InfoHub Logo

Jaraly orys jeri, seniń topyraǵyńdy basyp júrip kelemin. Sen jaralysyń. Biraq qatardan shyǵyp qalǵan joqsyń. Sen óz halqyńa eńbek sińirýdesiń. Bul qandy maıdanda seniń kermegeniń bar ma? Saǵan atylmaǵan oq, laqtyrylmaǵan bomby az-aq shyǵar. Jaratylystyń, bir múshesi tal, qaıyńdardy qarańdarshy, olar da qaıǵyly. Soǵystyń qasiretin biraz shekken. Kóbiniń aspanmen talasyp turatyn bastary joq. Jaýdyń snarády julyp ketken. Degenmen butaqtary kektep ósip, eki qolyn sabalap oınaıtyn jas balasha talpynyp bas ızeıdi. Qara jerdiń beti burynǵy qalpynan ózgergen — bujyr. Bul nemis bombysynyń izi, jaýdyń qorasan aýrýynyń sońynan bolǵan áreket. Bombydan paıda bolǵan shuńqyrlar (voronka) bitip kele jatqan jaranyń aýzyndaı kebe bastaǵan. Qorshaǵan baı tabıǵat qara jerge jaraly bolyp edim, jazyla bastadym degendi aıtqyzyp turǵan sıaqty.

Jaz! Bir tamasha ýaqyt. Dúnıeniń ajary kirip, álemniń qulpyratyn kezi. Ol óziniń kóleńkesin qara jerge túsiredi. Jer kúlimsireıdi, jer qulpyrady, jer tabıǵattyń jibek jelegin jamylyp boı jasaıdy. Ol adamnyń mahabbatyn ózine tartady. Oh, baı Rossıa jeri, seni bizden artyq súıe alatyn kim bar?! Biz jaýyngerler seni súıemiz, sen úshin biz janymyzdy qıýǵa daıynbyz, biz álemge qarsy attanamyz, saǵan atylǵan oqqa qarsy júremiz. Munyń bári sen úshin, týǵan jer, bizdiń anamyz, tabıǵattyń túkti kilemi, beregen Rossıa jeri!

25 jyl sen erikti eldiń, eńbekshi halyqtyq jeri bolyp ediń. Sen bólinbeıtin jer bolyp ediń. Eshqandaı dıferensıalyq jikteýdi bilmep ediń, saǵan eshbir Davıd Rıkorda, bolmasa Andersen, bolmasa Maltýs sıaqty;ir qonyp tústengen joq edi. Biz seni «táýir», «nashar» barǵymyz joq. Biz seni metrlep ólshegenimiz joq. Meniń meıirimdi beregen halyq en baılyqty, qara jer, eń bólshektemeı tutasyńnan paıdalanbap pa edi. Adam úshin jaratylǵan tabıǵattyń baı qazynasy seniń berekesine bereke qosyp, seni qadirlep enbekshi eldiń jaqyn dosy dep eseptep edik. Biz seni súıip edik, biz seni qadirlep edik, jarqyn Rossıa jeri, bizdiń anamyz.

Búgin sen jaralysyń, týǵan jer, biraq jaýǵa bas ımeısiń,. Búgin sen kektisiń, orys tabıǵaty, biraq seniń kókiregiń joǵary. Sen dúnıege tákapparlyqpen qaraısyń. Sen keshegi Sývorov pen Donskoıdiń, Kýtýzov pen uly Petrdiń, Pýshkın men Nekrasovtyń jeri ekenińdi bildiresiń, sen bizge ózińniń uldaryń jaýynger jastarǵa baýyrmalshyldyqpen qaraısyń. Biz seni túsinemiz! Biz seni bilemiz! Sen bizden erkindikti, jaýdan bosanýdy tileısiń, sen óz halqyńa, óz jurtshylyǵyńa, bizdiń baýyrlarymyzǵa eńbek sińirgiń keledi.

Sen 17-20 jyldary saǵan bostandyq alyp bergen bizdiń ákelerimizge tań qalǵan ediń. Búgin bizge sen tań qalmaısyń. Biz beıbitshilik ýaqytta keremet ister istedik. Bizge búkil dúnıe tań qaldy, bizdi áńgime qyldy. Bizdi jańa dúnıeniń jas qurýshylary dep sanady. Biz dúnıe júziniń jastarynyń, aldyńǵy qatarynda boldyq. Búgin bul jastar maıdannyń ortalyq soǵys teatrynda gastról berýde. Bul jastar oǵan soǵysynyń kórnekti akterlerine aınaldy.

Biz, jastar, taǵdyrymyz senimen baılanysty ekenin bilemiz, týǵan jer! Biz seniń topyraǵyńmen júrip baqytty belshemizden keshkenbiz. Ómirdiń bıik shyńyna qol sozǵanbyz, adam dúnıesiniń sala-salasyna oı júgirtkenbiz. Biz baqytty jastar edik, seniń ústinde qýanyshqa batyp toı toılaǵan kúnder este. Búgin seniń ústińde jaýmen jaǵalasýdamyz. Biz seniń ústińde týdyq, seniń ústińde óstik, seniń ústińde kúrespen aq is úshin ólý arman emes. Múmkin arsyz.ólim mezgilsiz ýaqytta qyzý aıqas ústinde kelip tabýy, týǵan jer, sen sonda maqtan — meniń uldarym anasy úshin, aq súti úshin kúreste janyn qıdy dep. Sen sonda maqtan! Meniń uldarym dúnıe júzindegi batyrlardyń batyry dep! Biz muny aqtaımyz. Sen sonda biz úshin jylama, berik, tákappar bol, keýdeńdi joǵaryǵa sal.

