InfoHub Logo

Áleýmettik-syndarlylyq turǵydan oqytýdy túsiný (Vygotsky, 1978; Wood, 1998) osy baǵdar­lamada aıtylǵan «Oqytý men oqýdaǵy jańa tásilder» negizinde jatyr. Balalar óziniń túsinigin ózindik zertteýleri men áleýmettik ózara baılanysqa sáıkes quratyn belsendi bilim alýshylar bolyp tabylady. «Dıalog negizinde oqytý jáne oqý» (Mercer, 1995;  Alexander 2008), metasana nemese «Qalaı oqý kerektigin úırený» (Flavell, 1976; Vygotsky, 1978) degen ataýlarmen tanymal pedagogıkalyq tásilder áleýmettik-syndarlylyq ıdeıalarynyń qazirgi zamanǵy mańyzdy túsindir­meleri retinde qoldanylady.

Men 7 modýl ishindegi «Oqytý men oqýdaǵy jańa tásilderdi» sabaqtarymda kóbirek qoldandym. Óıtkeni men osy kýrsqa deıingi sabaqtarymda dıalogty paıdalanǵanymmen, onyń sonshalyqty mańyzdylyǵyna kóp mán bermeppin. Dástúrli oqytýda muǵalimniń róli basymyraq bolyp, oqýshynyń durys emes jaýabyn túzep, óz oılaryn aıtýǵa, topta talqylap, oı bólisýine múmkindik bermeımiz.Men  Barnstyń  (1971)  synypta  til  qanshalyqty  qoldanylsa,  oqýshylardyń  bilim  alýyna  sonshalyqty  áser  etetindigi  aıtylady  deı  kele    bastaýysh  synyptarda  tildik  qarym-qatynastyń  mańyzy  zor.  Sebebi  muǵalim  men  oqýshy,  oqýshy  men  oqýshy  tildik  qarym-qatynasynyń  arqasynda  bilimderin  shyńdaı  alady. Sondyqtan men oqýshylardyń ózindik oı-pikirin júıeleý men damytý úshin oqýshylarmen pikir almasý jáne oqýshylar arasynda ózara suhbat júrgizýlerine múmkindik berip, oqýdy óz betinshe jalǵastyra alýdy jáne bilim jınaý jaýapkershiligin óz moıyndaryna alýdy meńgertýge maqsat qoıdym.

 Men «Aleksander(2004) oqytýdaǵy áńgimelesý qarym-qatynas jasaýdyń birsaryndy úderisi emes, kerisinshe, ıdeıalar ekijaqty baǵytta júredi jáne osynyń negizinde oqýshynyń bilim alý úderisi alǵa jyljıdy» (MAN 40-bet) degen pikirin únemi basshylyqqa aldym. Men osy kýrsqa deıingi sabaqtarymda kóbine muǵalim-oqýshy arasyndaǵy dıalogty qoldanyp keldim. Olarmen suhbat júrgizý maqsatynda suraq-jaýap júrgizdim. Al oqýshylar arsynda dıalogtik qarym-qatynas júrgizýdi sırek qoldanyp keldim. Tizbektelgen tórt sabaǵymdy ótý barysynda dıalogtik oqytýdyń mańyzdylyǵyn túsindim. Oqýshylardyń dıalog arqyly ózara qarym-qatynasqa túsetindigi, pikir almasýy, birlesip tapsyrmany oryndaýy, yntymaqtastyq atmosfera quratyny, dıalog arqyly synı kózqaras qalyptasatyndyǵy, dıalogtiń úsh túrli baǵytta júretindigin bildim.

Ana tili páninde tildiń eń basty qyzmeti- qarym-qatynas jasaý. Ana tili sabaǵynda qarym qatynas jasaýǵa kedergi keltiretin jaǵdaı- oqýshylardyń  sózdik qorynyń jetispeýshiligi. Talqylaýǵa túsken taqyryp oqýshylardy qyzyqtyryp jatsa, óz oılaryn qysqa ǵana jetkizip jatty.  Meniń oıymsha, oqýshylardyń jas ereksheligine baılanysty úlkeıgen saıyn sózdik qorlary molaıyp sóıleý qabiletteri joǵarylaıdy.

