InfoHub Logo

Jalpy qazaqtar týǵan kúndi toılaýdy keıinnen shyǵardy ǵoı. Al Amangereı bul kúnge jalpy mán bere qoımaıtyn. Jas shaǵynda ol tektes balalar qazirgideı týǵan kún toılap óspegeni belgili. Áıtse de qazirgi zamanda óz qatarynda júrgen azamattardyń bári de jarty ǵasyrlyq, alpys jyldyq toılaryn jasap, ataýsyz qaldyrmaı jatqan soń Dámetken de jaılap aıtyp kórgen:

— Qazir elý jasqa kelgender ǵana emes, tipti jastardyń ózi otyz, qyryqqa shyqqan mereı toılaryn jasap júr. Eń bolmasa aldyn-ala kishkene daıyndyq jasap qoıaıyq, joldastaryń báribir ataýsyz qaldyrmaıtyn shyǵar, — dep, aıtyp kórip edi, biraq kónbedi. Týǵan kúni tamyzdyń altysy bolatyn, biraq syrt jaqtan da selt etkizer habar sol boıda shyqpady. Sol kúni tek óziniń jan-jaqtaǵy jaqyn aǵaıyndary men bala-shaǵasy jınalyp, úı ishilik qana yń-shyńsyz otyrys jasaǵan da qoıǵan. Alaıda bul týǵan kúnniń aıy aıaqtalǵan kúni Ábekeń jumystan kelgen soń Dámetkenge:

— Erteń osynda jigitter kelemiz dep jatyr, — deıdi jaıbaraqat.

Dámetken sasyp qalady:

— Neǵylǵan jigitter? Jaı ma?!

— Oı, ótkendegi týǵan kúnmen quttyqtap, kirip shyǵamyz deıdi, osy qaladaǵy basshylar, jumystastar...

— Ótkende aıtqanym sol edi ǵoı, endi qaıttim?! — dep, Dámetken endi shyn sasa bastaıdy. Sóıtse Ábekeń:

— Oı, eshteńe de kerek emes, shaı ishsek boldy deıdi, — depti ǵoı.

* * *

Sóıtip bir qapylys bastalyp kep ketedi. Keletinder qansha adam eken dese, uzyn sany elýden asyp jyǵylady. Olardyń bári úıge syımaıtyn bolǵan soń kórshiniń úıi bosatylady. Qoıshy, áıteýir, sol bir kúni kúndiz-túni dúrlikken Jańaózen qalasyndaǵy tórtinshi shaǵyn aýdanyndaǵy on tórtinshi úıdiń adamdary erteńine, 1995 jyldyń 1 qyrkúıegi kúni sol qalanyń bas kóterer bar azamatyn kútip alady. Olardyń arasynda Jańaózen qalasynyń sol kezdegi ákimi, qazirgi senator Mashınıst Abylhanov pen "Ózenmunaıgaz" aksıonerlik qoǵamynyń sol kezdegi prezıdenti, qazir, "Kazahoıl" ulttyq kompanıasynyń vıse-prezıdenti bolyp otyrǵan Jaqsylyq Janǵazıev, "Ózenmunaıgaz" aksıonerlik kompanıasynyń qazirgi prezıdenti Murat Qurbanbaevtardan bastap qalanyń barlyq jetekshi uıymdarynyń basshylary, belgili munaıshylar, óner adamdary bar eken. Abyroı bolǵanda, sol kesh bastan-aıaq beınetaspaǵa túsirilipti. Ózin syılaıtyn qatar-qurbylary, aǵa-inileri aıtqan jyly lebizderdi tyńdap, birde oılana, birde kúle túsip otyrǵan Ábekeńniń bir qalyptan aýmaıtyn qarapaıym da jýas beınesi qalypty taspada.

Onyń ómirden kóp keshikpeı ótip keterin sezgendeı-aq sońǵy jyldary Dámetken sýretke túsirýge talaı ret talap jasap kórgen eken. Birde qonaqqa baryp, qaıtyp kele jatqanda qolqa salady:

— Júr, kún áli erte eken, sýretke túse keteıik. Bir kúni dúnıeden ótip ketsek, tipti balalarymyz anda-sanda qarap júretin sýretimiz de joq eken, — dep, qansha ótinse de kóndire almaǵan. Sonda: "Taǵy birde túsermiz. Qoıshy, ne kerek sol?! — deıtin kórinedi. Endi sol bir kezdeısoq ótken týǵan kún taspasy bul shańyraqtyń eń bir qasterli múlkine aınalypty...

...Birde óz arhıvimdi aqtaryp otyryp, toza bastaǵan gazetten bir tanys beınege kózim tústi. Jyǵa tanymadym da, bul adamdy qaıdan kórdim, kim eken degen áýestikpen oqyp kórsem, Amangereı Orynbaevtyń sýreti. Qalalyq gazetke óziniń atynan berilgen shaǵyn maqalasy da bar... Esime zaıybynyń sýret jaıly aıtqan áńgimeleri tústi, bul sýretke buryn nege nazar aýdarmaǵandyǵymdy da birden túsindim. Gazet ózimdiki bolǵanmen, men ol kisini buryn kórgen joqpyn, jaqynda ǵana elý jyldyq toıdyń beınetaspasyn tamashalap qaraǵanymyz bar edi. Júzi tanys kórinýi sodan eken.

Men bir asyl zat taýyp alǵandaı, qýanyp qalǵanmyn. Dámetken apa ol kisiniń túsken sýreti joq dep júr, al myna sýret she ?! Muny túsirgen adamnyń plenkasy áli saqtaýly shyǵar bálkim... Ókinishke qaraı sýretti kim túsirgeni jazylmapty. Beınesi tap-taza shyqqan eken. Sýret kólemi de ájeptáýir... Sál ǵana bir qyryndap, jaıbaraqat otyr. Kózderine parasat tunǵan sol bir baısaldy adamnyń sabyrly kelbetinde tipti min joq. Tek qana qos qyrtystanyp qalǵan kóılektiń jaǵasy kelisińkiremeıtindeı... Men onyń ıne-jipten jańa shyqqan qara kostúm men aq kóılek kıgen keıipti elestetip kórip edim, jarqyrap qoıa berdi. Qaıran, Ábekeń, ózi patshadaı jigit bolǵan eken-aý...

2000 jyl

---