InfoHub Logo

Dáýren Berikqojaulynyń 1996 jyly jaryq kórgen jyr jınaǵy qolǵa túspedi. Qolǵa tıgeni — bıttiń qabyǵyndaı ǵana sońǵy jınaǵy. Sodan da men Dáýrenniń tolyq múmkindigin qamtyp sóıleı almaıtyn sıaqtymyn. Biraq onyń aqyn ekendigi anyq. Bul sózimizge osy jınaqtyń alǵashqy betin ashyp qalǵanda-aq, janyp turǵan peshtiń aýyzyn ashyp qalǵan kezdegi jalyn qyzýyndaı lap ete túsetin ekpindi lep kýá.

Esire soqqan Ebi jel,
Ekilen taǵy, ekilen!
Ez týǵan elge egesip,
Egiziń bolyp ketip em...
Bóltirik elim shyǵaryp
Bóriligin esinen
Qanymdy meniń qaraıtsa
Qan maıdan shyǵar, nesibem!

Osyndaı quryshtaı berik, arqar múıizdi, atan jilikti sózder jonyn kúdireıtip aldyńnan antalap shyǵa kelgen kezde, ony aqyn emes deýge kim-kimniń de áddi bara qoımas.

Ásili, óleńniń óleńdigi, eń aldymen, ózegine rýh quıylǵan sózde ǵoı. Maıy taýsylǵan shamdaı biltesi byqsyp óleýsiregen óleńnen, tipti obrazy bar, teńeýi ornynda, uıqasy minsiz bola tura, biraq rýhy joq bolsa, ıaǵnı qaıratsyz bolsa, ne úmit, ne qaıyr. Óleńniń jan bitiretin tamyry — rýh. Ony Dáýrenniń «Naızaqaramen tildesýinen» de tanyp-bilýge bolady.

Eı, ajary talaq — kókbet shyń!
Namysty týǵan nar qaıda?
Órtenbeı jatyp ókpek muń,
Ókirtip bizdi almaı ma?!
Mańdaıda ne tur, mańdaıda.
Eńsesi bıik er bitken
Aıylyn tartsa bolmaı ma?!
Arýaǵy bıik qaı-qaıda —
Abylaıdaı Ar qaıda?
Naýryzbaıdaı nar qaıda?
Alańsyz, arsyz aıqaıǵa
Shańq etpeı sherim tarqaı ma?!
Eı, qatýly qabaq — naıza shyń!

Daýyldy kúngi arqyrap, shýlap kóteriletin teńiz tolqyndaryndaı jal-jal bop kóterilgen sózderdiń oramdary seniń júzińe dym búrkip, sý silkip jibergendeı sen de tiktenip, shıryǵyp bara jatasyń. Taǵy da onyń asqaqtyǵyn, iriligin aıtsańshy. «Eı, ajary talaq — kókbet shyń» dep tur ǵoı. Aqyn beıne bir naızaqara shyńnan da bıikte turyp sóılep turǵandaı.

Ózeginde oty bar aqyn, kezeginde eshkimge de esesin jibermeıdi. Aıtatynyn aıtyp qalady. Ondaı aqynnyń taqyryby da, qadap sóıler núktesi de áıteýir bir qaýqar-salmaǵy joq kákir-shúkir, usaq-túıek bolmasa kerek. Keshe ǵana Naızaqaramen keýdesin kerip sóılesip turǵan aqyn, búgin endi nege tómenshikteı qalsyn. Endi ol ór Almatymen til qatysyp tur. Árıne, Almatyǵa kirý de, oǵan sińý de ońaı emes. Ol orasan qarsylyqqa ıe. Ol qarsylyqty jeńý úshin úlken kúsh kerek, qaıtpas ji-ger kerek. Álbette, Almatyǵa etigińniń jyrtyǵynan shulǵaýyńdy súıretip, súmelektenip súmireıip kirýińe de bolady. Solaı kirdiń be, onda sen sol súmelek qalpyńda qaldym deı ber. Sen Almatydan óz ornyńdy súımenmen muz oıǵandaı oıyp turyp almaǵannan keıin, bári beker. Sondyqtan da ol Almaty tabaldyryǵyn atoı sap attaıdy.