Ótilgen ár sabaqta dıalog paıdalanyldy. Sebebi sabaqtyń mazmuny suraq jaýaptan turady emes pe? Ásirese ana tili sabaqtarynda oqýshynyń  sóıleý qabiletin suraq -jaýap arqyly  damytýǵa  bolady. Oqýshynyń bilim alýyn qoldaý úshin suraq qoıýdyń túrtki bolý, synaqtan ótkizý jáne qaıta baǵyttaý sıaqty túrlerin paıdalandym.  Meniń   birinshi  jaýap   alý   úshin  qoıatyn    túrtki suraqtaryma  qarapaıym jaýaptarmen jaýap berdi.    Bul suraq túrlerin sabaqtyń barlyq túrlerinde paıdalandym. Ásirese sabaqty qorytyndylaýda suraq- jaýaptyń oqýshy úshin de, muǵalim úshin de paıdasy kóp. Ózim suraqty qoıa otyryp oqýshylardyń sabaqty qanshalyqty meńgergenin baıqadym.  Oqýshylardyń  arasyndaǵy  bir-birimen uǵynysýy, qarym-qatynas  jasaýy,  dıalog qura  bilý áreketi  arqyly júzege asady . 

Merser men Lıtlon (2007) óz eńbekterinde «dıalog sabaqta oqýshylardyń qyzyǵýshylyǵyn arttyrýmen qatar olardyń bilim deńgeıiniń ósýine úles qosatyndyǵyn atap kórsetedi» (MAN 19 bet)-degendeı tizbektelgen 2-sabaǵymdy bastamas buryn oqýshylar arasynda psıhologıalyq ahýaldy rettep alý úshin  «Men senderdiń boılaryńnan myna qasıetterdi kórgim keledi» trenıńin oınattym. Bul trenıńtiń maqsaty oqýshylardy ári topqa bólý, ári ótken sabaqpen (A. Baıtursynov Aqqý, shortan hám shaıan) baılanystyryp alǵym keldi. Oqýshylar sheńber boıyna turyp jatqanda kóńilsiz turǵan oqýshylardyń nazaryn sabaqqa aýdaryp, madaqtaýlar aıttym. Balalar korzınadaǵy stıkerlerdi alyp, ondaǵy adam boıynda kezdesetin unamdy qasıetterdi bir-birlep oqyp shyqty. Barlyǵy oqyp bolǵan soń men suraq qoıdym. «Kázir sender adam boıyndaǵy qandaı qasıetterdi oqyp shyqtyńdar?».  Olar: «Bul adam boıyndaǵy jaqsy qasıetter»- dep jaýap berdi. Ásel: Apaı, Abaı atamyz aıtqan bes asyl is ( talap, eńbek, tereń oı, qanaǵat, rahym) sıaqty barlyǵy jaqsy qasıetter eken dedi. Bekzat: «ósek, ótirik, maqtanshaq, erinshek, beker mal shashpaq»- sıaqty qasıetterden aýlaq júrýimiz kerek. Men bul eki oqýshymnyń sabaqqa qyzyǵýshylyǵyn arttyrý úshin formatıvti túrde baǵalap, madaqtaýlar aıtýdy jón sanadym.

 Vygotskııdiń bilim berýdegi sózdiń, sóıleýdiń negizgi roli týraly pikiri empırıalyq zertteýde qoldaý tapqan. Barns (1971) synypta til qanshalyqty qoldanylsa, oqýshylardyń bilim alýyna sonshalyqty áser etetinin aıtady. Barns bilim berýdiń muǵalimdi selqos tyńdaǵanda ǵana emes, verbaldy quraldardy qoldaný nátıjesinde, ıaǵnı sóılesý, taldaý jáne dáleldeý  barysynda júzege asatynyn kórsetti. Keıinirek Merser jáne Hodjkınson (2008) zertteýleri Barnstyń erterektegi jumysyna negizdele qurylyp, bilim berý barysyndaǵy dıalog atqaratyn negizgi rolge nazar aýdarýdy maqsat etken. Dıalog oqýshylardyń taqyryp boıynsha óz oılaryn bildirýine múmkindik beredi, basqa adamdardyń da túrli ıdeıalaryn túsindirip aıtýyna, muǵalimderge oqýshylarǵa bilim berý barysynda olardyń oqýshylary qandaı deńgeıde ekendigin túsinýge kómektesedi.

