InfoHub Logo

Búgin besinshi kún. Tań atpady. Kún uıasynan shyqpaı qoıdy. Shyǵysqa telmirgen kishkentaı ǵana alystaǵy bir aýyldyń turǵyndarynan uıqy qashty. Tańmen birge kúlip oıanatyn shat-shadyman qýanyshtary qaıǵynyń qara bultyna sińip jatty. Óriske jibergen qora-qora qoı men tabyn-tabyn sıyrlardyń ózi, alysqa uzamaı, qaıtadan aýyl ishine tyǵylady. Azan-qazan. Aýyl ishi ý-shý. Alǵashynda bári: «E-e-e, kún tutylǵan shyǵar. Qaıtadan qalpyna keledi ǵoı» dep oılaǵan. Beker eken, tóńirekti túgelimen qymtaǵan qarańǵylyq seıilmeı-aq qoıdy. Jaryq Kúnnen habar joq. Ánsheıinde maly óristen erte qaıtpasa da, qudaıdy sybap, talaı qarǵystyń astyna alatyn jurtshylyq kimdi kinálaryn túsinbeı daǵdardy. Úmitterin úzbeı, keler kúnge emeýrin tanyta qaraǵan edi bári. Altynshy kún ótti. Tań atpady. Amaldary taýsylǵan aýyl halqy bir baılamǵa toqtady. Kúndi izdep saparǵa shyǵý qajet. Basqa jol joq.

Jetinshi kún de ótti. Shyǵys jaq tym-tyrys, kún uıasynan kóterilmedi. Bir sát aýyl halqy: «Bálkim bizdiń aýyldyń ústinde ǵana tań atpaı turǵan shyǵar, kim biledi, basqa jaqta mundaı qasiret oryn alyp otyrmaǵan shyǵar» dep oılady. Osy pikir «Kúndi izdep saparǵa shyǵý kerek» degen oıdy nyǵyrlaı, dáleldeı túskendeı. Ókinishtisi, eshqaısysy belsenip ortaǵa shyqpady. Aqsaqaldary jastarǵa, jastary jerge qarady.

«Kim jolǵa shyǵýy kerek?»

— Men baramyn!

Jurttyń bári jalt qarady. Aýyldyń bári mensine bermeıtin, tek músirkep qana qaraıtyn bir jetim qyz bolatyn. Sol eken. Odan mundaı erlikti eshkim eshaqashan kútpegen, bári nazarlaryn soǵan burdy. Aýyl aqsaqaly tamaǵyn bir kenep jótkirinip aldy da, aıaýshylyq sezimmen:

— Meniń jasym bolsa belgili. Tórimnen kórim jaqyn. Aýyldan alty qadam shyqpaı jatyp-aq súıegim shashylyp qalar. Biraq, myna kishkentaı qyzdy uly saparǵa jalǵyz ózin jibergenimiz qalaı bolar eken?.. Bálkim ornyna ózge jan tabylyp qalar.

Aınalasyna barlaı kóz tastady. Jınalǵandardyń bastary tómen túsip ketken. Aqsaqal aýyr tynystap, taǵy da ıegin kótere jınalǵandarǵa qarap edi, eshkim úndemedi.

— Árıne, bireýdi zorlyqpen saparǵa shyǵarý kele qoımas. Biraq, kúnniń uıasynan shyqpaı qoıýy jaqsylyqtyń nyshany emes. Bir amalyn tabýymyz kerek. Alaıda myna bir qarshadaı qyzdy men jibere almaımyn. Saparǵa ózim shyǵamyn, – dep, kesimdi sóz aıtqandaı belgi tanytqan.

— Joq, Ataı... men baramyn!

Qyzdyń úni jalynyshty shyqty.

— Bul pikirlerińizdi men áıel zaty bolyp jaratylǵandyqtan aıtyp otyrǵan shyǵarsyz. Jetimdigimdi aıtatyn shyǵarsyzdar músirkep. Alaıda meniń sońǵy túıinim ózińiz estigendeı. Bul saparda kúndi izdep tabarmyn, múmkin tappaspyn da. Máńgilik sapar bolsa da meniń joǵaltatyn eshteńem joq qoı. Ózim joǵalyp ketsem de armanym joq...

