InfoHub Logo

Osy suraqty árbir túlek  ózine qoıatyn shyǵar. Men de bir jyl buryn UBT týraly barlyq saıttardy aqtaryp,  baspasózdegi maqalalardyń birin qaldyrmaı oqyp, ózimnen buryn oqyp ketken dostarymnan, týysqandarymnan suraı beretinmin. Kishkene qaýeset tarasa, soǵan senip, mınıstrge hat jazýǵa deıin baratynbyz. Qazir oılasam, óte kúlkili eken. Bos alańdap, túnimen uıyqtaı almaı shyqqan kezderimiz de boldy.

Birde «UBT-ny ózgertip, onyń ornyna emtıhan túrinde tapsyratyn bolypty» degen qaýeset tarap, eki jyl boıy testke daıyndalyp júrgen biz ábden ábigerge túsip edik.

Jas talapkerlerge aıtarym – esh kúızelmeńder, sabyrmen dos bolyńdar! Esh qoryqpaı, qaımyqpaı, sabaqtaryńdy yntamen oqyp, ózderiń tapsyratyn 4 pándi indete qarańdar. Jylda test suraqtary jańartylyp, azdap qıyndatylatyny bolmasa, basqa aıtarlyqtaı aýyrlyǵy joq eken.

UBT-ǵa daıyndyq kezinde jınaǵan azdy-kópti tájirıbem bar, sony ózderińmen bólissem deımin.

1. Bireýler 5-11 synyp aralyǵyndaǵy kitaptardyń bárin alyp oqıdy, al keıbireýler testten bas almaıdy. Meniń oıymsha, osy ádisterdiń birine ǵana qatyp qalyp, ustanyp júre berýdiń qajeti joq. Adam jan-jaqty bolýy shart. Kitaptardyń bárin oqı berse, eshteńe basqa kirmeıdi. Máselen, bir kitaptyń 4-5 taqyrybyn oqyp alyp, sosyn soǵan oraılasatyn test suraqtaryna jaýap berse, qonymdy ári nátıjeli bolady.

2. Synaq testterdi toltyrǵanda, eshkimnen kómek suramaı, óziń isteýge tyrys. Keıde testke berilip jazyp otyrǵanymda,  dostarym qaıta-qaıta oıymdy bólip, suraı beretin. Sol kezde renjimeı, qaıta kómegimdi aıamaı, bárine kómek berýge tyrystym. Sosyn «ýaqytym basqalarǵa kóbirek ketip qaldy ǵoı» dep qamyǵyp ta qalatyn edim.

3. Ózińniń qolyńdaǵy test kitapshalaryn ǵana emes, synyptastaryńdikin de alyp, tanys. Saǵan beımálim suraqtar sonda júrýi múmkin. Túsinbegen suraqtardy synyptastaryńmen birge talqylaýdan taısaqtama.

4. Buryn oqyǵan taqyryptardy qaıtalap oqı bergenniń de paıdasy kóp.

5. Tek oqýmen otyra bermeı, dalada serýendep, dostarmen qydyrýǵa da ýaqyt tabý kerek. Tamaqtaný rasıonyn da durystaý kerek. Tym tátti ári maıly taǵam adam mıynyń jumys úrdisin baıaýlatady. Shokolad, máselen, adam mıynyń durys ári tez jumys isteýin qamtamasyz etedi, alaıda ony da kóp jeı berýge bolmaıdy.

6. Keıbireýler eshqashan barmaǵan meshitterine nemese ǵıbadathanalarǵa  týra UBT tapsyratyn jyldary baryp, syıyna bastaıdy. Ózi oqymaı, kókten kómek suraı bergen de jón emes. Sonymen qatar, yrym-nanymǵa da qatty sene berýge bolmaıdy.

