysady ǵoı, - dep.

Sonda Shárban:

— Iá, bir kúni men bet-aýyzym túgel qan, tas-talqan bolyp kelip turaıyn. Sonda jaqsy bola ma ne? - dedi.

«Meni ıtshe shetke ysyryp...»

Buryn áke-sheshesiniń ylǵı da ortasynda jatatyn Shárbanǵa birde tósek shetten salynǵan ǵoı. Kóńili qońyltaqsyp, ol jerge jatqysy kelmegen Shárban:

— Meni ıt qusatyp shetke, esikke qaraı ysyryp tastapsyńdar ǵoı. Iá, jaqsy boldy, -dep kórpesin tars búrkenip, teris qarap jatyp qaldy.

«Aıtpaıyn desem de...»

Shárbaný «Mýzykalnyı voıaj» atty konkýrsqa daıyndalyp júr. Kún bolsa salqyn, azdap tamaǵy da aýyryp qalady. Kúnde keshke men ony óbektep:

— Shárbaný, daýysyńdy kút, qatty aıqaılaı berme, erteń daýsyń shyqpaı qalyp júrer, - deımin.

Sonda Shárban:

— Oı, bapa-aı, meni bireý túrtip tyńdamaıdy ǵoı. Mýzyka qosady, dısket salady, án aıtpaı tura almaımyn ǵoı, - dedi.

Ataǵa bara jatqanda...

Beket ataǵa - Oǵlandyǵa saparǵa Aqtaýdan men, Raýan, Shárban úsheýmiz shyqqanbyz. Kún salqyn bolady dep joldaǵy Jańaózen qalasyndaǵy dosym Kıikbaı eskertken soń, qalyń kıinip alǵanbyz.

Júrip kele jatyrmyz. Raýan:

— Prezıdent keleıin dep jatsa, mindetti túrde Ataǵa soǵady ǵoı. Onda joldy jaýyp tastaýy da ábden múmkin, - dedi.

Sonda Shárban:

— Beket ataǵa baratyn joldy eshkim de jaba almaıdy. Oǵan eshkimniń de qudireti jetpeıdi ǵoı, - dedi.

«Segiz qyrly, bir syrly...»

Men kóńilim bir soqqanda úıdegi birqatar sharýalardy tyndyryp tastaıtynym bar. Sondaı bir tynym almaı ártúrli jumys jasaǵanymdy kórgen Shárban hoshy kelip:

— Bapa, sen jumysty kúshti jasaısyń. Sen ózi «segiz qyrly, bir syrly» jigittiń naq ózisiń ǵoı, - dedi.

«Altyn qyzdar bola ma?»

Jaz, qyryq kún shilde. Kún kúıip tur. Shárban keshki 5 bolmaı, ystyq qaıtpaı dalaǵa shyqpaqshy boldy.

— Dalada eshkim joq, qoısaıshy, - dedi sheshesi.

— Bar, qyzdar kóleńkede oınap júr, - dedi Shárban órshelenip.

— Kún aptapta dalada oınaıtyn jaman qyzdardy qaıtesiń,- dedi sheshesi.

— Onda nemene altyn qyzdarmen oınaıyn ba? Biraq, altyn qyzdar joq qoı, qaıdan bolsyn, - dedi Shárban ne isterin bilmeı.

— Altyn qyzdar - aqyldy qyzdar,- dedim men Shárbókke.

«Tezirek jumysqa ketshi osy...»

Túski tamaqty ishken soń erterek esik aldyna shyǵyp, dalada dúkennen birdeńe alyp jep, shań-shań bolyp júrgen Shárbandy kórip: «úıge bar, beti-qolyńdy jý bar» dep urystym.

Sonda jyny kelgen Shárban:

— Bále boldyń-aý sen maǵan. Tezirek jumysyńa ketshi osy kózime kórinbeı, - dedi.

«Qarǵa qusap...»

Shárban salqyn tıip aýyryp, jótelip júr. Uıqyǵa jatarda aıtty maǵan:

— Bapa, búgin detskııge jataıyqshy. Men qarǵa qusap qoımastan qarqyldap otyrmyn ǵoı, - dedi.

«Qolyń volshebnyı...»

Úıde áıel adamdar bolmaı men bir tamaq pisirgende dámin qarap Shárban aıtty:

— Bapa, sen tamaqty kúshti pisiresiń, qolyń volshebnyı ǵoı, - dedi.

«Jeldiń ótinde otyrmyn...»

Jazdyń kúni bolsa da, qarsy terezelerdi ashyp qoıǵasyn - «skvoznák» kúsheıip turǵanyn baıqadym. Meniń bólmege kirip kelip, ádettegishe ursýym múmkin ekendigin baıqaǵan Shárban:

— Oı, men ózi jeldiń ótinde otyr ekenmin-aý, salqyn tıip qalar, - dedi.

«Qatynǵa aınalǵan erkekter...»

Teledıdardan Máskeýden «Sýbbotnyı vecher» atty habar senbi saıyn ótip, myqty artıser sahnaǵa shyǵady.

Bir kúni Shárban aıtty:

— Myna bir qatyn bolyp otyrǵan eki erkekti qarashy, - dedi álgi oramal tartyp alyp, shińkildep sóıleıtin «ekeýdi» unatpaı.

«Kól bolyp jatyrmyn...»

Kún adam kórmegen ystyq bolyp ketti. Aýa joq, qapyryq. Shárban aıtty:

— Men jeńil jatyrmyn, sonyń ózinde kól bolyp jatyrmyn, - dedi.

«Saǵan murt ta jaraıdy ǵoı...»

Almatyda Jazýshylar Odaǵynda bolǵanymda qolyma «Shapaǵat-Nur» degen dinı tym-táýir jýrnal túsip, úıge ala kelgenmin. Sol ústeldiń ústinde ylǵı kózge túsip jatýshy edi.

Bir kúni dalada sóılesip kele jatqanymyzda Shárban oılamaǵan jerden:

— Nazarbaev saqal qoıypty ǵoı,- degeni.

Selk ete tústim. Onyń oıyn sosyn baryp uǵyp,sol jýrnaldyń muqaba syrtyndaǵy Nuraǵańnyń sýretine meńzep turǵanyn sezdim de:

— Ol da musylman ǵoı,ári Nuraǵańa saqal jarasyp ta tur, - dedim.

— Úlken bapanyń da saqaly bar,- dedi ol.

— Erteń men de myna betimdi túgel toltyryp, saqal qoıamyn, dedim men qaıter eken dep.

— Saǵan murt ta jaraıdy ǵoı, bapa - dedi Shákeń.

«Joq, tiri emespin...»

Shárbaný vanada ózi shomylyp jatyr edi, Ásem degen on jasar týma apasy esik qaǵyp aıtty:

— Áı, Shárban, tirisiń be, qashan shyǵasyń?

Shárban kúldire ári qyrsyǵa jaýap berdi:

— Joq, tiri emespin!..

«Aıat aǵam úıleneıin dep jatyr...»

Shárbannyń bes jastaǵy kezi. İnim Nurtastyń qyzy Ásem apasy telefon shalypty. Sonda Shárban:

— Ásem, endi kóp soǵa berme, Aıat aǵam úılengeli jatyr. Eki kún toı jasaımyz,qolymyz tımeıdi...