Osy tusta jetim qyz sál kibirtiktep qaldy.

— Iá, arman demekshi, sizden keshirim suraı otyryp bir nárseni aıtsam deımin, meniń es bilgennen bir armanym bolýshy edi. Kúnge qaraı ushsam dep armandaıtynmyn. Kúnge barǵym keletin. Kórgim keletin. Muny siz jetim qyzdyń bar ómirindegi baqyty dep uǵarsyz.

Saı-súıegińdi syrqyratatyn jalynyshty ún.

Bári kózine jas aldy. Aqsaqal janarynyń jasaýraǵanyn eshkimge sezdirgisi kelmedi. Endi kelispeske shara qaısy.

— Qyzym, meniń basqa amalym taýsylǵandaı. Aq jol tileımin!!! Kel, beri jaqynda,— janyna shaqyrdy,— batamdy bereıin, qolyńdy jaı.

Jınalǵandar túgelimen qolyn jaıdy. Aqsaqaldyń batasynan keıin bári betterin sıpady.

Jetim qyz jolǵa daıyndaldy. Aýyl shetinde barlyǵy taıly-taıaǵy qalmaı jınalǵan. Úrpıisip tur. Aqsaqal jetim qyzdy bárinen ońasha shyǵaryp alyp, qolyna úlken aǵash qobdı usyndy.

— Mynanyń qazir aýzyn ash, ishinde saǵan arnalǵan bir dúnıe bar. Osy ýaqytqa deıin eshkimge kórsetpeı kelgen edim, endi seniń qajetińe jaraıtyn sıaqty.

— Bul ne sonda?

— Ashqasyn kóresiń.

Jetim qyz qobdıdyń aýzyn ashty. İshinde eki úlken aq qanat tur eken.

— Mynaý kádimgi qanat qoı.

— Iá, taǵyp al, Kúnge osy qanatpen ǵana jete alasyń. Biraq myna qarańǵylyqtan oǵan barar baǵyt qaısy ekendigin bilmeımin.

Jetim qyz úndemedi. Qanatty taǵynyp aldy. Eki qolyn eki jaqqa siltep qalǵan, jerden kóterile tústi. Qanattyń sýsyly estildi. Jetim qyz jerden bıikteı berdi. Áp-sátte qarańǵyǵa sińip ketti. Jerdegiler qol bulǵap qala berdi.

Jetim qyz baǵytyn bilmeıtin. Usha berdi. Qarańǵylyqqa da kózi úırendi. Aspan tórin sharlaǵannan beri aı da kórinbedi, sansyz juldyzdar da iz-túzsiz joq. Usha berdi. Bir sát ózin tóńkerilgen dáý qazannyń ishinde ushyp júrgendeı sezindi. Qanaty talsa keńistikte sál aıaldap alyp, qaıtadan usha berdi. Kún ótken shyǵar, aı ótken shyǵar, múmkin arada san jyldar syrǵyp ótken bolýy múmkin, bálkim bir sekýnd ta alǵa jyljymaǵan shyǵar, áıteýir bir zamatta ushyp kele jatyp áldenege soqtyǵysyp qaldy. Úrke tústi. Ol da ózi sekildi adam eken. Kóńili jaılandy. Moıyldaı qara qanaty bar. Ózi sulý jigit.

— Siz kimsiz?

Jetim qyz birinshi suraq qoıdy.

— Men Túnmin, nemese Túnniń ıesimin. Ózińiz kim bolasyz? Myna keńistikte ne joǵaltyp júrsiz, qaıdansyz?

— Men be... men qarapaıym adammyn. Kúndi izdep júr edim.

Jigit qarqyldap kúlip jiberdi.

— Men de Kúndi izdep júrmin. Biraq basqa kúndi.

— Basqa deısiz, ózi bir aq Kún bar emes pe. Jerdegiler sony kórýge zaryǵyp otyr, jer betinde tań atpaǵaly, kún shyqpaǵaly biraz ýaqyt ótken.

Jigit pen Jetim qyz keńistikte qalyqtap turǵan bolatyn. Bir— birinen kóz alar emes.

— Siz endi izdegen Kúndi tappaısyz.

— Nege?

— Ol endi joq. Basqa jaqqa ketip qalǵan.