7. UBT-ǵa daıyndalýmen qatar, kúndelikti sabaqtarǵa da tıanaqty daıyndalý kerek. Ásirese, qoǵamdyq bilim negizderi, quqyq, tárbıe sabaǵy degenderdi sabaq qurly kórmeıtinder bolady. Biraq osy sabaqtardy jaqsy oqysa, ýnıversıtettiń İ kýrsyna kelgende mindetti túrde ótetin fılosofıa, mádenıettaný, tarıh sıaqty pánderdiń baǵdarlamasyn ıgerýge kómegi kóp  tıedi eken.

8. UBT-ǵa daıyndyq barysynda tek bir sabaqqa ǵana, mysaly, árkimniń ózine qıyn soǵatyn sabaǵyna ǵana nemese matematıkaǵa ǵana kóńil bere berý tipti durys emes. Máselen, men, shynymdy aıtsam,  matematıkadan ádette 15-18 bal ǵana jınap júrdim. Odan 20-25 bal alý úshin tek matematıkany tynbaı oqı berip edim, basqa sabaqtarym birte-birte tómendeı bastady. Sondyqtan 5 pánge de birdeı ýaqyt bólgen jón.

9. «Dostyq», «EdTech», «Dostar», «UBT-ǵa daıyndalý buryshy», t.b. kýrstarǵa senip, óz betinshe oqymaı qoıýǵa bolmaıdy. Kýrstardyń ózi joǵary bal jınaýyńa kepildik bere almaıdy. Men dostarymmen birge eshqaıda barmaı-aq, óz betimshe daıyndaldym. Nátıjesi jaman bolmady, 118 bal jınap, grant ıegeri atandym.
Toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıini, eger oqymasań, alǵa qoıǵan maqsatyńa jete almaısyń. Qashanda oqı otyryp, qınala otyryp, optımısik kózqarasta bolǵan jón.

Raýshan SHAMSHARHAN,
QazUPÝ-dyń  İ kýrs stýdenti

Saýalnama

Dál qazirgi ýaqytta mektep bitirýshiler jappaı UBT-ǵa daıyndyqta. QR Bilim jáne ǵylym mınıstri Baqytjan Jumaǵulovtyń málimdeýinshe bıyldan bastap kolej bitirgender de test tapsyrady. «Toǵyzdy bitirip ketem» deýshilerdi mınıstrlik osylaı quryqtamaq. Emtıhannan ótý úshin eń tómengi bal –  50 suraqqa, al joǵary ulttyq ýnıversıtetterge túsý úshin 70  suraqqa durys jaýap berý kerek.

Kezinde UBT-syz-aq oqýǵa túskender bar. Olar emtıhanǵa qalaı daıyndaldy. Oqýǵa túsý úshin ne isteý kerek? Bul saýaldarǵa bizdiń keıipkerler jaýap berdi.
 

OQÝǴA TÚSÝMEN ÓMİR BİTİP QALMAIDY 

Asqar JUMADİLDAEV, akademık

 

«Oqýǵa túsem» dep múlde daıyndalǵan joqpyn. Sabaqty ýaqytynda oqysań boldy emes pe? Mektep bitirgen soń, birden Máskeýge bardym. «Bizde ádildik bolady» degenge senbedim. Munda tamyr-tanys bolmady. «Qulasań nardan qula» dep, MMÝ-ge baryp qujat tapsyrdym.  Matematıkadan – «5», orys tilinen «2» aldym. Qas qylǵanda, Lev Tolstoıdyń shyǵarmashylyǵynan mazmundama jazdyrdy. Tolstoıda qurmalas sóılemder kóp. Betaldy útir, defıs qoıa berippin. Appelásıaǵa berip júrip, «3»-ke áreń qol jetkizdim. Sóıtip, oqýǵa túsip kettim. 4 ret Odaqtyq olımpıadaǵa qatysyp, júlde alǵam. Sonym eskerildi. Stýdent kezimde Lenındik shákirtaqynyń ıegeri boldym. Negizi meni qurtqan – tilim. Mektepti «qyzylǵa» bitirer kezde ádebıetten «4» qoıyp qoıdy. «Shyǵarma jaza almaısyń» dep sheshti. Áý bastan qyrshańqy edim. Eldiń bári sıaqty oılaǵym kelmeıtin. Mektepte júrgende Bekejandy «jaǵymsyz keıipker» dep túsindiretin. Men oǵan qarsy shyqtym. Menińshe,  Bekejan – jaǵymdy keıipker. Ol pálenbaı jyl bireýdiń qoıyn baǵyp, qyzmet etedi. «Aqysyna qyzyńdy alamyn» deıdi. Bárin berem degen baı qyzyn bermeı, taıqyp shyǵady. Óıtkeni, syrttan Tólegen keledi. Logıkalyq turǵydan qarasań, Tólegenniń Qyz Jibektiń eline tıteı de eńbegi sińgen joq. Nege ol qyzǵa ıe bola salý kerek? Sol eldiń otynan kirip, kúlinen shyqqan Bekejan nege kúıý kerek? Qyz Jibek pen Tólegen úılense, jarty jyldan soń ajyrasyp ketetin edi. Óıtkeni, Tólegen oń-solyn tanyp úlgermegen, jelkildep turǵan bala ǵoı.