Aıat-kórshim, dosym, Isataıdyń balasy. Isekeń Shárbannyń kindik ákesi edi ǵoı. Shárban sol týma bolyp aıtyp otyrǵan syńaıy.

«Kárilerdiń qasynda otyrmaımyn...»

Dosym Bolattyń úıinde týǵan kún toılap jatyrmyz.Men aıttym Shárbókke: «Qasyma kel,otyr,tamaq je» dep.

Sonda Shárban:

— Kárilerdiń qasynda otyrmaımyn, - dep apasy Raýshan, Bolattyń qyzy Gúlaıymdar otyrǵan basqa bólmege ketip qaldy.

«Bapa, svekloń kele jatyr...»

Bas kıimimdi kıip qarap jatyr edim, Shárban kelip:

— Men de kıip qaraıynshy,- dedi. Onyń eki qoly qyp-qyzyl, sheshesine kómektesip, salat jasaǵanyna máz bolyp otyrǵan.

— Qolyń las, áýeli bar jýyp kel, - dedim.

Sálden keıin art jaǵymnan kelip aıqaılady:

— Bapa, qara, svekloń kelip tur! (Sveklo dep ózin aıtyp tur eken).

«Qyshqyl sóıleımin...»

— Shárban,- dedim birde, - sabaqqa barǵanda kóp sóıleme.

Ol aıtty:

— «Qyshqyl sóıleımin».

«Jaman áke bolasyń...»

— Shárban, - dedim, - kóp tentek bola berme, jaman bala bolyp ketesiń.

Ol da maǵan qarsy saýsaǵymen kórsete nusqap:

— Bapa, kóp ursa berme, jaman áke bolyp ketesiń, - dedi oılanbastan.

«Shashyń aıqaılap tur!..»

Shárbók ekeýmiz úıden shyǵyp kele jatyr edik, ol aıtty:

— Bapa, shashyń aıqaılap tur ǵoı, tarasaıshy, - dep.

— Shash qaıtip aıqaılaıdy? — dedim sóıletkim kelip.

Ol óz shashyna qolyn taraqtap, qobyratyp, qatty aıqaılap jiberdi:

— Shash degen osylaı aıqaılaıdy!

«Meniń ájem bolǵanda...»

Birde kele jatqanda oılamaǵan jerden Shárban:

— Meniń ájem tiri bolǵanda maǵan jaqsy bolatyn edi,- dedi.

— Ol Bıbigúlge «seniń ishińdegini de kórermin» degenimen, aýylda aýyryp,seniń eki aılyǵyńda kóz jumdy ǵoı. Al ne jaqsy bolatyn edi? - dedim sosyn.

— Ájem maǵan sháli toqyp beretin edi, - dedi ol (aldynda «Álippeden» oqyǵany esine túsken ǵoı shamasy).

— Sháli emes, oramal deseıshi qazaqsha.

— Joq oramal emes, sháli deımin...

«Sonda naǵyz koról bolatyn ediń!..»

Shárban aıtty maǵan birde:

— Bul úıde nege dombyra joq, qazaqtyń úıi emes pe ne? - dep. - Gıtara bar, ony qoıshy, - dedi sosyn.

— Bir dombyram synyp qaldy, dalaǵa tastaldy. Ekinshi bir táýir dombyramdy eń jaqyn, mýzykant dosyma syılaǵanmyn, - dedim men.

— Synǵanyn tastamaý kerek edi, dombyra qasıetti ǵoı, jasatýǵa bolatyn edi. Al eki dombyrań da bolǵanda naǵyz Koróldiń ózi bolatyn ediń! - dedi Shárban.

«Tiri bolsaq jarar edi...»

Shárbaný mamasy ekeýi apasy Raýshannyń mektep bitirý keshin vıdeo taspadan kórip, tamashalap otyrǵan ǵoı. Mamasy aıtypty:

— Shárbók, erteńderi sen de úlken bolyp, oqý bitirgenińde, keshińe biz de qatysamyz ǵoı.

— Oı, Alla-aı, oǵan deıin qaıda, tiri bolsaq jarar, - depti ǵoı Shárban sonda.

«Áı, bala, myna qyz uıyqtap qalypty ǵoı...»

Uıqyǵa jatqan túngi mezgil edi. Óz oıymen álek bolyp uıqysy kelmegen Shárban arǵy jaǵynda jatqan mamasyna birdeńe dese,ol úndemepti. Sosyn meni sóıletkisi kelip edi, men de teris qarap jata qaldym. Shárban aıtty sonda meni julmalap:

— Áı, bala, myna qyz ózi uıyqtap qalypty ǵoı... (bala dep otyrǵany - ákesi, qyz dep otyrǵany - sheshesi ǵoı).

«Habar» kórmeıtin boldyń jaqsy boldy...»

Bir kúni úıge kelsem, komersıalyq kanal - «Sekateldi» ýaqtyly aqsha tólenbegeni úshin aıyryp tastaǵan eken. Men aıttym Shárbanǵa:

— Jaqsy boldy aıyrǵany, endi nekolodıon (múltfılm) kóre almaıtyn boldyń, -dep.

— Maǵan da jaqsy boldy, - dedi ol, - sen endi «Habar» kóre almaısyń, ha-ha...

Ne deıin oǵan men tegi...

«Maıkilerim qonaqqa ketipti...»

Mamasy Shárbannyń maıkisin aýystyraıyn dep basqasyn izdep taba almaı áýre. Men aıttym: «bári birdeı qaıda ketken qańǵyp, joq bolyp» dep. Sondaǵy Shákeńniń jaýaby bylaı boldy:

— Búgin senbi ǵoı, barlyǵy birigip qonaqqa, ne toıǵa ketken shyǵar...

Sol kezde mamasynyń daýsy estildi:

— Bireýin taptym, kel kıe ǵoı.

Sonda Shárban maǵan qarap jymıyp:

— Bir maıkim toıǵa barmaı qalǵan eken, bapa, - dep qara-ap tur...

«Men robotpyn ba ne?»

Shárbanýdy sheshesi dúkenge jumsap nan aldyrmaqshy bolǵan. Shárban árneni aıtyp, kidirip shyǵa qoımady. Basqa bólmede otyrǵan men ony sóıleteıin dep:

— Shárbók, baryp keldiń be ne? - dep aıqaılaǵanmyn.

— Men nemene robot dep pe ediń? - dedi Shárban.

«Qant jeýdi qoıǵanda...»

Shárbaný sý-sýanǵa áýes, kúni boıy suıyq ishýmen júredi. Birde aıttym oǵan:

— Mıneraldy sý jaqsy emes, densaýlyqqa zıan, kóp ishpe, - dep.

Sonda Shákeń:

— Qant (seker) jeýdi de qoıdym ǵoı, sol sıaqty mıneralkany da qoıarmyn, - dedi.

«Kúlkiniń shoshaǵynan keldińder me?»

Mamasy men apasy áńgime aıtyp otyryp, shek-sileleri qatyp kúle bergesin, qasynda oınap otyrǵan Shárban aıtypty ǵoı:

— Ne, kúlkiniń shoshaǵynan keldińder ma? - dep.