— Kún degenimiz basqa jaqqa ketip qalatyn adam emes qoı. Al Jer ony máńgilikke aınalyp júredi.

— Máńgilik esh nárse joq. Iá, ol da men sıaqty qanaty bar jan bolatyn. Ol sulý bolatyn,— jigit degbirsizdene sóıleı berdi,— onyń sulýlyǵyna eshteńe teń kelmeıtin. Jer betine kókten shashylyp qulaıtyn shýaq pen jaryq onyń nurly júzinen taraǵan sáýleler bolatyn,— jigit endi aǵynan jaryla sóıledi,— Iá, men oǵan ólerdeı ǵashyq bolǵanmyn. Ol da meni súıgen. Biraq... ol maǵan opasyzdyq jasady.

Jigit jylap tur eken. Onyń janarynan tamǵan árbir jas keńistikke juldyz bolyp jaıylyp jatty. Jetim qyz juldyzdardy kórip qýanyp ketti. Qýanyshtan aıqaılap ta jiberdi. Jigit áli jylap turdy. Qansha qýansa da arystaı jigittiń qaq aldynda eńirep turǵanyn kórgen qyz shydaı almaı:

— Jigit jylaýshy ma edi? – dep surady.

Beıtanys jigit qyzdyń sózin eleń qylmady.

— Adamnyń kóz jasy — jynysqa bólinbeıdi. Bárine ortaq,— degen jigit alǵashqy aıtqandaryn qaıtadan jalǵastyryp,— ...Biraq ony endi ólsem de keshirmeımin, – dedi.

— Sizdiń ne aıtyp turǵanyńyzdy túsinbedim. Qıalı áńgime aıtyp turǵan sıaqtysyz. Kúnniń opasyzdyǵy degen tipten aqylǵa syımaıdy.

— Sizdiń bul aıtqanyńyz ózińiz turǵysynan zańdylyq. Biraq meniń aıtqanymnyń barlyǵy búkpesiz aqıqat. Kún maǵan opasyzdyq jasaǵan. Maǵan degen sezimin Aıǵa aıyrbastapty. Ony bilgen sátten bastap, bar dúnıe órtke bólengen. Biraq amal qansha... endi mine basqa Kún izdep júrmin. Men ony talaq etkenmin.

— Talaq deısiz be?

— Iá, dál solaı...

Jigit áli jylap tur eken. Árbir tamshy juldyz keıpine enip kóbeıe tústi.

— Muny sizge ne úshin aıtyp turǵanymdy da bilmeımin. Siz báribir túsinbeıtin sıaqtysyz. Bálkim Kúndi izdep taǵy da jolǵa shyǵatyn shyǵarsyz. Tek endigi saparyńyz áýreshilik ekenin uǵyńyz.

— Men sizdi aıap turmyn. Meniń janymdy da jalyn sharpyp ótkendeı áserdemin.

— Músirkemeńiz.

— Joq, olaı oılamyńyz. Bárin de uqqandaımyn.

— Senbeımin.

— Onda Kúndi birge izdeıik.

— Siz meni aldap tursyz.

— Eger senbesiz, jolǵa shyǵalyq.

— Bárbir ekeýmiz eki baǵyttan izdep shyqqanbyz, jolymyz túıise qoıar ma eken.

— Siz meni qorlap tursyz.

— Maǵan olaı sóıleýge quqyńyz joq.

— Sonda da, men sizdi jalǵyz tastap kete almaımyn.

— Al meniń solaı isteýge dármenim jetedi.

— Men onda ári qaraı júrmeımin. Osy jerde qalamyn.

Jetim qyz qos ıyǵyndaǵy qanatty julyp alyp tastady. Shyndyǵynda shydaı almady. Jylady. Aǵyl-tegil eńiredi. Onyń janarynan yrshyp túsken móldir tamshylar da juldyzdarǵa aınalyp jatty. Taǵy bir tómen qaraı qulap ketken tamshy-jasty Tún ıesi alaqanymen tosyp alǵan edi, móldir álem qarańǵy keńistikti nurǵa bólep, jaryq sáýleni ǵalamat jyldamdyqpen tarata tústi. Alysta, tym alysta, jer betinde qalǵan aýyl turǵyndary arasynan Aqsaqal ǵana Jetim qyzǵa duǵa baǵyshtady.

---