Oqýshy kezde Abaıdy túsinbedim. «Mektepte óleń oqyǵansha, ómirge jaqyn nárselerdi oqytpaı ma» deıtinmin. Mysaly, qazir de fýtbol, ınternet, fılmder týraly qyzyqty maqalalar oqyǵan jaqsy, balanyń unatpaıtyn sabaǵyn oqytqansha.  Ómirge jaqyn nárselerdi praktıkalyq turǵydan oqytý kerek. İİİ kýrstan bastap qana Abaıdy oqydym.  Qaımaq sıaqty, oqyǵan saıyn tunshyǵyp qalasyń. «Amaldap, qaraǵaıdy talǵa jalǵap, árkim júr alar jerdiń ebin qamdap» deıdi. Qazirgi ómir. Abaı óleńdi júrekpen emes, aqylmen jazǵan. Ol eshqandaı lırık emes. Onyń myqtylyǵy – oıynyń tereńdigi.

Balalarǵa aıtarym, haltýrasyz sabaq oqý kerek. Oqýǵa túsýdi ómirdiń shyńy sıaqty oılaıdy kóp bala. Oqýǵa túsýmen ómir bitip qalmaıdy.  Jeńile biletin adam – naǵyz adam. Jeńilmeseń, adam bola almaısyń. Jas kezimde ómirden kóp taıaq jedim. Ol úshin ókinbeımin. «Jetistikke jetem» dep  eńbektendim. Meni ósirgen – eńbek.

OQÝǴA QALAI TÚSTİŃİZ?

ÚSH PÁNNİŃ JAÝABYN 20 MINÝTTA TAPTYM

Alýa MANSÝROVA, 2007 jyly UBT-dan 120 bal alǵan talapker

Oqýǵa túsý úshin 10-synyptan bastap, 1998 jyldan 2007 jylǵa deıingi 4 pánniń test suraqtarynyń barlyǵyn jattadym desem qatelespeımin. Bıologıa, matematıka pánderinen arnaıy maman dárisin aldym. Ózim Ońtústik Qazaqstan oblysy, Túlkibas aýdany, Turar Rysqulov aýylyndaǵy M.Lomonosov atyndaǵy kópsalaly mektep-gımnazıanyń túlegimin. Oqýshy kezde UBT-dan 120 bal alýdy armandaıtynmyn. Biraq ondaı mejege jetemin dep oılamappyn. Babymmen qosa, baǵym da janǵan bolar, 2007 jyly respýblıka boıynsha  oqýǵa tapsyrǵan talapkerler arasynan 120 bal jınaǵan 2 adamnyń biri men boldym. Berilgen 3 saǵatqa jýyq ýaqyttyń 20 mınýtynda qazaq tili, Qazaqstan tarıhy, bıologıa pánderiniń jaýabyn taptym. Esep shyǵarýǵa da asa kóp ýaqytym ketken joq. UBT tapsyrǵanda, jaýap uıashyqtaryn boıaý mańyzdy, berilgen ýaqyttyń eń kóbin soǵan sarp ettim.  Jaýapty bilip tursań, test belgileýge arnalǵan ýaqyt qalaı bolsa solaı jetetinine óz tájirıbemnen kózim jetti.