Osydan keıingi is-áreketim úıge berilgen «Birlik-túbi tirlik» taqyrybynda jazylǵan esselerin topta oqyp, talqylap,úzdik shyǵarmany anyqtatý boldy. Oqýshylar jazǵan shyǵarmalaryn oqyp, topta talqylap, arasynan maǵynasy jaqsy dep tapqan shyǵarmalaryn oqydy. Osyndaı ádistiń nátıjesinde olardyń arasynda pikirtalas týdy. Mysaly. Dıas pen Elaman  «Meniń de shyǵarmam úzdik shyǵarma»   dep kelispeı  qaldy. «Barns (1976) pen Merserdiń (2000) aıtýynsha, zertteýshilik áńgime –muǵalimderdiń oqýshylardy áńgimege tartý kezinde damytý qajet bolyp tabylatyn áńgimeniń túri»-degendeı men ózim bul máseleni sheshý úshin kóshbasshy retinde ekeýine de jazǵan shyǵarmalaryn  oqytyp, synyppen talqylaýdy usyndym. Oqýshylar arasynda áńgimeniń zertteýshilik túri oryn aldy.  Bıbolat: «Ekeýiniń de shyǵarmasy jaqsy jazylǵan» dese, Arýjan: «Dıasqa qaraǵanda Elamannyń shyǵarmasynyń máni tereńdeý, qorytyndy retinde dostyq týraly  maqalmen aıaqtaǵan. Sol sebepti Elamannyń shyǵarmasy jaqsy jazylǵan».  Oqýshylar ózara kelisimge  kelip  formatıvti baǵa berdi. Biz osy kýrsqa deıingi sabaqtarymyzda dıalogty oqytýdy paıdalanǵanymyzben  muǵalimniń róli basymyraq, ıaǵnı ózimiz ústemdik júrgizip oqýshylardyń sóıleýine, óz oılaryn jetkizýine múmkindik bermeıtinimizdi túsindim. Óıtkeni sabaqta tek biz sóıleımiz, suraq qoıamyz, nusqaý berý úshin taqtaǵa jazamyz, túsindiremiz, kórsetemiz jáne olardan tynyshtyqty talap etemiz. Osylaısha biz oqýshylardyń ózine degen senimin joǵaltýyna  jáne belsendiliginiń kemýine sebepshi bolady ekenbiz.  «Birinshi tezıs: Jańa nárseni oqytý adamnyń neni biletinimen jáne túsinetinimen baılanysty»(MAN 35bet)- dep kórsetilgendeı jańa sabaqqa baılanysty oı qozǵaý maqsatynda «Ara men shybyn» mysalyn ótkende 3 topqa suraq qoıdym.  Bul tapsyrmanyń maqsaty sabaqtyń negizgi ıdeıasyn ashý bolatyn.

Qonaq dep kimdi aıtamyz?

«Qonaqjaı» degendi qalaı túsinesiń?

Qonaqtyń qandaı túrleri bar?

Oqýshylar 1mınýt ishinde topta suraqty talqylap, arsynan bir oqýshy jaýap berý tapsyryldy.  2-toptaǵy oqýshylar suraqqa durys jaýap bere almady. Olar «qonaqjaı» degen sózdi túsindirgende: « Qonaq kelgende otyratyn jaqsy orny, jaıy»-  dep qysqa ǵana qaıyrdy. «Kisi úıine kelgen qonaq asyna emes, úı ıesiniń qas-qabaǵyna qaraıdy. Kelgen qonaqty jyly shyraımen kúlip qarsy alǵan adamdy qonaqjaı deımiz»- syndy jaýap kútken edim, biraq durys jaýap bolmady. Men suraqty basqa toptaǵy oqýshylarǵa qaıta baǵyttap: «Kómektese alatyndar bar ma?» dep suraq qoıdym. Basqa toptaǵylarda osy jaýapty aıtty. Men ózim kóshbasshy retinde oqýshylarǵa qonaqjaılylyq» týraly túsiniktiń maǵynasyn birlesip ashý maqsatynda  «qonaq kútý jáne qonaqqa barý ádebin» esterine túsirdim. «Qonaq kelgende qandaı ádeptilik saqtaımyz»?  Oqýshylar lezde «qonaq kelgende sálem berý kerek, qolyna sý quıý kerek, kórpeshe tóseý kerek». «Osy árekettiń bárinde qonaqqa qandaı kóńil-kúıimizdi bildiremiz»? Osy kezde Aıan atty oqýshym turyp: «Qonaqty meılinshe kúlip qarsy alyp, kúlip shyǵaryp salamyz»-dedi. Osy kezde men kóshbasshy retinde oıdy qorytyndylap «Mine, osy aıtylǵan sózderdi bir júıege keltirsek, qonaqjaılylyq týraly bilemiz» -dep aıttym. Osydan soń oqýshylar aıtylǵan sózderdi syn turǵysynan saralap, túıindi oıdy aıtty. Osy bir suraq-jaýap alý barysynda Merserdiń «áńgimege synypta bastama jasaıtyn jáne de ony baqylap otyratyn adam muǵalim bolyp tabylady» degen túıindi oıymen tolyqtaı kelisitinimdi túsindim. Shýlmannyń  pikirinshe  muǵalimde « bas, júrek, qol» úsh kómekshiniń  birtutastyǵy bolǵan jaǵdaıda  ǵana oqýshylardyń  óz oqýyna jaýapty bolýy, muǵalimniń oqýshynyń  taqyrypty óz betimen  meńgerýin túsinýi  men  baǵalaýy  júzege asady dep sendiredi. Kembrıdj tásilderi boıynsha  oqytý  baǵdarlamasynyń  ón boıynda  muǵalim – oqýshy árekettestigi tyǵyz baılanysta kórsetiledi. Muǵalim daıyn bilimdi berýshi  rolinde emes, baǵyttaýshy, silteýshi  roline enýi qajettigi  aıtylady. Osydan kelip  oqýshynyń  pozısıasy da aıqyndalady. Oqýshy daıyn bilimdi alýshy emes, óziniń oqýyna jaýapty tulǵa retinde qarastyrylady.