Bul sózdi ol mamasy aldynda ózine sý suraǵanda aıtqan «Shoshaqtyń shólinen keldińder me?» degen sózinen týyndatyp aıtyp otyrǵan sıaqty.

«Tatýırovka...»

Bir kúni qarasam, Shárban qolyna «Raýshan apa» dep jazyp alypty. Ony baıqap qalǵan men:

— Anaýyń nemene? - degenmin.

— Tatýırovka, - dep jaýap berdi Shárban.

«Endi ne, ol sálem bere me?»

İnim Nurtastyń úıi shaqyryp, Shárban ekeýmiz bara jatqanda baspaldaqpen órlep kele jatyp:

— Qazir úlken bapaǵa sálem beresiń be? - degenmin.

— Endi ne? - dedi ol meniń suraǵymnyń jónsizdigin betime basqysy kelip. - Ol sálem bere me ne?!

(Seksen bestegi shal kisi jeti jasar qyzǵa sálem bere me ne dep keketip tur. Jalpy Shárbaný úlken adamdarǵa sálem berý jaǵynan aldyna jan salmaıdy. Eger sálemin baıqamaı bireý almaı qalsa, onyń nazaryn ózine aýdaryp, daýsyn kóterip, aldy-artynan shyǵyp, qalaıda sálemin alǵyzady).

«Keleside aǵylshynsha shyǵararmyn...»

Almatyǵa ketken sheshesi kelgende saǵynyshtan Shárban oryssha óleń shyǵaryp oqyp, qarsy alypty.

— Onyń ne? - dedim men. - Qazaqsha shyǵarmadyń ba?

— Bolady ǵoı keıde, - dedi ol. - Al túsinseńder keleside aǵylshynsha shyǵararmyn...

(Ol qazaqsha óleń qurastyryp júr, ana tilin taza biletinine senimdi bolǵasyn aıtyp otyr).

«Úı de órtengen joq, qyz da aman»

Shárbanýdy daladan izdep-izdep áreń taptym. Judyryǵymdy túıdim. Shárbók qasyma kelip qushaqtap:

— Bapam kúshti ǵoı, ekeýmiz dospyz, - dep meni «aldady».

Úıge kirip sháı isherde «masqara, masqara, qańǵyryp júrip alǵan», - dedim.

— Iá, ne degen masqara, úıde gazdy jaǵyp, sóndirmeı ketken, - dep meni keketti.

Sosyn: «Bapa, qysylmaı-aq qoı, úı de órtengen joq, qyz da aman» dep qara-ap tur. (Qyz dep turǵany ózi ǵoı).

«Men seni aqyldy ma desem...»

Bolat dosymnyń úıinde qonaqta bolyp, ettiń sońynda karta qyzyǵymen oınap otyryp qaldyq. Shárbanǵa ertesine senbi kúni sabaq edi, mamasy ekeýi ótinip qoımaǵasyn maǵan jigitterdiń ortasynan turyp ketýge týra keldi.

Taksımen jolda kele jatqanda Shárban:

— Bizdiń bapa aqyldy ǵoı, aıtqandy tyńdap ornynan turdy áıteýir, - dedi.

Araǵa bes mınýttaı ýaqyt salyp baryp, Shárbandy sóıleteıin ári uıyqtap qalmasyn degen oımen:

— Men qazir álgi kartashylarǵa keri qaıtyp barýym da múmkin, - dedim qaıter eken dep.

Qalǵyp-múlgip kele jatqan Shárban selk ete tústi de:

— Men seni ózi aqyldy ma desem, shynymen aqymaq ekensiń ǵoı, - dep kádimgideı ursyp aıtyp tur.

«Bapa, men tastaı qyldym...»

Birde zeıin qoıyp uzaq ýaqyt sabaǵyn, ertegilerdi oqyp rahattanǵan, ózine kóńili tolǵan Shárbók:

- Bapa, men bárin de tastaı qyldym, - dedi rızashylyqpen.

«Men ákeme uqsaıyn...»

Tańerteń uıqydan turarda Shárbannyń «bapa» dep aıqaılaıtyny bar. Bul joly da qasyna kelip betine betimdi tıgizdim de:

— Betińdi, mańdaıyńdy maı qylaıyn, - dedim.

Shárban:

— Onan da murt salyp berseıshi, men ákeme uqsaıyn, - dep jaýap berdi.

«Olar biraq sóılemeıdi...»

Tushshyqudyq aýlyna bara jatqanda jolda kóringen qaýymdar tusynda bet sıpap otyrdyq. «Tıe bersin» aıttyq.

Men Shárbanǵa:

— Óliler de estıdi, sezedi, bata qylǵan adamdardy jelep-jebep, tilegin tileıdi, -dedim.

Sonda Shárban:

— Olar biraq sóıleı almaıdy, - dedi.

«Aq kúmisteı altyn ákem...»

Shárban bir kúni uıqyǵa jatarda meni qushaqtap:

— Bapa, men «Aq kúmisteı altyn ákem» degen óleń jazaıyn dep júrmin, - dedi.

«Prezıdent te kádimgi adam eken ǵoı...»

Bir kúni teledıdar qarap otyrǵan Shárban:

— Más-saǵan, Nazarbaev sýda júzedi eken, gantel kóterdi, tenıs oınap jatyr, atpen shapty, ol kádimgi adam eken ǵoı. Men ony svátoı adam, Prezıdent, óıtip eshteńe istemeıtin shyǵar, jurtqa tapsyrma berip qoıyp, ózi rahattanyp júre beretin shyǵar dep edim...

Pátýaly sóz

Shárban ekeýmiz birde biraz áńgimelestik, ara-arasynda tájikelesip, aqyrynda til tabysyp, dos bola berdik. Sonda Shárbók oılamaǵan jerden bılik aıtty:

— Bapa, sen qazaqtyń erisiń ǵoı, júrgen naǵyz serisiń ǵoı, ekeýmiz osy bireýmiz aǵa, bireýmiz jaǵa bolyp, tatý-tátti ómir súrelik, - dedi ákesine.

Suraqqa – jaýap

Shárbanǵa birde qatty urystym, ashýlanyp qaǵyp ta jiberdim. Birazdan keıin qyzymdy aıap:

— Aq Shárban, men saǵan kóp urystym ba? - dedim.

Shárban julyp alǵandaı:

— Az urystyń ba ne ? - dep qarsy suraq qoıdy. Sodan keıin:

— Sen meni urdyń da ǵoı, - dedi, - óz balasyn uratyn áke bola ma eken?!

«Menen jaqsylyq kútpe...»

Birde ulym Raýan dosy Erboldy poıyzǵa Almatyǵa shyǵaryp salmaqshy bolyp, vokzalǵa barǵandarynda poıyz júrip ketipti. Raýan osy habardy jáne ózderiniń poıyzdy mashınamen Shetpege deıin qýyp, taǵy da jete almaǵanyn aıtyp maǵan telefon soqqanynda, mamasy oǵan renjip, uryspaqshy bolǵan.

