InfoHub Logo

Tarıh ǵylymy - adamzattyń ótkenin zertteıtin qoǵamdyq ǵylym. Al tarıhqa keler bolsaq ol adamzatqa tek ótkenin umytpas úshin qattalǵan oqıǵalar emes bolashaqta qatelespeýi úshin jazylǵan erejeler. Iaǵnı adam balasy úshin ótken tarıhyn tereń zerttep, odan durys qortyndy shyǵarmaıynsha bolashaqqa qadam basý múmkin emes. Tarıh bizge kelesi qadam jasaýǵa paıdalanatyn kompas. Adam sanasynyń damýy nemese quldyraýyna baılanysty tarıh ár ýaqytta ár túrli jasalynyp, ár túrli ádis tásildermen zerttelinip keldi. Adam balasynyń kúndelikti is áreketi onyń qoǵammen baılanysy bári tarıh bolyp saqtalynyp otyratyndyqtan tarıh ǵylymy adamzatpen birge ómir súrmek, ıaǵnı adamzattan buryn joǵalmaq emes. Sondyqtan tarıh ǵylymynyń mańyzy qajettiligi óte joǵary. Qazirgi ýaqytqa paıymdap qaraıtyn bolsaq órkenıetti elder jalpy adamzat ótken tarıhqa asa parasattylyqpen zer salyp ótkenge jıi úńilýde. Tek órkenıetti  elder ǵana emes bizde de ótken tarıhymyzdy zertteýde jańa qadamdar jasalynýda jańasha jobalar mańyzdy is sharalar qolǵa alynýda. Biraq biz ótken tarıhymyzdy jatqa bilgenimizben odan qortyndy shyǵarýdaǵy jaza basqan qadamdarymyz, nemese bolǵan oqıǵalardy burmalaý ony jasyrý syndy óreskel qatelikterimiz bar ekenin moıyndaýymyz kerek. Ótken ǵasyrǵa kóz salar bolsaq bizdiń el, bizdiń ult úshin keshirilmes qatigezdik adam tózbes aıýandyq jasalǵanyn bárimiz bilemiz. Al biz qazir táýelsiz memleket tuǵyrly elmiz dep aıtamyz biraq sol sovet ıdeologıasy qanyna sińgen, ómir jolynda sony boıtumar qylyp ustaǵan, sol ıdeologıanyń oryndalýyn áli kúnge saryla ańsaıtyn KSRO sarqynshaqtarynyń qoǵamnyń belgili bir bólshegi retinde búgingi kúnde tarıhtyń durys zerttelip zerdelenýine jol bermeı, jas urpaqtyń bolashaǵyn aıqyn kórsetpeýi árıne ókinishti. Tarıh qaıtalanady deıdi. Biraq onyń neshe ǵasyrda nemese qansha jyldan keıin qaıtadan kórinis beretindigin eshkim kesip aıta almasy anyq. Qarıa tarıhtyń kóne paraǵy mindetti túrde bir ǵasyrda nemese júz elý jyldan keıin qaıtadan qaıyryla ashylady dep eshkimniń de kesip-piship aıta almaıtyny sekildi, onyń aınalyp kelmesin de eshkim jalǵanǵa shyǵara almaıdy. Sebebi bul-báribir bolmaı qoımaıtyn aksıoma. Tarıh tájirıbe alańyna aınalýy tıis. Tarıhtyń qaıyrylyp soqpaı, qaıtalanbaı qoımaıtyn taǵy bir shyndyǵy bar. Mine, tarıhı tájirıbe sonda ǵana siz ben bizge zerdeli tańdaý, durys paıym jasatady.

QazUÝ-niń 1-kýrs magıstranty Bazarbaı Dáýit, t.ǵ.k., dosent Muhajanova Tolqyn

---