Áli esimde, beıbitshilik ýaqytta jastar qosylyp alyp ne mektepke, ne qyzmetke, ne baqshaǵa qaraı bet alamyz. Biz júrgen jerde ázil, biz júrgen jerde kúlki, biz júrgen jerde án! Qarttar úıleriniń janynda otyryp, bizdiń syrtymyzdan qýanady, bizdi ózderiniń maqtanyshy kóredi. «Shyraqtarym, — deıdi olar, — zaman senderdiki. Kúlińder, oınańdar, keremet ister jasańdar. Ómirden qapy soqpańdar, naǵyz der kez! Naǵyz ýaqyttaryń osy kez, sender baqytty jassyńdar. Sender dúnıege bizdi aýystyrýǵa keldińder, biz senderge bárin qaldyramyz, ómirdiń shyńyna shyǵyńdar», — dep batasyn beredi.

«Sender de qalyspańdar, bizdiń zaman qarttardy qadirleıdi», — dep kúlkimen ilgeri jyljımyz.

Bizdiń sońymyzdan kóńildi qart júgirip:

«Eı, jastar! Bizdiń jyrymyz jyrlanyp bitken, endi sender jyrlańdar, biz ómirden ózimizdiń úlesimizdi aldyq, endi sender alyńdar! Sender ómirdiń shyńyna aıaq basasyńdar, al bizdiń jasymyz ótip barady, biz ómirden góri qabirge jaqynbyz», — deıdi. Biz kúlkimen ilgeri júremiz.

Qart adam óziniń kúrmeýge kelmesteı qysqa ómirine renjıdi. Ol jas bolǵysy keledi, ol ómir súrgisi keledi, biraq ol 70-te. Ol endi 70 jyl jasamaıtynyn biledi, oǵan qaıran 25 qaıtyp oralmaıtyny anyq. Sondyqtan ol bizge zamandy tapsyrady, ol bizge jańa dúnıeni tapsyrady, ol bizge jalpaq baı Rossıanyń jerin tapsyrady.

Adam dúnıesi birtindep ákeden balaǵa aýysyp otyrady. Ómir joly taýsylyp «jasaryn jasap, asaryn asaǵan» adam adamshylyǵyn jasap, keıingiler men aryzdasady. Ol keıingi urpaqtaryna dúnıeni tapsyrady. Qart ózinin, qolyndaǵy uly postyny jasqa tapsyrady, jas alady. Postynyń tábilinde: adam dúnıesi, zaman, jer, pravo — ótkizetin baılyqtyń birinshi bólimine sanalady.

Biz 20-ǵasyrdyń 40-jyldarynyn, jastary uly postyny jaýyngerlik dáýirde alyp otyrmyz. Ardaqty mısıany atylǵan oqtyn, jarylǵan snarádtyń astynda qandy maıdanda alyp otyrmyz. Ózimizdiń dáýirdi, uly postyny jaýyngerlik ýaqytta, Otan soǵysynyń uly kúresinde alýǵa týra kelip otyr. Jastar óziniń zamanyn qoldap jaýǵa bere almaq emes. Biz ózimizdiń zamanymyzdy qorǵaımyz.

O, jastar! O, qurbylar! Bizdiń zaman talasta. Úlken qaýip bizdiń aldymyzda. Biraq biz óz zamanymyzdy eshkimge bere almaımyz. Zaman bizdiki. Óz zamanymyz úshin jan pıda. O jastar! O qurbylar! Biz keleshek urpaqtardyń aldynda jaýapty bolmaıyq, biz olarǵa beresimiz. Biz qandy maıdanda kúrespen jeńip alǵan tamasha dáýirdi maqtanyshpen ótkizýimiz kerek. Biz keleshek úshin týǵan Ilıchtiń jastary ekenimizdi esten shyǵarmaýymyz kerek.

Biz keshe ǵana 20-ǵasyrdy altyn ǵasyr dep atap edik. Tek osy ǵasyrdyń dámin tatqan jastarmyz. Mine, qarańdarshy, jaý altyn ǵasyrǵa oq atýda. Altyn ǵasyrdyń tutas denesinde oqtyń izi. Ol aýyr soqqyny bastan keshirýde. Biraq altyn ǵasyrdyń jastary tákappar, jaý aldynda arystan júrekti, bolat júıkeli, kóńili kóterińki ári sheshimdi. Altyn denesine tańba túsirýi bar shirimeıdi, bolat synýy bar — maıyspaıdy, bizdiń jastar óleri bar — jaý aldynda bas ımeıdi...

Tyńdańdar, meniń dostarym men jaýlarym, bul — bizdiń ún. Ún — jeńilmeıtin Rossıa jeriniń jastarynyń úni. Bul uly kúrestegi qajyrly er jastar — Lenın komsomolynyń úni.

Biz — Rossıa jeriniń ıesimiz, biz ony qorǵaımyz. Zaman bizdiki, biz ez zamanymyz úshin oqqa, ólimge qarsy júremiz. Biz, jastar, keshegi altyn ǵasyrdy qaıta turǵyzamyz. Bizdiń ornymyz maıdangerlerdiń aldyńǵy qatarynda, biz óz ornymyzdamyz.

Jastar, ózimizdiń zaman úshin, ózimizdiń jaq úshin jaýǵa oq ataıyq! Zaman bizdiki!

Batys maıdan 1942 j. ıýn.

---