Keler kúni túste aǵasy úıge syrtqy esikten kire bergeninde Shárban aıqaılap:

— Aǵa, sen keshe nege Shetpege bardyń? Mama saǵan ursa almaı qaldy, endi men saǵan ursam. Endi sen menen jaqsylyq kútpe? - dedi.

«Aýzymmen demalyp, murnymmen...»

Birde Shárban myńqyldap sóılep otyrǵanyn baıqap:

— Nege murnyńmen sóıleısiń? - dedim.

— Bapa, men osy ylǵı murnymmen sóılep, aýzymmen demalsam qaıtedi? - dep qar-ap tur.

«Ý mená dobroe serdse...»

Shárban keshki 6-ǵa deıin biz kelgenshe úıde baılanyp otyrady ǵoı. Bir joly biraz keshigip kelgenimizde :

— Men búgin 9-ǵa deıin oınaımyn, - dep kónbedi.

Aqyrynda biraz aıqaılasqannan keıin: «Jaqsy, dedi, ý mená dobroe serdse, keliseıin, 8-ge deıin-aq oınaıyn», - dedi.

«Áýmın bolyp ketti ǵoı...»

Shárban túnde maǵan aıtty:

— Bapa, erteńge, sabaqqa 50 teńge ber, - dep.

Sonda mamasy aıtqan:

— Sen nege kúnde 50 teńge suraısyń? Keshegi bapań bergen 100 teńge qaıda, sodan qalǵan shyǵar? - dep.

Sonda Shárban:

— Ol 100 teńge keshe áýmın bolyp ketti ǵoı, - dep betin sıpady.

«Prekrasnyı ýlov...»

Shárban zaldyń arǵy shetinde, stoldyń ústinde sabaq jazyp otyr. Meniń aıtýymmen sol jerde oryndyqta qoıylǵan kostúmimniń qaltasynan 50 teńgeni aldy da, barynsha maǵan laqtyryp qaldy. Ol «elýlikti» meniń qalaı qaǵyp alǵanyma rıza bolyp, tań qalǵan Shárban:

— Prekrasnyı ýlov, papa, - dedi.

«Qyzyl pomıdor bolyp ketesiń...»

Shárban jaz shyǵa dalada kóp oınaýǵa áýes. Bir joly men oǵan aıttym:

— Ala jazdaı bosqa qańǵı berýge bolmaıdy. Negr bolyp ketesiń, - dedim.

Shárban julyp alǵandaı:

— Araqty kóp ishýge bolmaıdy, qyzyl pomıdor bolyp ketesiń, - dedi.

«Endi meniń qolym tımeı jatyr...»

Birde qaǵazdarymdy rettep, qolym bosaǵan soń, úıge telefon soqtym.

— Ne habar bar, Shárbók? - dedim.

— Esh habar, - dedi ol.

— Degenmen birdeńe aıtsaıshy, - dedim.

— Ne qolyń bos pa? - dep surady ol.

— Iá, - dedim men, - erigip otyrmyn.

— Kúnde men erigip, zerigip telefon soqqanda «Jumys kóp, 1 mınýt ta ýaqytym joq» deýshi ediń ǵoı. Endi sen erikkenmen meniń qolym tıip otyrǵan joq, - dedi ol.

— Nemene, tas shaýyp jatsyń ba? - dep suradym.

— Ia!..(Ol telefondy laqtyryp jiberdi).

«Óziń domalasaıshy, bapa...»

Birde Tushshyqudyq aýlyna bara jatqanda, aýylǵa jaqyndaǵanda ábden qaýlap bitik shyqqan shópke, qunarly dalaǵa rıza bolyp, aq Shárbókke men:

— Shárban, mynaý seniń ákeńniń týǵan jeri, endeshe seniń de týǵan jeriń bolady. Sen mashınadan túsip jiberip, topyraqqa bir aýnap alsaıshy, - degenmin.

— Seniń týǵan jeriń ǵoı, áýeli sen domalap,óziń bir aýnap alshy, - dedi Shárban.

«Kazınoda oınap otyrsaq...»

Birde Shárbaný azdap tumaýratyp, kóbinese úıde boldy. Bir kúni men eki saǵattaı onyń kóńilin aýlap qasynda otyrdym. Biraz shashka, qurt degen oıyndar oınap, sosyn karta oınaýǵa kóshtik. Shárban sol meniń kóńilimdi aýlaǵysy keldi ǵoı deımin:

— Bapa, osy bir-birimizdi kartten utyp qaıtemiz. Kazınoda oınap otyrsaq bir sári, -dedi.

«Saǵan bir kisi zvondaıdy...»

Shárbanǵa úıge telefon soǵyp edim, «tez telefonyńdy qoı, saǵan qazir bir kisi zvondaıdy, Astanadan!» dep túıip aıtty.

Telefonymdy ornyna qoıǵanym sol edi, shyryldaı jóneldi. Kótersem, Astanadan, Parlament depýtaty Zeınolla Alshymbaev aǵamyz eken.

Shárbaný Astanadan telefon soqqan jáı adam emes ekenin onyń sóz láminen baıqaǵanǵa uqsaıdy.

«Balalarǵa keregi tamaq emes...»

Shárban birde aıtty:

— Merekege bes-alty dos qyzymdy úıge shaqyraıynshy,- dep.

Men oǵan «olardy shaqyrý úshin mamań biraz tamaq daıyndap, dastarhan jaıýy kerek, áıtpese qur qol uıat bolady», - dedim.

Sonda Shárban:

— Usaq-túıek birdeńe daıyndaı salar. Bapa-aý, balalar úshin eń bastysy tamaq emes. Oıyn, oıynnyń qyzyǵy ǵoı, - dedi.

«Murnyńdy kóterip qoı...»

— Osy meniń eki qyzym ózimnen aýmaıdy-aý, - dedim birde Raýshan men Shárbandy qatar qushaqtap turyp.

Sonda Shárban kúlimsirep:

— Murnyńdy kóterip qoı, sonda tipten aýmaımyz, - dedi ázildep.

«Ekeýmiz naǵyz dospyz...»

Shárban juldyz-joramal boıynsha shaıan, balyq, bıkesh úsheýiniń dos bolatynyn oqyp bilgennen keıin:

— Bapa, mama úsheýmiz dos bolamyz, ekeýmiz sirá naǵyz dospyz ǵoı, - dedi. Ózi shaıan, men balyq, sheshesi bıkesh qoı, sony aıtyp otyr.

«Aman bolsaq, áli talaı...»

Dosym Isataı kelin túsirip, toı jasady. Úlken qyzym Raýshanǵa:

— Toıǵa barmaısyń ba? - dedim.

— Shárban barady ǵoı. Jańa túsken kelinshektiń túrin kóredi, - dedi ol.

— Kınoǵa baramyn,- dedi Shárban sonda. - Aman bolsaq, kelinshektiń túrin áli talaı kórermiz-aý...

«Kesh týǵanym jaqsy boldy...»

Shárban aıtqandy tyńdańqyramaı otyr. Men aıttym oǵan:

— Seniń aǵań men apań ekeýi baıaǵyda tentek bolyp, aıtqandy tyńdamasa, menen shapalaq jeıtin edi, - dep.

