InfoHub Logo

Tań atpaı Úkige solqyldap jylap Túlki keldi.

— Túnde Qasqyr kelip bar azyǵymdy tartyp aldy. Osy ormanda ári qaraı turam deseń, kún saıyn bir qoıan ákep turasyń dep buıyryp ketti. Endi ne isteımin? — dedi solyǵyn basa almaı.

Úki oılanyp qaldy. Qasqyrdy tyrp etkizbeıtindeı amal izdestirdi. Ol aranyń ıleýine baryp bas kóterer birimen sóılesti.

— Ormandaǵy ańdar bilgenderin istep, tynyshtyqty ketirdi. Áldisi álsizin talap, óziniń iship-jeıtin tamaǵyn basqaǵa salyq etip sala bastady. Bar tabysyn basqaǵa berse óz otbasyn qalaı asyraıdy? Kómektes. Asyn adal tabatyn senen basqa eshkimdi kórip turǵan joqpyn, — dedi.

— Jaqsy! — dep birden kelisti Ara.

Úki ormannyń bar ań-qusyn jınap jatyr degen habar tarap, azýly ańdar «Kip-kishkentaı qus bizge ne aıtqysy keldi eken?» dep qyzyq úshin jınaldy.

Úki aǵash basynda basyn kótere, ózin pań ustap otyr eken. Bári jınalǵan soń sóz bastap:

— Sońǵy ýaqytta bir-birińdi ashyq tonaýǵa kirisip kettińder. Soǵan tıym salamyn, — dedi.

Qorqaý sýmańdap:

— Alyp Arystanǵa, azýly Jolbarysqa, aılaly Qasqyrǵa, qý Túlkige, tipti qorqaq Qoıanǵa qalaı sózińdi ótkize alasyń? — dep art jaqta turǵan mańǵaz Arystan men Jolbarysqa jaǵyna sóıledi.

— Iá, soǵan biz de tańǵalyp turmyz! — dedi basqalary da.

— Eger bir-birińe zorlyq jasasańdar, aralar tý talaqaılaryńdy shyǵaryp shaǵyp tastaıdy! — dedi Úki dáý kózin tóńkere qarap.

— Men bireýge zorlyq kórsetpesem júre almaımyn. Tabıǵatym sondaı, — dep Úkige mensinbeı qarady Qasqyr.

— Qaýip Aradan keletin bolsa, jeńil eken, — dep kergı sóılep ketti Jolbarys.

Myrs-myrs kúlgen Arystan aýzyn apandaı ashyp, ańyratyp bir esinedi de, sóıleýdiń ózi artyq degendeı aıaǵyn ár jerden bir ańdap basyp ol ketti.

Jalǵyz qalǵan Túlki:

— Olar endi maǵan kún bermeıdi, — dep ýaıymdap, syńsydy.

  Erteńine Qasqyr Úkiniń kózinshe Túlkiniń aýlap alǵan balyǵyn tartyp aldy. Úki ashýǵa býlyǵyp:

— Aralar, sender meniń jarlyǵymdy kútip otyrmańdar. Ormandy, dalany, shalǵyndy aralap, bireýge qysym kórsetken ańdy baıqasańdar, shaǵyp alyńdar! Eń birinshi anaý sur Qasqyrdan bastańdar! — dedi.

Úkini mensinbeı ketip bara jatqan Qasqyr quj-quj etken zor daýysty estip, artyna qarady. Ormandaı qalyń qara Arany kórip, tistegen balyǵyn tastaı qashty. Aralar qýyp júrip, Qasqyrdy qyp-qyzyl qylyp shaǵyp tastady.

Qasqyrdy kórgen basqa ańdar shoshynyp qaldy. Jatyp iship, jaman úırengen olar Úkini jazǵyra bastady. Biraq Úki olardyń eshqaısynan yqpady.

Qalyń júninen túk qalmaǵan qyp-qyzyl Qasqyr, ózin-ózi súırep Arystanǵa áreń jetti.

— Aseke, ózińnen ádilettik izdep keldim. Bulaı kete beretin bolsa, ańqaý Aralardy paıdalanyp, Úki erteń sizden bastap bárimizdi basqaratyn bolady. Onyń kózdegeni sol. Ázir kúsh alyp ketpeı turǵanda kózin qurtyńyz. Ózi baryp turǵan jyrtqysh. Ormandaǵy barlyq kemirgishti dym qoımaı jalǵyz jep otyr. Oǵan álińiz kelip turǵanda jazasyn tartqyzyńyz, erteń bári kesh bolyp qalýy múmkin, — dedi tisi qarsh-qarsh etip.

Qasqyrdyń sózi qamshydaı tıip, Arystan ars etip ornynan atyp turdy da:

— Er sońymnan! — dedi.

Ózi shaýyp otyryp Úkige keldi. Artynda tekirektep kele jatqan Qasqyr baıǵus qaqalyp-shashalyp áreń jetti.

— Úki! Myna zorlyǵyńa jol bolsyn! Aralardyń sengishtigin paıdalanyp, ormandastaryńa nege zorlyq kórsetesiń! — dep aqyrdy.

— Qasqyr qasqyrlyǵyn qoısa, men de úkiligimdi qoıamyn! — dep kesip aıtty Úki de.

Sózden utylǵan Arystan ashýǵa býlyǵyp, Úki otyrǵan aǵashqa atyldy. Sol-aq eken aǵash arasynda quj-quj qaınaǵan jumyssha Aralar qarýlaryn kezenip shyǵa keldi. Úkiniń bir qol siltegeni sol, ormandaı Ara tisine sengen Arystandy jerge aýnatyp, qyp-qyzyl ala qoıdaı etti. Úki beıqam otyra berdi. Muny kórgen Qasqyr quıryǵyn qysyp, zytyp otyrdy. Beti bileýdeı bop isken, ústinde saý tamtyǵy joq Arystan ornynan áreń kóterildi.

— Seniń myna keıpiń basqa ańdarǵa sabaq bolsyn. Qazir ormandy túgel aralap shyq. Jurt kórsin túrińdi. Onshaqty arany baqylaý úshin birge ertip jiberemin. Endi seni sulatyp salýǵa barmaqtaı on aranyń kúshi de jetedi, — dedi.

Aýrýy janyna batqan Arystan qarsylasa almady. Súmireıip, súıretilip keıin shegindi. Ketip bara jatyp, on araǵa shoshyna qaıta-qaıta jaltaq-jaltaq qarap qoıady.

Arystandy beıshara, músápir kúıde kórgen basqa ań-qus sol kúnnen bastap typ-tynysh júretin boldy.

Bárinen de mańǵaz Jolbarys aqyldy eken. Arystannyń ne kúıge túskenin kórgennen keıin, óziniń Úkimen eregisip jeńe almaıtynyn seze qoıdy.

Ormanda tynyshtyq, beıbit ómir ornady. Eshkim eshkimnen tyǵylmaı, erkin óz tirshiligimen júretin boldy. Kóp keshikpeı ara shaqqan jarasy qotyr-qotyr bop bitken usqynsyz Arystan kúrk-kúrk jótelip, tyshqan aýlap júrdi. Burynǵydaı antılopa, buǵy qýýǵa kúshten buryn júregi daýalamady. Mine, osylaısha kip-kishkentaı qus aq nıetiniń arqasynda barsha ań qusty, tipti azýly patshasyn da durys jolǵa saldy.

---