InfoHub Logo

Ertede bir baǵbannyń alma baǵy boldy. Kóktemde baǵban almanyń ár túrinen qıyp alyp kóshetter otyrǵyzdy. Búrshik jaryp kókteı bastaǵan jas shybyqtar boı túzep, aınalasyna kóz tikti. Alma kóshetiniń orta tusynda bir shybyq ósip keledi. Syrtqy poshymy da basqasha. Uzyn boıynda tikenek sekildi túkteri bar. Boıy tez ósip, ushar basyna tompıyp birdeńe paıda boldy.

Bir kúni tańerteńgisin Jas shybyq óz kózine ózi senbeı tań qaldy. Ony tańdandyryp júrgen tompıǵan nárse, áp-ádemi gúlge aınalyp ketipti. Túsi qyp-qyzyl. Al qyzyl gúlge kózi toımaǵan Jas shybyq Úlken taldan:

— Úlken tal, bizge esh jeri uqsamaıtyn mynaý qandaı aǵash. Gúli qandaı keremet, — dep tamsana surady.

— Bul aǵash emes, — dep túsindirdi Tal, — Álemde teńdesi joq tańǵajaıyp gúlder bar. Mynaý sonyń biri, aty — Raýshan, jupar shashyp, aınalasyn hosh ıiske bóleıdi, — dedi.

— Ol bul jerge qalaı paıda boldy?

— Olardyń óz mekenderi bar. Al myna Raýshannyń dáni kúzde ushady. Kúzde Jel bir dándi osynda ákep tastaǵan. Qys boıy topyraq astynda jatqan dán kóktem shyǵa kóktep, mine, keremet gúlge aınaldy.

— Iá, Raýshan dese, Raýshan eken. Shirkin, men de Raýshandaı sulý bolsam ǵoı, — degen Jas shybyq. “Jelge aıtyp, Raýshannyń mekenine qonys aýdarsam qaıtedi” dep armandady.

Ol Jeldiń kelýin uzaq kútti. Qalyń oıǵa shomǵan Jas shybyq samal Jel betin sıpap ótkende selk ete tústi. Jalma-jan:

— Jel! Jel! — dep, ony daýystap shaqyryp aldy da asyǵa aptyǵyp:

— Jel, Jel, álemde seniń aıaǵyń jetpeıtin jer joq. Dúnıejúzin erkin aralaısyń. Raýshan gúliniń mekeni sekildi aǵashtardyń keremet mekeni bar ma? Bar bolsa maǵan sonda jetýge kómektesshi, — dep jalyndy.

— Men bir ǵajaıyp jer bilem, — degen Jel birden kelise ketti.

Iá, shynynda da bir ǵajaıyp jer bar edi. Onyń asqar shyńynda asyr salyp oınaqtaý Jeldiń eń súıikti isi bolatyn. Qysy-jazy bıik shynarynan appaq ulpa qar ketpeıtin jerden jumaq, odan keremet jer Jel úshin joq edi. Kóz aldyna taýdyń quzar shyńdary men kókpen talasqan shyrshalary men arshalary elestep ketken Jel:

— Eger ol jerge qonys aýdaratyn bolsań, kúzde azyp-tozyp qýramaısyń. Jap-jasyl kúıińmen, aspanmen talasa ómir súresiń, — dep Jas shybyqty odan saıyn yntyqtyra tústi.

— Ótinemin senen, meni tez sol jumaqqa jetkize gór, — dep Jas shybyq jabysa tústi.

Jeldiń sózine ábden elikken Jas shybyqtyń áreketinen shoshynǵan Úlken tal:

— Balam, týǵan topyraqtan artyq jerdi esh jerden taba almaısyń. Jastyqpen, albyrttyqpen qatelik jasaıyn dep tursyń. Esh jerge qonys aýdarma, — dep aqylyn aıta bastap edi, Jas shybyq:

— Aǵataı, jolymdy bógeı kórme. Baraıynshy, kórgim keledi, — dedi.