    Men sabaqtarymda oqýshylarǵa suraq qoıý kezinde, olarmen suhbattasqan kezde, bir-birine suraq qoıý kezinde dıalogtik oqytý ádisin keńinen qoldandym. Tizbektelgen sabaqtarymda («Aqqý, shortan hám shaıan», «Ara men shybyn», «Arystan men tyshqan», «Arasha»  oqýshylarǵa róldik oıyn tapsyrmalaryn  berdim. Sol kezde oqýshylardyń jumys jasaýy tek dıalogtik ádispen órbidi. Oqýshylaryma róldik oıyndar bergen kezde dıalogtik oqýdyń mańyzdylyǵy baıqalady. Balalarǵa úı tapsyrmasyna rólge bólip  oqýǵa beremin. Balalar jup bolyp jumys jasaıdy.

Vygotskıı kognıtıvti damýdyń, oqýshylar  ózderiniń  (JADA)  «Jaqyn  aradaǵy  damý  aımaǵynda»  jumys  istese,  jaqsaratyndyǵyn  atap  kórsetken  (MAN 39 bet) -degendeı «Arasha»  mysalyn ótkende oqýshylarǵa  oqýlyqtaǵy mysaldy oqyp, mysaldaǵy túıindi oıdy ashý maqsatynda rólge bólip, sahnalaýǵa tapsyrma berdim. Tapsyrmany oryndaý barysynda bir-birimen erkin áńgimelesýge, mádenıetti sóıleýge úırene bastaǵanyn baıqadym. Top ishinde yntymaqtastyq atmosferasy ornaǵanyn, Mahanova Anar, Qural Mereıdiń akterlik qabiletteri baıqalyp, bir qyrynan ashylǵandaı boldy. Sabaqta  kóshbasshylyq jasaǵan oqýshylar da boldy. Olar  Jarylqasyn, Elaman, Symbat, Anar jáne Darıǵalar boldy. Atalǵan oqýshylarymnyń kóshbasshylyǵy róldik oıyn tapsyrmasynda anyq baıqaldy. Dáleldeı keter bolsaq Jarylqasyn, Symbat, Darıǵalar únemi sahnaǵa shyǵyp júrgendikterin dáleldep, tapsyrmany oryndaý barysynda esh qysylmastan erkin oınady. Jáne keıipkerlerdiń beınesin dál berýge tyrysty. Sabaq ótý barysynda men  oqýshylardyń sabaqqa degen kózqarastary birshama ózgergenin baıqadym.

Merser usynǵandaı, «eger balalarǵa bir-birimen sóılesýge múmkindik berilse, olar bir-birine oılaryn aıtady jáne pikir almasý barysynda óz pikirlerin negizdeýge múmkindik alady. Bul oqýshylardyń joǵary deńgeıde oılanýyna ákeledi»  (MAN  40 bet).