Hanyń bar ma ádiletti?!
Bar datym!
Men bolaıyn eń aqyrǵy
Zarly aqyn.
Óz emińe jarap qalar
Ulyńdy
Ózegine teppeshi endi,
Almatym!

Taǵy da ol Almatyǵa júk artaıyn dep, salmaq salaıyn dep nemese bál sinip, buldanyp kelip turǵan joq. Dertti Almatyny emdeıin dep kelip tur. Bul — azamattyq irilik!

Jalpy, Dáýren kesek týrap, iri sóıleıtin aqyn. Jan-júregi irilikti qalaıtyn aqyn. Jaratylysy ondaı aqynǵa myna qý tirshilik, jalǵan ómir-diń qybyr-jybyryn kórý aýyrdyń- aýyry. Sondyqtan da ol:

Támám bolyp sal-serileý ǵumyrym,
Arǵy bette adasady aqyl da.
Jer betinde jándikterdiń jybyryn
Kórý qandaı qıyn edi aqynǵa! —

dep, basqa emes, týra Táńiriniń ózine shaǵynady. Bul óleń odan ári órbı kep:

Meniń beınem ómirińizde bar kúni
Maǵan beker jymıasyz, Táńir, siz.
Qaraly kún aqyndardyń barlyǵy
Qara jerge jerlenedi qabirsiz!

Mine, tosyndyq! Ári kermek demimen keýdeńdi qaq jaryp jibererdeı ashshy shyndyq. Halqynyń basynan ótken nemese kúndelikti bolyp jatqan nebir náýbetter men tolaıym taýqymet terdi kórip júrgen aqyn bitkenniń bári kún saıyn, sát saıyn jer toqpaqtap opynyp, kúnde bir ólip, qara jerge qabirsiz jerlenip jatqan joq pa?! Sony dóp basqan, dál aıtqan. Órtteı ókinishke orap, dertteı kúıinishke býyp turyp aıtqan.

Dáýren óleńderin oqyp otyryp, taǵy bir uqqanym, ol óleńdi tek sher tarqatar, syr aǵytar, adam janyn emder dári men dárýim dep emes, kerek kezinde aınalaǵa aıbar kórsetip tula boıyna taǵynyp alatyn qarý-jaraǵym dep biledi.

Jalǵyz ózim qap, jabyrqap turmyn...
Qaıdasyń, meniń óleńim?
Bárińe búgin tańyrqap turmyn...
Qaıdasyń, meniń óleńim?
Elderge taǵy egesip turmyn...
Qaıdasyń, meniń óleńim?
Ertóstiktermen keńesip turmyn...
Qaıdasyń, meniń óleńim?

Óleńdi qarý-jaraq etip muzdaı qursanyp alǵan mundaı aqyn kim-kimge de esesin jibere qoımas.

Bıik azamattyq irilikpen sóıleı alatyn Dáýrenniń kóp óleńderi mahab-bat taqyrybyna arnalypty. Biraq ol názik sol taqyrypta da iri sóıleýden bir tanbaıdy-aý, bir tanbaıdy.

Týlaǵan saıyn anaryń
Bula tún bolyp qaradym.
Ýlaǵan saıyn janaryń
Uly aqyn bolyp baramyn.

Qyz aldynda qysylyp-qymtyrylý, ınabattyq kórsetý degen bolmas pa?! Joq, qaıta burynǵydan da qaırattanyp «uly aqynǵa» aınalyp bara jatady.

Árıne, mahabbat bolǵan soń, onyń aınalasynda shybyndaı qujynaǵan gý-gý sóz de erini-erinine juqpaıtyn sympyldaǵan ósek te kóp bolýy múmkin. Ondaı kezde de Dáýren óz minezine ábden berik. Álgindeı pasyq, byqsyq sózderdiń eshqaısysyna pysqyryp ta qaramaıdy. Ondaı sózderdiń bárine qolyn bir-aq silteıdi.

Ósek bolyp,
Tósek bolyp keregi,
Meıli, jaǵy talǵanynsha tolǵasyn.
Bul el solaı «ańyz» aıta beredi,
Men sıaqty súıe almaıtyn bolǵasyn.
Aqyn tákappar. Aqyn bıikte tur.

---