InfoHub Logo

Kavkaz, sen meniń aldymda tursyń. Seniń asqar shynyń kóz aldymnan ketpeıdi. Men seni okopta jatyp kórip otyrmyn. Júregińniń qalaı soqqany maǵan estilip tur. Seniń basyńa qaýip tóngenin, seniń jaýǵa zyǵyrdanyń qaınaǵanyn sezemin men.

Kavkaz, nemister saǵan qaraı enteleýde. Parnasqa da oq, atqan olar, senin shyńyna da oq atqysy keledi. Nemister Gomerdiń urpaqtaryn atyp-asyp, tiri qalǵandaryn ashtan qyrýda, olar nemis aıýandarynan qorlyq kerýde. Elladanyń atam zamandaǵy tasy grektiń jas qyzdarynyń kózinen aqqan jasyna boıaldy. Grek qyzdaryn fashıser. kúń etti. Tyńdańyzdarshy, grýzın, armán, azerbaıjan, osetın, qyzdary, ardaqty apa-qaryndastarym! Eger Kavkazǵa óte qalsa, sizderdiń bastaryńyzǵa da sol túnekti ornatpaqshy ol sumdar.

Tyńdańyzdar, Shyǵys pen Kavkazdyń uldary, meniń baýyrlarym! Otanymyzdyń qasıetti asqar beli — Qazbek pen Elbrýstyń altyn shynyn qaıtyp qana nemis oǵyna talqandatqyzarsyń? Bostandyq, súıgish, kóp ultty, tákappar Kavkazdy qaıtyp qana fashıserdiń quldyq oınaǵy etersiń?

Kavkaz! Shota Rýstavelıdiń týǵan jeri, Pýshkın men Lermontov janyndaı súıgen jer, Sovet Odaǵynyń maqtany, seńi qalaısha súımessiń, qalaısha seni maqtanysh etpessiń? Men qazaqpyn, men senen alys jerde týyp-óskem, biraq sen úshin elýge de, seni qorǵap qalýǵa da barmyn, endi bizdiń uran osylaı bolýǵa tıis, dostarym!

Biz qashanda Kavkazdy súıgenbiz. Onyń ishindegi sán-saltanatty respýblıkalarǵa nasıhat etýdi súıgen janbyz.

Meniń dostarym, jerlesterim, qymbatty qazaq jigitteri! Biz sizdermen tize qosyp maıdanda, Belorýssıada, Moskvada, Lenıngrad mańynda jaýǵa qarsy soǵystyq. Biz bul urystarda jaman ataq, alǵamyz joq, jaman soǵysqanymyz joq. Joldastarymyz: ýkraındar, belorýstar, orystar bizge jaqsy baǵa berdi. Qazir Kavkaz taǵdyry sheshiletin kezde de, biz mynany este tutýymyz kerek: munda bizdiń árqaısymyz erekshe tabandy bolýǵa tıispiz.

Harkov mańynda soǵysyp júrgen qazaq jigitteri jaýdan qutqarylǵan Ýkraına jerin qushyp súıgenin gazetten oqyǵanym bar. Biz bul habardy bir ýkraın jigitimen otyryp oqydyq. Onymen qushaqtasyp turyp súıistik, jylastyq ta. Biz — at jalyn tartyp mingen adambyz, biz — jaýyngermiz. Jaý qanshama qorlyq kórsetse de bizdi jylata almas edi. Biraq bul jerde jyladyq — bizdiń halyqtardyń dostyǵynyń sonshama kúshti ekenine súısinip jyladyq. Sonda qansha tar jolǵy taıǵaq keshý kezdesse de jaýdy jeńip shyqqansha kúresýge, jaýdy jeńip shyǵýǵa ant ettik.

Mine, qazir jańa kezeń, aýyr syn ústindemiz. Ońtústikten kelip jatqan habarlardy biz kún saıyn jaýǵa zyǵyrdanymyz qaınap oqımyz. Sonda ózimizge bergen sertimiz mynaý: qaıda júrseń de, qaı maıdanda bolsań da sen nemisti atýǵa tıissiń, nemisti qyrýǵa tıissin, nemisti joıýǵa tıissiń. Bizdiń Ońtústikti, bizdiń Kavkazdy qorǵap jatqandarǵa bul seniń kómegiń bolady.

Biz aýyr urys júrgizýdemiz. Biz jaraly jermen júrip kelemiz. Biraq bul jaraly jer saptan shyqqan joq, ol óziniń halqyna qyzmet ete beredi. Búl soǵysta ol ne kórmedi deısiń! Biraq men júrgen joldarymnyń bárinde de moıymaǵan jerdi kerem: jaý oǵynan butaǵy synǵan sonaý aǵash, sonda da ol qaıta búrlendi, nemis bombasynan oıylǵan sonaý oıpań — ol da sýǵa toldy. Biz oǵan jýynyp júrmiz. .

Shirkin, qaıyspas myqty, meıirimdi, jomart, týǵan jer, bizdiń ana! Biz senin ústińde týdyq, seniń ústińde óstik, senin ústińde ólsek te arman joq. Týǵan jer, eger biz sen úshin ólip ketsek, qamyqpa, qaıǵylanba, kaıta ózińniń adal uldaryńmen, solardyń batyrlyǵymen maqtan:

Ushqary oılamaý kerek. «Qalalarymyzdy qıratqanmen de ózderi saý qalǵan joq. Myńdaǵan soldattarynan, júzdegen tankteri men samoletterinen aıryldy ǵoı», — dep jubanatyn adam — oısyz adam. Endi olaı deýge bolmaıdy, olaı oılaýǵa bolmaıdy. Endi frıstiń ómirine bir metr de jer bermeýimiz kerek... Biz olardy tegis qyrýymyz kerek, bizdiń kesim osy bolsyn.

Nemisterdi Kavkazǵa qoıa berýge bizdiń haqymyz joq. Ony tarıh keshpes te edi. Men Shyǵysty jaqsy bilemin. Ǵ.l aýzynda óleń-jyr bolǵan meımandos, altyn Shyǵys jaýǵa qaharly da, raqymsyz da bola biledi. Shyǵysta kún kúledi. Batysta jylaıdy. Biraq Shyǵystan kóterilgen kún qatýlana da biledi. Men ezim Shyǵys ulymyn, Kavkaz uldary meniń baýyrym, syrlasym. Qazir orys, grýzın Kavkazdyń taǵdyry úshin qan tógis urysta júr.

Lenın jastary sovettiń árbir súıem jeri ushy qandaı tabandylyqpen kúreskenin bolashaq urpaq biler bolsyn, shyrqat, Kavkaz, taýdyń erlik marshyn! Biz seni qorǵaımyz, Qyzyl Armıa jaýyngerlerine urpaqtarymyz rıza bolyp maqtanarlyqtaı etip qorǵaımyz. Osy erlik jyr máńgi jyrlana bersin, bolashaqtyń jas adamdary Kavkazǵa saıahatqa kelgende, onyń aldynan súr shıneldi batyrdyń — Kavkazdy erlikpen qorǵaǵan jaýyngerlerdiń tulǵasy turatyn bolsyn!

Batys maıdan, 1942, ıýl.

---