Táýelsizdik týraly oı-tolǵaý
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Kemeluly Toqaevtyń «Egemen Qazaqstan» gazetinde jarıalanǵan «Táýelsizdik bárinen qymbat» atty maqalasyn zor qyzyǵýshylyqpen oqyp shyqtym. Egemen el bolǵannan búgingi kúnge deıingi júrip ótken jolymyzǵa tereń oı júgirtip, taldaý jasap, kezeńdeý arqyly ár belesimizdiń qazirgi tarıhymyzdaǵy orny men erekshelikteri jan-jaqty aıshyqtalǵan eken. Jetistikterimiz ben kemshilikterimiz oı eleginen ótkizilipti.
KSRO ydyrap, táýelsizdikke aıaq basqan shaqtaǵy ótpeli kezeń óte qıyn boldy. Jas, býyny qatpaǵan memlekettiń aldynda alynbas qamaldaı bolyp, orasan zor problemalar turdy. Degenmen, «Asý bermes asqar joq» degen biz táýelsizdik jyldary aldymyzda turǵan nebir bógetter men úlken belesterden óttik, kóptegen qıynshylyqtardy eńserdik.
Memleket basshysy bul baǵdarlamalyq maqalasynda aıtqandaı: «Tarıhqa kóz júgirtsek, ár býyn belgili bir synaqty basynan ótkeredi. Bizdiń babalarymyz «Aqtaban shubyryndy, Alqakól sulamany», atalarymyz alapat asharshylyqty, qýǵyn-súrgindi, dúnıejúzilik soǵysty kórdi. Totalıtarlyq kezeńde ulttyq qundylyqtarymyzdan, tilimizden, dilimiz ben dinimizden aıyrylyp qala jazdadyq. Onyń bári Táýelsizdiktiń arqasynda halqymyzǵa qaıta oraldy. Biraq, ult pen el retinde saqtalyp qalý úshin búgingi jáne bolashaq urpaq jańa syn-qaterlerge daıyn bolýy kerek». Táýelsizdik – eń basty qundylyǵymyz. Ony kózimizdiń qarashyǵyndaı qorǵaýymyz, saqtaýymyz jáne odan ári nyǵaıtýymyz kerek.
Bostandyq bizge ońaılyqpen kelgen joq. Ata-babalarymyz azattyq jolynda arpalysty. Talaı zulmat zamandar men náýbetterdi bastan ótkerdi. Osynyń bári halyqtyń esinde saqtalyp, urpaqtan urpaqqa berilýge tıis. Azattyq tańyn óz kózimen kórgen aldyńǵy býyn bolmasa, keıingi jastar ótken ǵasyrdyń 90-jyldaryndaǵy tarıhı oqıǵalardyń tereńine boılap, mánin jete túsine bermeıdi. Táýelsizdikke taǵdyrdyń bere salǵan syıy retinde qaraıdy. Shyn mánindegi ahýal olaı emes.
Bul bir, ekinshiden, Memleket basshysynyń aıtýynsha: «Elbasy sol kezdegi saıası, ekonomıkalyq, áleýmettik, demografıalyq jáne basqa da jaǵdaılarǵa baılanysty jeti ret emes, jetpis ret ólshep, bir ret kesýge májbúr boldy. Biz tyǵyryqtan shyǵar joldyń sańylaýy da kórinbeıtin qıyn kúnderden qaqtyǵys pen qantógiske urynbaı aman shyǵyp, eshkimge esemizdi jibermeı, jańa sıpattaǵy Qazaq memleketin qurdyq. Búgingi jáne bolashaq urpaq muny árdaıym bilip otyrýy kerek».
Ia, shynynda da solaı. Sondyqtan, qazirgi jáne keıingi urpaqqa Táýelsizdik dáýiriniń tarıhyn, mánin, mańyzyn, bar shyndyǵy men qyr-syryn jan-jaqty ashyp kórsetý, uǵyndyrý, túsindirý búgingi tarıhshy-ustaz, pedagog jáne ǵalymdardyń aldynda turǵan mańyzdy mindet. Sol úshin Otanymyzdyń ejelgi jáne ortaǵasyrlardaǵy tarıhymen qatar Qazaqstannyń jańa tarıhyn da júıeli zerttegen jón. Osy baǵytta ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń Tarıh, arheologıa jáne etnologıa fakúltetinde osyǵan deıin de irgeli jumystar júrgizilip jatsa, endi profesor-oqytýshylar quramy bul máselege erekshe nazar aýdaryp, bilim berý jáne zertteý arnasyn odan ári keńeıte túsedi. Bul – ult tarıhyn dáripteý turǵysynan alǵanda strategıalyq mańyzy bar másele jáne tarıhı sanany jańǵyrtý máselesiniń túıini bolyp tabylady. Árbir halyq óziniń arǵy-bergi tarıhyn ózi jazýy tıis. Prezıdent aıtqandaı, bóten ıdeologıanyń jetegimen júrýge bolmaıdy. Álemdi múdde bıleıdi. Árıne, múddeniń deńgeıi ártúrli: jeke adamnyń múddesinen bastap, ujymdyq, toptyq jáne ulttyq múddege deıin. Sonyń ishinde, ulttyq múdde turǵysynan jazylǵan tarıh urpaqtyń sanasyn oıatyp, jadyn jańǵyrtýǵa múmkindik beredi. Sonymen qatar, qazaqtyń san ǵasyrlyq shynaıy tarıhyn shet elderge, búkil álemge tanytý qajet. Mine, Memleket basshysynyń baǵdarlamalyq maqalasyn oqyp shyǵyp, sonyń ishinde, ásirese, «Baǵdar men beles» jáne «Tanym men taǵylym» atty bólimderimen tanysqannan keıin oqyrmandarmen osyndaı oı-pikirimizben bólisýdi jón kórdik.
Sabyrhan SMAǴULOV, ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti Qazaqstan tarıhy kafedrasynyń oqytýshysy
You Might Also Like
