InfoHub Logo

Qaıranmyn, qaıdan oqydym eken? Álde Ahmad Saıdtten be, álde jaı ánsheıin bir jıyn topta aıtyla salǵan anekdot pa? Áıteýir, myna bir áńgime esimde: Bir kisi bazardan samsa satyp alyp jep otyrsa, ishinen maıǵa qýyrylǵan badanadaı qara shegirtke shyǵady. Álgi kisi satýshyǵa: «Munyńyz ne?»— dep ojyraıǵan eken, satýshy aspaı-saspaı: «E, bul bizdiń jaqtyń meıizi ǵoı»,— depti de, kádimgi shegirtkeni jıirkenbesten aýzyna súńgitedi de, qylq etkizip juta salady.

Bul bolǵan másele me nemese bir qalamgerdiń eńbegi me, álde qyzyqshylyq úshin aıtyla salǵan qysyr áńgime me, o jaǵy beımálim. Tipti, onda meniń shataǵym da joq. Al dál osyndaı oqıǵaǵa tap bolǵanym aqıqat.

Bir kúni tamaqtanaıynshy dep, ózimizdiń úlken meımanhananyń astyńǵy qabatyndaǵy kafege kirdim. Et aralastyrylǵan makaron men aıran aldym. Ashyǵyńqyrap qalsam kerek, eki-úsh qasyq asty óńeshke ústin-ústin súńgittim. Nesin aıtasyz, báleniń bári tórtinshi qasyqtan shyqty. Tórtinshi qasyqty asap salǵan zamat-aq sháımeńdep kep turyp qaldym. Oǵan sebep, qatqyldaý bir zat tisimmen qaqtyǵysa berdi. «Súıek bolar» degen oımen o zatty stol ústine qoıyp, aldymdaǵy dámdi asqa qaıta ońtaılana berýim muń eken, qasymda tamaq jep turǵan eki áıeldiń kózderi ajyraıyp, bet-álpetteri tyrjıyp, loqsı bastady. Álgi kelinshektiń bir jasaýraǵan kózin súrtip jatyp:

— Mynaý, taraqtyń synyǵy ǵoı!— dedi, men tastaǵan zatty nusqap.

— Oıbaı, beti qurysyn!—dep ekinshi áıel tamaǵyn tastaı salyp, zytyp barady.

Terlep-tepship asa bir ǵalamat yjdyhatpen as iship otyr edim, kóńili túskir ári-sári bop, lezde buzylyp-aq ketkeni. Terimdi súrtip, jaılap stol ústine kóz tastadym: barmaqtaı appaq plasmasty. Demek, bul hımıa dúnıesine jatady! Bul zatty jutýǵa bolmaıtynyn ózderińiz de sezip otyrǵan shyǵarsyzdar. Árıne, qursaqqa qıanat jasamaý kerek!

Kafe ishi yrý-dyrý. Qasymdaǵy álgi belsendi kelinshek daıashylardy, aspazdardy aıaǵynan tik turǵyzdy. «Aktileý kerek»,— dep barady ánsheıin.

Qysqasy, báleniń bári tórtinshi qasyqtan shyqty. Iaǵnı, menen shyqty. Jurtqa bildirtpeı, so qyrsyqtyń kózin joǵaltyp jibergenimde ǵoı, bálkim, munshalyqty daý-dabyra týmas pe edi, álde qaıter edi? Myqtap bir sybap alyp, kózin joǵaltatyn kishigirim shybyn-shirkeı de emes... Badanadaı hımıalyq zat! Oı, tobaı!..

Kafe meńgerýshisi — Hozýnovıch stolda jatqan quıtaqandaı plasmasty aldy da, ári-beri shuqylap kerip:

— Azamat, bul qoıdyń shemirshegi!—dedi beti búlk etpesten.

— Múmkin, keńirdegi bolar?— dedim men.

— Sizge chahohbılı ákep bereıin be?— dep lyp ete qaldy Hozýnovıch.