Sonda Shárban:

— Meniń kesh týǵanym, sender qyryqqa kelip, qartaıǵanda týǵanym jaqsy boldy, áıteýir bir jaqsysy osy, - dedi Shárban.

«Meniń saǵan mıllıon rahmetim bar...»

Bir kúni men qan qysymym kóterilip, úıge kelip jatyp qalǵanmyn. Maǵan jany ashyǵan Shárban qasyma kelip kúshti qylyp massaj jasaı bastady. Ábden sharshaǵan men qatty uıyqtap ketippin.

Kelesi kúni Shárbókke:

— Saǵan, Shárbók, kóp rahmet. Sen sylap-sıpaǵasyn tańǵa deıin qozǵalmastan uıyqtap ketippin, - degenmin.

Sonda Shárban:

— Meniń bir ret seniń qolyńdy ýqalaǵanymdy nesine aıtasyń, bapa. Sen maǵan san jetpes, myń-mıllıon ret jaqsylyq jasadyń ǵoı. Meniń saǵan san jetpes, myń mıllıon rahmetim bar, - dedi.

«Sol kápirdi aıtpashy...»

Baldyzym Kenjeǵalıdyń balasy Mereı uıqyny soǵyp jatyr. Men ázildep:

— Mereı túnde terezeden jip salbyratyp jerge túsip, orys qyzdarmen qydyrǵan ǵoı, - dedim.

Shárban meniń ázilimdi jaratpaı:

— Sol kápirlerdi aıtpashy, orystar kápir ǵoı, - dedi.

«Áńgimeni qalyńdatyp jiberedi...»

Shárbaný kúni boıy úıde ǵoı. Sabaqtaryn oqyp bolǵasyn sheshesi ekeýmizdiń bireýmizge telefon shalyp «dalaǵa shyǵaıynshy» deıdi. Ol úshin mamasy ekeýmizdiń qaısymyz tezirek ruqsat berýimiz múmkin ekenin aldyn-ala zerttep alady.

Bul joly maǵan telefondap, surandy.

— Mamańa nege habarlaspadyń, meniń qolym tımeı jatyr ǵoı, - dedim.

— Ol áńgimeni qalyńdatyp jiberedi, bapa. Kıimdi de qalyńdatady. Al qazir dalada kún ystyq bolyp tur eken, - dedi.

«Jel ysqyryp tur...»

Daladaǵy jel gýili úıdiń ishine de estilip tur. Shárban aıtty sonda:

— Jel kúshti ysqyryp tur. Al men jel sıaqty ysqyra almaımyn, - dedi.

«Svettiń qadirin...»

Biz bir jerge ketip edik. Qarańǵy túsip ketkesin úıge kelsek, Shárbaný bajamnyń qyzy Aıgúlmen birge úıde jaryq sónip qalyp ne isterin bilmeı otyr eken. Svet bir-eki saǵattan keıin áreń jandy. Sol kezde Shárbók:

— Svettiń qadirin jaryq bolmaı qalǵanda bilersiń, - dedi.

«Qalaýndy óltirý kerek!..

Sultan Beıbarys babanyń arabtar túsirgen tartymdy serıalyn tolyq kórgen Shárban eń sońǵy serıadaǵy Beıbarystyń ý berilip ólýine sebepshi bolǵan kim ekenin ishteı túsinip, kúıinip:

— Qalaýndy óltirý kerek, men óltiremin! - dedi (kózinen jas yrshyp ketti).

(Ol adamdardyń satqyndyǵyna ashynyp ári Beıbarystyń balasyn aıap turǵan syńaıy bar).

«Eger shynymen aqyldy bolsań...»

Birde tańerteń vanaǵa kirip beti-qolyn shylap-shaıyp jatqan Shárbanǵa:

— Eger ánshi bolǵyń kelse, tis jýýdy umytpa. Ánshi eldiń kóz aldynda júredi ǵoı, taza júr, uqypty bol, - desem, Shárban:

— Aqyldy bola qalasyń eken, bapa. Osy anda-sanda matematıkadan bir esepterdi suraı qoısam, oıbaı, shesheńe kórset dep bilmeı qalasyń ǵoı, - dedi.

«Kisimsimeshi...»

Shárbanǵa biraz aqyl úıretip, anany-mynany aıtyp ursyp otyrsam, ábden úndemeı tyńdap ishteı tynyp otyrǵan Shárban:

— Kisimsimeshi, bapa, neǵylasyń osy meniń basymdy aýyrtyp bosqa, - dep qarap otyr.

«Bizden de asyp ketipti...»

Senbi saıyn Shárbanýlar dombyraǵa baratyn bolypty. Sondaı kúnderdiń birinde úıde telefon shyldyrlady. Sóılesip bolǵan soń Shárban aıtty:

— Más-saǵan, onshaqty kún sabaqqa kelmeı endi dombyraǵa baram dep otyr, - dedi.

Dombyradan kelgesin men odan:

— Álgi qyz keldi me ne, sender apaıǵa aıtyp qoıady dep qoryqpaı ma? - dep suradym.

— Biz ony satpaımyz ǵoı. Biraq, ol bizden de góri kóńildi, attaı shaýyp tur eken, -dedi.

«Vozdýshnyı shar» bolyp ushyp keteıin...»

Kún alaı-dúleı. Tańerteń sabaqqa asyqqan Shárbandy bárimiz úpek-súpektep kıindirip jatyrmyz. Bir kezde:

— Shárban, jel kúshti, barynsha kıin, áıtpese jelmen ushyp ketersiń, - dedi aǵasy aıqaılap.

Sonda Shárban kidirmesten:

— Iá, «vozdýshnyı shar» bolyp ushyp ketermin, - dedi.

«Ǵalym taýyp aıtady...»

Shárban kelip meniń shashymdy sıpalap otyr. Men rıza bolyp, ony maqtap bir sózder aıttym da, sosyn «jalpy men qatyryp aıtam-aý» dedim Shárbandy sóıletkim kelip.

Sonda Shárbók:

— Sen endi «Ǵalym taýyp aıtady...» dep jazýdy bastasaıshy, - dedi.

«Bir mamamdy qosaıynshy...»

Bir qonaqqa ketkende 3-4 jasar Shárbanýdy naǵashysy Ázimgúldiń úıine qaldyryp ketkenbiz. Sol úıde bári birge et jep bolǵannan keıin Ázekeń: «Shárban, alaqanyńdy jaı da, tıe bersin» dep aıt dep, óziniń jaqynda baqılyq bolǵan anasynyń atyn aıtady. Sonda Shárbaný alaqanyn jaıyp otyryp: «Taǵy bir mamamdy qosýǵa bola ma?» depti óz ájesin oılap. Ázekeń: «qosa ǵoı, qosa ǵoı» depti tańǵalyp.

«Men nán kempir bolamyn, al...»

Shárbandy ákesi ylǵı erkeletip júredi. Endi, mine, taǵy da áýp etip kele jatyr. Alty jasar Shárban uıalyp jerge túskisi keledi. «Aq Shárbók, deıdi sonda papasy, sen 1000-ǵa kelseń de, maǵan quıttaı qyz bolasyń!.