Meniń pikirimshe juppen jumys isteý birlesip, bir –birine kómektesip jumys isteýine múmkindik jasaıdy. Osy arqyly olar  bir –biriniń bilimderin tolyqtyryp bútin bir dúnıe paıda boldy. Osy ádisterdiń nátıjesinde óz betimen jumys isteýge beıimdeldi. Ár bala óz qýanyshyn dostarymen bólisýine múmkindik týdy. Sonymen qatar  ózgelerdiń oıyn tyńdap, júıelep, birlesip jumys isteýge úırendi. Jalpy toptyq, juptyq jumys arqyly bir-birine kómektese aldy, bir-biriniń oıyn bilip jáne úlgerimi tómen  oqýshylardyń da jaqsy jumys jasaı alatyndyqtaryna ábden múmkin bolady dep sendim, jáne olar osy ádis-tásil arqyly ózgelerdiń de tyńdap, júıelep, birlesip, aqyldasa kelip bir jaqsy túıindi oıǵa keletindikterine sendim.

«Oqýshylardy  HHİ ǵasyrda jáne keıingi ǵasyrlarda  da ómir súrý  úshin qajetti daǵdylar men jáne qasıettermen qarýlandyrý –muǵalimder úshin yntalandyrýshy kúsh bolyp tabylady. Balalar kúnnen –kúnge qoljetimdilik artyp kele jatqan anaǵurlym keń komýnıkasıalyq úderisterge tıimdi jáne oıdaǵydaı  qatysýǵa múmkindik beretin synı turǵydan oılaý men zertteý daǵdylaryn damytý kerek» (Aleksander2008) delingen.  Mine osy pikirdi eskere kele men sabaqtarymda oqýshylardyń birlesken suhbaty úlken nátıje kórsetetinin baıqadym.  Adamdardyń arasyndaǵy bir-birimen uǵynysýy, qarym-qatynas jasaýy, dıalog qura bilý áreketi arqyly júzege asady.   Dıalog  júrgizý múmkindigi bolǵan jaǵdaıda , oqýshylarǵa bilim berý jeńil bolady. Synyptaǵy oqýshylardyń birlesken suhbaty úlken nátıje keltiretindigin kórsetetin jetkilikti dálelder bar. Olar:

• Oqýshylardyń taqyryp boıynsha óz oılaryn bildirýge múmkindik beredi;
• Basqa adamdarda túrli ıdeıalardyń bolatyndyǵyn oqýshylardyń túsinýlerine kómektesedi;
• Oqýshylardyń óz ıdeıalaryn dáleldeýine kómektesedi;
• Muǵalimderge oqýshylarǵa bilim berý  barysynda olardyń oqýshylary
• qandaı deńgeıde ekendigin túsinýge kómektesedi;

Merserdiń zertteýine sáıkes dıalog áreketiniń barlyq túrlerin paıdalandym.  Olar : Áńgime- debat, Toptyq áńgime, Zertteýshilik áńgime. Osy áńgimelesý túrleriniń ishinen sabaqta paıdalanǵanym zertteýshilik áńgime. Zertteýshilik áńgimeniń paıdaly tustary:

-  Oqýshylar aqylǵa qonymdy málimet usynady;

- Oqýshylardyń ıdeıasy paıdaly retinde baǵalanǵanymen , muqıat baǵalaý júrgiziledi;

- Oqýshylar bir- birine suraq qoıady;

- Oqýshylar  suraq qoıady jáne aıtqandaryn dáleldeıdi;

- Toptaǵy qatysýshylar kelisimge jetýge tyrysady;

Muǵalim oqýshylardyń pikirlerin salystyra otyryp, osy nátıjelerdi balalardyń ne biletini týraly aqparatty barlyq synyppen talqylaýǵa paıdalanýmen qatar, oqýdy ońaılata túsedi. Mundaı ádis balalarǵa óz ıdeıalaryn úlken toptarmen áńgime qurmas buryn tujyrymdaı jáne uıymdastyra bilýge kómektesedi. Toptaǵy jumys zertteý talqylaýlaryn yntalandyrý úshin paıdalanylady. Birlesken jumys úshin oqýshylardy toptarǵa jaı bólý olardyń sóıleý daǵdylaryn damytýǵa kómektespeıdi. Eger oqýshy talqylaýdyń astaryn bilmese jáne áńgimelesý, tyńdaýda bir-birine kómektesý  úshin daǵdylary bolmasa, olar talqylaýlar nemese tapsyrmalardan aıtarlyqtaı tabys ala almaıdy dep oılaımyn. Oqýshylar sabaq barysynda taqyryp boıynsha bir-birimen qalaı da sóılesý qajet:  olar áńgimeni damytý úshin túsinip, óz maqsattarymen bólisýi tıis.