Sol sátte alaı-dúleı daýyl turyp, jas shybyqty olaı-bulaı julqylaı bastady. Jerge ornyǵyp qalǵan Jas shybyqtyń názik tamyryn julyp alý Jelge de, oǵan shydaý Jas shybaqqa da ońaı soqpady. Bir kezde Jas shybyqtyń yshqyna shyńǵyrǵan daýsy shyqty da, kóziniń oty jarq etken ony Jel qushaǵyna qysyp aspanǵa ala ushty. Ata-mekenin tastap áldeqaıda, beıtanys mekenge attanǵan Jas shybyq, buldyrap baryp kózden ǵaıyp boldy.

Jel ony alyp qaraǵaılardyń ortasyna  aparyp tastady. Eki kún sol jerde jatqan Shybyq ábden álsiredi. Úshinshi kún degende qystyq otyn jınaı kelgen bir adam ony kórdi. Jemis aǵashy ekenin tanyǵan Adam: “Munda qaıdan kelip júr”, dep kúbir etti.

— Bul jerde sen ósip órkendeı almaısyń, saǵan týǵan jerdiń topyraǵy men jaqsy kútim kerek, — degen Adamnyń sózin estigen Shybyqtyń kózinen móltildegen jas aǵyp tústi. Sonda baryp ol óziniń qateleskenin túsindi.

Adam ony jyly jerge ákep, sýǵa salyp qoıdy. Kúsh jınaǵan soń, jemis-jıdek ósiretin jylyjaıyna aparyp otyrǵyzdy. Biraq bóten eldiń topyraǵyna jersine almaǵan Jas shybyq álsireı bastady. Adam jyly jaqqa qatynaǵan adamdarǵa ótinish aıtyp, alma baqtan bir ýys topyraq alǵyzdy. Álsirep qalǵan Shybyqtyń túbin qazyp jiberip týǵan topyraqtan nyǵyzdap saldy. Boıyna áldebir jylý taraǵan Shybyq Adamǵa alǵys aıtty.

— Eı, meıirban jan, úlkenderdiń tilin almaı Jeldiń sózine erip qatelesippin. Jerdiń jumaǵyn izdep edim, ol jumaqty tastap ketkenimdi endi túsindim. Jer jánnaty týǵan jer, týǵan topyraq ekenin endi uqtym. Meni óz týǵan mekenime jetkize gór, — dep jalyndy.

— Bıyl qolym tımeıdi, kelesi jylǵa deıin shyda. Kelesi jyly mindetti túrde jetkizem, — dep Adam ýáde berdi.

Kelesi jyly kóktem shyǵysymen Adam Jas shybyqty alma baǵynyń baǵbanyna ákep tapsyrdy.

Kún kórmegen áljýaz, beti bop-boz, boıy da óspeı qalǵan Jas shybyqty kórgen dostary ony qamqorlyqtaryna aldy. Sonda aq saqaldy Úlken tal:

— Seniń baǵyń bar eken, jaqsy adamnyń qolyna tap bolypsyń. Áıtpese bizdi endi qaıtip kóre almaıtyn ediń. Endi óz týǵan topyraǵyńnyń qadirin bilgen shyǵarsyń. Kel, qatarymyzǵa qosyl, adam bol, — dep ony baýyryna tartty.

Kózimen Raýshan gúlin izdegen Jas shybyq ony óz ornynan taba almaı:

— Raýshan gúli qaıda? — dep Úlken talǵa sybyrlady.

— Baǵbanǵa ótinish aıtyp, ony basqa jerge kóshirgenbiz. Sen sekildi basqalar da adaspasyn dep aldyn alǵandaǵy túrim ǵoı. Ol beısharanyń týǵan topyraǵy osy jer edi. Kúni ne boldy eken? — dep Úlken tal Raýshan gúlin kúrsinip eske aldy.

---