— Raqmet!

— Álde úırek etin jeısiz be?

— Úlken raqmet!

— Romshteks, bıfshtekspen qalaısyz?— dep qurdaı jorǵalady ol.

— Oıpyrmaý, aıttym ǵoı sizge, eshqandaı «shteksińizdiń» keregi joq dep. Tynyshtyq berińizshi, adaldyqpen aıranymdy iship alaıyn.

Meni óz ıkemine keltire almaǵan Hozýnovıch:

— Siz búıtip jurtty arandatpanyz,— tábetin buzbańyz,qur bosqa daýryǵyp...— dep sustana qaldy.— Kerek deseńiz, bul — shemirshek, taǵy da qaıtalap aıtamyn — shemirshek, shemirshek!..

— E, shemirshek bolsa, aýzyńyzǵa salyp shaınańyzshy, kórelik ekenińizdi! — dep qosarlana ketti meniń qasymdaǵy belsendi áıel.

Sol sol-aq eken, kafe meńgerýshisi qolyndaǵy qoıdyń «shemirshegin» aýzyna qaǵyp saldy. Keńirdegin búlk etkizip, kózin aqshıtty ol. Jurt ań-tań. Apyraı, rastan-aq jutyp jiberdi me eı? Mynaýyń baryp turǵan sıqyrshy eken, kázzáp eken!..

Taraqtyń synyǵy boldy. Aıǵaq joq. Akti jazylmady. Biz jaı-jaıymyzǵa tarqastyq. Restoran dırektory İİİáýkereeva álgi sıqyrshyǵa «shara qoldanamyz» dep ol qaldy.

Aıtqandaı-aq, «shara» qoldanypty. Birer táýlikten soń, Hozýnovıchtiń sýretin «Qurmet taqtasynan» kórdik, Maı meıramynda oǵan ústeme syılyq ta bergenin daıashy qyzdardan estidik. Alla-taǵala aqyryn bersin!

...Kúnderdiń kúninde meniń bir joldasym soqyrishek bop, qalalyq aýrýhanaǵa túsken-di. Demalys kúni. Sút- mút degendeıin, ony-muny alyp, aq halat kıip, dosymnyń palatasyna kirip bardym. Qasynda mosqaldaý bireý jatyr. Júzi tanys, bir jerde kórgen sıaqtymyn. Oıpyr-aý, qaıdan kórip em?! Ári oılap, beri oılap, aqyr sońynda tanydym-aý!.. Ózimizdiń baıaǵy Hozýnovıch! Bir qyzyǵy, ol meni tanyǵan joq.

Bul beıbaqtyń aýrýhanaǵa nendeı syrqatpen túskendigi jóninde joldasymnan surap edim, ol maǵan mynadaı anyqtama berdi.

— Ózim sıaqty, bul da soqyrishek. Operasıa jasaǵanyna úsh kún boldy. Ózi dóı bastyq kórinedi. Kelim-ketim adamdary kóp... Soqyrishek degenińiz, dárigerler úshin túk emes eken, baýyrym!..

Joldasymnyń áńgimesine qulaq asqam joq. Osydan birer aı buryn bolyp ótken kafedegi hıkaıa esime tústi meniń. Qoıdyń «shemirshegin» jutqan myna paqyrdy aıap kettim. Bul beıshara jutpaǵanda qaıtsin?! «Shaǵym kitabińdi ber, akti jazamyz!»— dep, biz digirlep turyp almadyq pa? Bu máseleni bastaýshy ózim jáne álgi belsendi kelinshek. Demek, sonda biz kinálimiz be?.. Áı, qaıdam! Múmkin, bul batyrdyń «shemirshek» jutpaǵan da bolar, kezimizdi ala bere túkirip tastaýy da yqtımal?.. Degenmen, jurtqa jamandyq oılap qaıteıin, «jyldam saýyǵyńdar!» — dep oǵan da, dosyma da ishteı jyly nıet bildirdim.

---