«Qoıshy, bapa, deıdi sonda Shárbaný, men ol kezde nán, úlken kempir bolamyn. Al sen óziń qandaı bolasyń, a?»

«Toıǵa barmasam bolmaıtyn boldy...»

Shárbaný úsh-tórt jasynan bastap kitap oqyp, sýret salýǵa qatty áýestendi. Kitap dese, ábden esi ketedi, kitap satyp alyp berse qatty qýanady. Endi mine Nurtas aǵasynyń 40-qa tolǵan toıyna kelgen Shaqyrý bıletin oqyp otyr. Onyń ishinde áke-sheshesi, aǵa-apasymen birge Shárbannyń aty da jazylypty. Sondaǵy Shákeńniń aıtqany: «Qoı, toıǵa barmasam bolmaıtyn boldy, meni de shaqyrypty ǵoı...»

«Jarylqasyn meni satyp ketti...»

Aqyn Ǵalym Árip pen satırık Jarylqasyn Dáýletov birazdan beri dos. Jákeń birde jol túsip Aqtaýǵa, Ǵalymnyń aǵasy Dúısekeńniń 70 jyldyǵyna qatysýǵa keledi. Toıǵa bári jınaqtalǵanda, Shárbaný: «Men úlken bapanyń úıinde qalamyn» - deıdi. Mamasy aıtady: «Úlken bapa da toıǵa barady»,- dep. Shárbaný jyny kelip: «Beti-aýyzy mynadaı, kileń saqal-saqal bolyp alyp toıǵa bara ma?» - dep kijinedi qolymen ıegin ysqylap. Sonda ákesi aıtady: «Seniń aǵań Raýannyń balasy erteń 70-ke kelip toı jasaǵanda, úlken bapadaı shal bolyp otyrǵanyńda sen óziń barmaısyń ba ne?- dep. Shárbaný sóz tappaı «baramyn, árıne» deıdi. Dál osy áńgimeni jaıbaraqat ta qyzyǵa estip jatqan Jarylqasyn kópshiliktiń kózinshe ony tárbıelik máni bar áńgime dep ortaǵa salady. Toıǵa qatysyp otyryp onyń sózin estigen Shárbaný sol kezde ákesine kelip: «Anaý Jarylqasyn meni satyp ketti. Úlken bapa maǵan endi renjıtin boldy» degeni. Ǵalym sonda: «Shárban, ol durys aıtty, úlken bapa endi saǵan aqyldy bala dep rıza bolatyn boldy» degende baryp áreń baıyz tapty.

«Sen týmaı turǵan kezden bilem...»

Shárbaný ákesimen bir máselege telefonmen sóılesip turyp daýlasyp qalady. Aqyry jeńise almaǵan soń, Shárban aıtty: «Sen qoıa ǵoı,bapa, men ony sen týmaı turǵan kezden bilem»...»

«Meniń bapam bárin jeńer edi...»

Kıkbokıngten Reseı-Qazaqstan komandalarynyń kezdesýi ótip jatyr. Ákesiniń qasynda otyryp jankúıerlik tanytqan Shárbandy mamasy as úıge shaıǵa alyp ketti. Sol bólmede otyryp Shárban aıqaılady: «Bapa, kim jeńip jatyr?» Bapasy: «Taǵy da orys...» Sonda Shárbaný qatty namystanyp mamasyna aıtypty ǵoı:

«Qap, oqsatty-aý mynalar. Meniń bapam bolǵanda bárin jeńetin edi...»

«Kóz jasym saqalyma tamyp ketti...»

Shárbaný jatar aldy bir jylap qalsa aıtady: «Meni áýeli jubatyńdar. Jylap alyp durys uıyqtaı almaımyn ǵoı. Mine, qarasańdarshy, kóz jasym saqalyma (ádeıi ıegime dep aıtqan joq) tamyp ketti...»

«Negrden orys jaqyn...»

Birde boks qarap otyrdyq. Shárban da biraz «qazaq jeńse» dep tamashalaýmen, suraýmen boldy.

Taǵy birde taǵy da boks bolyp jatty. Shárban keldi de aıtty: «Bizdiń bala qaısy?» - dep. «Bizdiń bala anaý negr» dedi bapasy qaıter eken dep. «Anaý kim?» dedi Shárban. Bapasy: «Orys...» «Negr qursyn, dedi sonda Shárban,bizge orys jaqyn,sol jeńsin!».

«Aman bolshy, bapa...»

Men taǵy bir kitabym shyǵyp, sodan «kelesi jyly mynandaı kitap shyǵarýym kerek», «tańdamalymdy daıyndaımyn» t.b. dep maqtanǵandaı bolyp aıtyp turǵanymdy qulaǵy shalǵan Shárban:

— Áı, bapa-aý, aman bolshy, bárine de jetersiń, shyǵararsyń, - dedi meni sabyrǵa shaqyryp.

«Baqytty bola alar ma ekem?»

Úıdiń adamdary Beıneýge qydyryp ketti. Úıde Shárban ekeýmiz.

— Shárbók, ne aıtsań da seniń aıtqanyń bolady, - dedim men.

Shárban:

— Búgin menen baqytty adam joq qoı. Teńizge baraıyqshy, bapa, - dedi.

— Túsqaıta, - dedim men.

Tús te qaıtty. Kún azdap jelkem.

Men: «Erteń barsaq qaıtedi?» - dedim.

Shárbaný jylap:

— Men baqyttymyn ba desem... Nege sózińde turmaısyń, qalaıda baramyz, - dedi.

Ekeýmiz sol kúni tórt saǵat teńiz jaǵasynda bolyp, sýǵa túsip, baqytty kúnderimizdiń biri boldy.

«Qara sorpa bolyp júrmiz...»

Shárbaný qyryq kún shildede aýylǵa, Tushshyqudyqqa ketti. Bir kúni men telefon soǵyp, jaǵdaıyn suradym.

— Jaǵdaı jalpy jaqsy. Biraq, qara sorpa, monsha bolyp, byqsyp júrmiz, - dedi.

Aýylda sol kúnderde 40-45 gradýs aptap bolǵan eken.

«Men qaramyn ǵoı...»

Teledıdardan taı-boks bolyp jatyr. Bireýi aq násildi de, ekinshisi-negr.

Men: - «Aqqa bolysamyn», - dedim.

— Men negrdi jaqtaımyn, - dedi Shárban.

Bir kezde negr jeńdi.

— Bizdiń bala jeńdi, - dep maqtandy Shárban saspaı.

Men: - «Sen ne úshin negrdi jaqtadyń? - dedim.

— Men qaramyn ǵoı (biz jaz boıy oınap ábden kúnge kúıip ketken Shárbandy «qara qyz» dep qoıatynbyz), endi ylǵı qaralardy jaqtaımyn, - dedi Shárban.

«Qudaı qalasa deshi...»

— -Áı, Shárban, men 60-qa kelgende sen 23-ke kelesiń, úlken apa bolasyń-aý, - dedim birde.

Sonda Shárban:

— Qudaı qalasa deshi, aıta bermeshi, aman bolaıyqshy, bapa, - dedi.

«Týǵan kúniń qutty bolsyn...»