Qazirgi kezde S.Asfendıarov atyndaǵy medısınalyq ýnıver-sıtettiń V kýrsynda oqyp jatyrmyn. Aı saıyn prezıdenttik shákirtaqy alamyn. Bolashaqta akýsher-gınekolog  bolsam deımin. Sebebi, bala ómirge kelgen sáttegi ananyń baqytty júzin kórgim keledi. Medısınanyń basqa salasyndaǵydaı emes, bul jerde kóbinese qýanyshty jaǵdaılardyń kýágeri bolasyń.

UBT-ǵa daıyndalyp jatqan izbasarlaryma tek sáttilik tileımin. Eń bastysy – úlken nárse armandaý kerek. Oqýshy kezde tek oqýdy oılaǵan jón. Sonda «UBT-da ádildik bolmaıdy. Oqýǵa tek baıdyń balalary túsedi. Ádildik joq» degen pikirdiń qısynsyz ekenine kóziń jetedi.

UBT-NY  QOLDAIMYN

Tolqyn SEIDOLLAQYZY, jýrnalıs,
«Elarna» telearnasynyń prodúseri
 

Men mektepti 1992 jyly bitirdim. Ol kezde UBT degen joq. Belgili bir pánder boıynsha jazbasha suraqqa jaýap beremiz. Sosyn jýrnalısıkaǵa tapsyrý úshin shyǵarmashylyq emtıhan da tapsyrdyq. Ol kezde oqýǵa túsýge qansha jerden daıyndalsań da, «barmaq basty, kóz qysty» jaǵdaılar jıi oryn alatyn. Osy turǵydan kelgende, qazirgi UBT-ny qoldaımyn. UBT balanyń ózin kórsetýge múmkinshilik beredi. Bolashaqqa senimmen barady. Al bizdiń zamandastarymyz jyldar boıy oqýǵa túse almaı, sabylyp júretin.

Jambyl oblysy, Qordaı aýdany, Qarakemer aýylynda ata-ájemmen birge turǵandyqtan, aýyldyq mektepti bitirdim. Mektepte jaqsy oqydym. Óte namysshyl bolatynmyn. Men mektep bitiretin kezde ákem Seıdolla Sadyquly QazUÝ-dyń jýrnalısıka fakúltetinde dekannyń orynbasary bolatyn. Jasyrary joq, oqýǵa túsýge ákemniń famılıasy da kómektesti. Biraq ózim de talpyndym. «Ákesiniń arqasynda oqýǵa túsipti» degen sózge qalýdan qoryqtym.  Bala kezde (4-synyptan bastap) respýblıkalyq  «Ulan» gazetine maqalam jıi shyǵatyn. Ol kezde «Ulanǵa» maqalań shyqsa, sen búkil aýdan, oblysqa tanymalsyń.  «Ulanǵa» jarysyp maqala jazatyn balalarmen keıin bir kýrsta oqydyq.

Oqýǵa túskende, «ákem osynda isteıdi» dep shirenip júrmedim, namysqa tyrysyp oqydym.

Qazirgi mektep oqýshylarynyń izdenisterine, belsendilikterine qyzyǵamyn. Ǵylymı jumystarmen aınalysyp júrgen balalar da kóp. Áli de bolsa, aýyl balasynyń múmkindikteri shekteýli. Olar belgilengen kitapshalar arqyly ǵana UBT-ǵa daıyndalady. Al qala balalary ata-anasynyń aqshasy bolsa, túrli úıirmelerge, qosymsha sabaqtarǵa qatysyp, bilimin jetildiredi. Aýyl balasy oqýǵa túsken soń, qala balasynan eki ese kóp eńbektenýine týra keledi.

Daıyndaǵan Jadyra AIMAHANQYZY

(«Ulan», №15. 17.04.2012)

---