            Toptaǵy jumys zertteý talqylaýlaryn yntalandyrý úshin paıdalanylady. Bilesken jumys úshin oqýshylardy toptarǵa jaı bólý olardyń sóıleý daǵdylaryn damytýǵa kómektespeıdi. Eger oqýshy talqylaýdyń astaryn bilmese jáne áńgimelesý, tyńdaýda bir-birine kómektesý  úshin daǵdylary bolmasa, olar talqylaýlar nemese tapsyrmalardan aıtarlyqtaı tabys ala almaıdy dep oılaımyn. Oqýshylar sabaq barysynda taqyryp boıynsha bir-birimen qalaı da sóılesý qajet: olar áńgimeni damytý úshin túsinip, óz maqsattarymen bólisýi tıis.

Nátıjede oı shaqyrý – kezeńinde oqýshylaryma suraqtar qoıǵan kezde osy tásildi paıdalandym. Oqýshylarǵa oılaýǵa múmkindik bere otyryp, ózime kerekti jaýap aldym. Olar jan-jaqty oılana otyryp jaýap berdi.

Qoryta kele oqýshylardyń biletindigin, bilmeıtindigin ańyqtaý úshin jaqsy qarym-qatynas, tildik daǵdylarǵa, túsinikpen qaraýymyz kerek.

Keleshekte osy dıalog arkyly okytýda okýshylardyn bilimderin asyrǵym keledi. Toptaǵy jumys oqýshylarǵa qoıylatyn áleýmetti sıaqty , tanymdyq talaptardy da qarastyrady, ártúrli tapsyrma túrlerinde jaýaptardyń ártúrli túrleri anyqtalatyn bolady. Sondyqtan toptarǵa bólý atalǵan tapsyrmalardyń maqsattaryna saı keletindigin bilý óte mańyzdy. Shaǵyn topta jumysty josparlaǵan kezde bul úderiske jáne kútiletin nátıjege áser etetin  bolǵandyqtan, oqýshylarǵa usynylatyn tapsyrmalar túrlerin jeńildetý qajet.

Keleshekte úlgerimi tómen oqýshylardy toptyq jumysta «Dıalogtik oqytý» arqyly pánge qyzyǵýshylyqtary men belsendilikterin arttyramyn.

(MAN 41-bet)      

Osy kýrs  ótý  kezindegi sabaq túsirilimderinde  dıalogtik oqytýdyń  túrin  oqýshylardyń  shamasy  kelgeninshe  qoldandym. Aldaǵy ýaqytta da osy ádisterdi paıdalaný arqyly oqýshylarǵa ana tilin óz dárejesinde  meńgertýge tyrysamyn.  Oqýshylar ózderiniń emosıalyq jáne áleýmettik qajettilikterin ártúrli tásildermen kórsetip jatady. Olar oqshaýlanyp qala alady, óz oılaryn jınaqtaı almaıtyn oqýshylar da boldy, al keıbir oqýshylar óte belsendi qatysty . Oqýshylar toptyq jumysta bir – biriniń aıtqanyn tyńdaı otyryp, jaqyn aradaǵy damý aımaǵyn damytatynyna sendim.  Oqýshylarǵa dıalogtik oqytý ádisi- sabaqtarda únemi ózara suhbattasyp, pikir almasyp taqyrypty keńinen ashýǵa múmkindik beredi.

Nátıjesinde oqýshylar bir-birimen erkin áńgimelesip, sóıleý mádenıeti qalyptasty. Ádebı tildiń normalaryn saqtaýǵa daǵdylandy, oıyn qysylmaı anyq aıtýǵa daǵdylandy.

Keleshekte oqýshylarymdy toptyq jumysta «Dıalogtik oqytý» arqyly pánge qyzyǵýshylyqtary men belsendilikterin arttyramyn.

    

Paıdalanylǵan ádebıetter 

1. Muǵalimge arnalǵan nusqaýlyq . (2012 )
2. 1-betpe-bet kezeńindegi resýrstar.

---