10 tamyz - ulym Raýannyń týǵan kúni. Tańerteń uıqysynan oıanǵan Shárban sheshesine:

— Mama, týǵan kúniń qutty bolsyn, - dep taýyp aıtty. Men:

— Iá, búgin mamanyń týǵan kúni degenimde, Shárban:

— Seniń de týǵan kúniń qutty bolsyn, - dedi maǵan. Men:

— Raýandy týǵan men emespin ǵoı, - degenimde,

— A, ıá, seniń týǵan kúniń qarashada ǵoı, - dedi maǵan qarap. Shárban ózi qarasha aıynda dúnıege kelgen ǵoı, menimen dos bolǵasyn, ózin «bapam týdy» dep turǵany ǵoı. Bul sózdi estip qalǵan sheshesi:

— Shárban bapań qarashada emes, sáýirde, Raýshandy týdy ǵoı, seni men ózim týdym, -dedi.

«Bári de aqsha úshin ǵoı...»

Beıjiń olımpıadasy, bokstan jekpe-jekter bolyp jatyr. Shárban meniń qasyma kelip otyrdy.

— Qazir qytaılyq qazaq Qanat Islam shyǵady, biraq ol sol Qytaıdyń namysyn qorǵaıdy. Odan keıin bizdiń Baqyt Sársekbaev shyǵady, ol Qazaqstannyń namysyn qorǵaıdy. Fınalda ekeýi kezdesip te qalýy múmkin, - dedim men.

Shárban:

— Sen ekeýiniń qaısysyna bolysasyń? - dedi Shárban.

— Ekeýiniń de jeńgeni jaqsy. Biraq biz óz elimizdiń jigitine bolysamyz ǵoı, - dedim.

— Jeńse, olarǵa aqsha bere ma? - dedi ol.

— Árıne, kóp aqsha beredi, - dedim.

— E-e, bári aqsha úshin shyǵady ǵoı, - dedi ol.

— Qoı, nege eldik namys, ataq, abyroı degen de kerek emes pe? - dedim.

— Eger durys aqsha tólemese, bosqa bokstasýǵa eshkim de shyǵa qoımas, - dedi Shárban.

Sosyn taǵy da qaıtalap:

— Bári de aqsha úshin ǵoı, — dedi.

«Shashymdy soryp aldyń...»

Shárbandy shashynan ıiskep, súıgenimde, ol:

— Shashymdy soryp aldyń-aý, - dedi.

«Men ol kezde bar ma edim?..»

Shárbanǵa aıttym:

— Senderge men Bombeıden (Beıneý) kúshti, aqyly kóp mama ákelip berdim-aý, -degenimde,

— Sonda mamany sen alyp kelgen kezde men barmyn ba ne?- dep bárimizdi kúldirdi.

«Kózim jylamaýy úshin...»

Jaz. Kún ystyq. Shárban mamasymen birge bazarǵa bara jatyp:

— Qoı, kózim jylamasyn, ochkı kıip keteıinshi,- dedi.

«Ekeýmizdiń...»

— Aq Shárban, ekeýmizdiń dostyǵymyz úshin kefırińdi taýysyp ishshi,-dedim birde.

Shárban irkilmesten:

— Ekeýmizdiń dostyǵymyz úshin, bapa, sen meni kefırge zorlaı kórme, - dedi.

«Qap, seniń aqyn bolǵanyń, bapa...»

— Shárbók, - dedim birde, bala tilazar, jalqaý bolmaýy kerek. Ata-anasy balaǵa qamqor bolsa, balalary ata-anaǵa qolǵanat bolýy kerek. Ata-ananyń balany baǵyp-qaǵyp, adam etip ósirýi - paryz, al balanyń ata-ana amanatyn oryndap durys adam bolýy - qaryz, - deı bergenimde, Shárban shydaı almaı:

— Qap, seniń aqyn bolǵanyń, bapa...- dep kúlip jiberdi. ishteı «sóz taýyp aıta beretiniń bále boldy-aý» dep tur eken.

«Astana menen kishi eken...»

— Bapa, - dedi Shárban birde, - Astana menimen qurdas eken ǵoı.

— Ol onda, al sen bıyl jyl aıaǵynda 11-ge tolasyń ǵoı,- dedim.

— E, Astana bizden kishi eken ǵoı, áli jas eken ǵoı, - dedi Shárban.

«Samoletpen kelermin...»

Shárban aıtty:

— Ánnen shyqqasyn avtobýspen kelermin.

Raýshan apasy:

— Qoı, poıyzben kelseıshi ,- degende, Shárban múdirmesten:

— Iá,samoletpen ushyp kelermin, - dedi.

«Shama kelmeı tur...»

Shárban jatar aldynda «Áli erte, jarty saǵat televızor qaraıyn», - dedi.

Men: «Kózińdi aýyrtyp neǵylasyń. Shama kelse, kóp qaramaǵanyń jaqsy», - degenimde, Shárban birden:

— Bapa, sol shama kelmeı tur ǵoı, - dep televızordy qosty.

«Qabyrǵańdy syndyrarmyn...»

Men oılamaǵan jerden qabyrǵamdy syndyryp aldym. Shárbaný sháı quıyp berip, meni turǵyzyp, ábden baqty.

Kúnder ótip jatyr. Men jaqsy bola bastadym. Bir kúni ashýlanyp Shárbanǵa urystym. «Shapalaq jeısiń» dedim. Sonda Shárbók:

— Áıteýir, maǵan qaraı jaqyndap kór, qabyrǵańdy syndyramyn, - dedi.

«Sen aqyn emessiń...»

Birde Shárban «myna sózdiń sınonımi ne, ana sózdiń antonımi ne?» dep surap qoımady. Meniń de esime túse qoımady.

Sonda Shárban:

— Áı, bapa-aı, seniń aqyn bolmaǵanyń jaqsy edi ǵoı, sóz maǵynasyn bilmeıdi ekensiń, - dep qara-ap tur.

«Mynaýyń sý emes...»

Shárbaný azdap aýyryp, sheshesi dári berip júrgen ǵoı. Sodan bir kúni Shárban:

— Myna dáriń buryn sý sıaqty edi, endi ý sıaqty bolyp ketkeni nesi? - dedi.

Sonda mamasy:

— Ony qaıdan bilip qaldyń, buryn dárini ezgende sýdy kóp qosatyn edim, endi azaıttym ǵoı,- degende Shárban:

— Áı, báse, ózim de baıqap edim, ý tatyp tur,- dedi.

«Ybyraıdy suraǵanda...»

Shárbaný jumystan kelgen boıymda menen Ybyraı Altynsarınniń kitabyn, onyń óleńderin surady.

Jeke kitaphanamdaǵy kóp kitapqa kóz súzgen men: «1-i-m, Sáken Seıfýllın, Jambyl Jabaev...» dep kúbirleı bastadym.

Taǵy da sál kidirip baryp: - Qasym Amanjolov, - degenimde,

— Qoıshy sol Qasymyńdy, Ybyraı kerek, - dedi shydaı almaı.

— Qandaı aqynsyń, úıińde Ybyraı joq, - dedi meni synap. Men «Bes ǵasyr jyrlaıdy» degen qos tomdyqty taýyp alyp Shárbanǵa usyndym. Y.Altynsarın 2-tomda birinshi tur eken.

Rıza bolǵan Shárban:

— Rahmet, bapa, - dedi. Sosyn:

— Keleside Jambyldy, ılı Qasymdy surasam, Ybyraıdy ákelip júrme, - dedi.

«Balamen bále bolma...»

Birde Shárban ekeýmiz dilmarlanyp biraz aıtystyq. Aqyryńda ol:

— Bapa, balamen bala bolmasaıshy, - dedi úlken kisi qusap. Men odan saıyn qyrsyǵyp:

— Onan da bálemen bále bolmasaıshy demeısiń be?- degenimde Shárban:

— Balamen bále bolma, - dedi irkilmesten.

«Bapa, men malaımyn...»

Sabaq oqyp jatqan Shárbannyń bólmesine kirip edim, ol:

— Bapa, men malaımyn ǵoı, - degeni.

— Ne dep tursyń, kimge malaı bolǵyń kelip júr, - degenimde:

— Tatarlar men bashqurttar malaı dep balany aıtady eken, - dedi.

— Tatar eline barsań, malaı dese qaıtesiń? - dedim.

— Kónesiń, - dedi. Men:

— Malaı qylyp jumys jasatyp qoısa qaıtesiń?- degenimde,

— Joǵal ári, - dep aıtamyn, - dedi. Men shyǵyp bara jatyr edim, Shárban:

— Bapa, men shaǵamyn ǵoı, - dedi.

— Ol ne sóz? - degenimde,

— Túrikter men ázirbaıjandar balany «shaǵa» deıdi eken,- dedi.

Sóıtsem, ol osynyń barlyǵyn kitaptan oqyp otyr eken.

«Meni baǵýdyń ózi azap...»

— Bapa, dedi Shárban birde, - sen júze alasyń, men de, apa da, mama da júze almaımyz. Osy apa nege júze almaıdy? - dedi de, «Biraq, onyń ol kezde qaıdan qoly tıe qoısyn, sabaǵy bar, úı sharýasy bar, onyń ústine meni baǵýdyń ózi naǵyz azap qoı», - dedi.

«Men baǵyp júrmin be ne?»

— Shárban, meniń kózáınegimdi kórdiń be?

— Men baǵyp júrmin be ne?

«Baıaǵyda týǵanda...»

Shárbandy jumsap edim, qozǵala qoımady.

— Shárbók, - dedim, - baıaǵydaǵy adamdar eshqashan erinbegen, ómirmen kúrese bilgen, bir qoıdyń etin jegen, - dep edim, ol:

— Baıaǵyda týyp mal bolyp, maýbas bolyp ómir súrgenshe, osy zamanym jaqsy, - dedi.

Taǵy birde Shárban salqyn tıip aýyryp, on kún sabaqqa barmaı, soǵan úırenip qalyp tańerteń turǵysy kelmegende ózi:

— Túý, baıaǵy zaman bolǵany jaqsy edi, áıteýir, mal baqsań da, sabaq oqymaısyń, bárin óziń bilesiń, - dedi.

Sabaqqa baryp kelgennen keıin:

— Bapa, sabaq kúshti ǵoı, bilim alǵanǵa ne jetsin! - dedi.

«Elimniń balasymyn...»

— Shárbaný, sen osy kimniń balasysyń?

— Elimniń, halqymnyń balasymyn, - dedi Shárban múdirmesten.

«Men keıbir bala emespin ǵoı...»

Shárbaný sabaqqa qapylyp jatyr.

— Bapa, - dedi ol, - saǵat neshe boldy?

— 8-ge 10 qaldy. Asyqpa úlgeresiń. Keıbir balalar 5 qalǵanda da shyǵady ǵoı, -dedim.

— Sen meni keıbir balalarǵa qospashy. Men starostamyn, elden buryn, erte barýym kerek, - dedi Shárban.

«Kerek emes tastyń...»

Men Shárbanǵa:

— Kerek tastyń aýyrlyǵy joq, ala ket, - dedim áldeneni.

Shárban:

— Kerek emes tastyń aýyrlyǵy bar, kerek emes, - dedi.

«Men Qudaıǵa shúkirmin...»

— Shárban, - dedim, - sen júdep barasyń. Tamaqty jeńkire, et, balyq, taýyq, jumyrtqa je, - dedim.

Shárban kúlip (keketip):

— Men saǵan, bapa, klastaǵy bir qyzdy kórseteıin, ishi qabysyp, jabysyp jatyr. Men, áıteýir, Qudaıǵa shúkirmin ǵoı,- dedi.

«Boks degen urý emes pe?»

— Shárban, - dedim, - seni karatege bereıin - Ózińdi qorǵaı alatyn bolasyń.

— Sony qaıtemin, bylaı da birdeńe qylarmyn.

— Onda men saǵan boksty úıreteıin.

— Boks degen urý emes pe, ol jaǵyna jaman emespin...

«Ekeýińdi qatar qalaı tyńdaımyn?..»

Shárban múltfılm qarap rahattanyp jatyr. Men jumystan kelip qyzyqtap, qaıta-qaıta sózge tarttym. Ol eki kózi mýltıginde, maǵan da alaqtap qarap:

— Bapa, bara qoıshy endi, seniń balańmyn. Qudaı úshin bara qoıshy. Mýltık ekeýińdi qatar qaıdan tyńdaı alamyn? - dedi.

«Jasy kishiniń de...»

Shárban sháı ústinde bir áńgime aıtyp otyr. Men taqyrypty ózgertkim kelip sózin bóldim.

Sonda Shárban:

— Jasy kishiniń de sózin bóle berme, men senen buryn sóılep jatyrmyn ǵoı, bapa, -dedi.

«Densaýlyq kútýdi...»

Shárban sóılep tur.

— Búgin apaı densaýlyq kútý týraly áńgime aıtty. Balany tárbıeleýde jyly sóıleı otyryp, baýlý mańyzyna toqtaldy, - dedi. - Sender de densaýlyqtaryńdy kútińder. Aýyrmańdar, dári ishpeńder, - deı kelip:

— Jalpy jan kútýdi úlken bapadan-atadan úırený kerek, toqsanǵa kelse de, pálendeı esh jeri aýyrmaıdy, - dedi.

«Balasyz úı...»

Birde jumystan kelip:

— Mamańa kómektes, balam, jumysty kóp jasa, - desem, Shárban ashýlanyp:

— Jumysty eń kóp jasaıtyn menmin ǵoı. Meniń baǵamdy bilmeısińder eken. Sen ózi «Balaly úı - bazar, balasyz úı - qý mazar» degendi bilmeısiń be? Men bolmasam, kórer edim senderdi, - dedi.

«Áke, kókelep» jalynyp-jalpaıyp áreń qoıǵyzdyq. Shynynda da kishkentaı balasyz ómir surqaı tartyp ketedi ǵoı. Sóıtip, aq Shárban bizdi taǵy da sózden jeńip ketti.

Tifá, tifá, til-kózden aman bol, botam, abyroıly bol. Qazaqtyń, halqymyzdyń ana tilin tereń bilip, onyń qadir-qasıetin arttyra berýińe biz qashanda tilekshimiz.

---