InfoHub Logo

Erte me, kesh pe árbir veloshabandoz ózine jańa velosıped satyp alýdy oılaıdy. Keıbireýiniń velosıpedi synyp qalady, bireý óz velosıpedinen sharshaıdy, al keıbiriniń tipti eshqashan velosıpedi bolmaǵan. Qaı jaǵdaı bolmasyn árqaısynda basty másele týyndaıdy: dúkende usynylǵan alýan túrli velosıpedterdiń ishinde qaısyn tańdaý kerek.

Birinshi kezekte, sizge velosıped ne úshin qajet jáne ony qansha ýaqyt tebetinińizdi anyqtap alý mańyzdy. Bálkim, siz tas jol jarysyna qatysqyńyz keletin shyǵar, bolmasa velosıped joryǵyna shyqpaqsyz, trúkter jasamaqsyz, taýdan úlken jyldamdyqta sekirmeksiz nemese aptasyna bir ret dúkenge baryp kelý úshin ǵana kerek shyǵar? Árıne sizge árqaısyna sáıkes velosıped túrin tańdaý kerek bolady. Sonymen, dúkende qandaı velosıped túrlerin kezdestire alatynymyzdy talqylaıyq.

Velosıped túrleri

1. Jol velosıpedi
Bul maqalany oqyp otyrǵan árbir adam, bir ret bolsyn mundaı velosıpedti teýip kórgenin senimdi aıta alatyn shyǵar, al kóbiniń velosıpedke degen qumarlyǵy dál osy birinshi «eresek» velosıpedten bastalǵan. Velosıpedtiń bul túrin asa sıpattaý qajet emes – bári onsyz da túsinikti. Aıta keterligi, jol velosıpedi ıkemsiz, birshama aýyr jáne yńǵaısyz, demek uzaq jolda adamdy sharshatyp jiberýi múmkin. Alaıda onyń da ózindik artyqshylyqtary bar: qurylysynyń qarapaıymdylyǵy, joǵary senimdilik jáne arzan baǵa.

Eger siz qala syrtyndaǵy saıajaıda aptasyna eki ret dúkenge baryp-kelip turýdy kózdeseńiz osy velosıpedti alýyńyzǵa bolady – budan artyqqa ol shydas bermeıdi.

                               

 

 

2. Serýenge arnalǵan (qalalyq) velosıped
Serýenge arnalǵan velosıpedter sapalyq eskirgen jol velosıpediniń logıkalyq jalǵasy bolyp tabylady: olar birshama yńǵaıly, jaıly, fýnksıonaldy, biraq sáıkesinshe baǵasy da qymbatyraq.

Kóbinese mundaı velosıpedterdiń aldyńǵy nemese erttelgen amortızatory, ashyq (ıaǵnı ústińgi tútigi joq) jeńil ramasy (keıde jınalatyn), keń jumsaq er-toqymy, qanattary, júksalǵyshy (kóbinese azyq-túlik korzınasy), shynjyr qorǵanyshy jáne keıde velofary men velojypylyqtatqyshy bolady. Ádette mundaı velosıpedter úlken jyldamdyqty (7-den 21 jyldamdyqqa deıin) kassetalyq nemese tómen deńgeıli aýyspaly berilisti planetarlyq mehanızmdi bolady. Serýendik velosıpedterdiń dóńgelegi alýan ólshemdi bolyp keledi, sol sebepti barynsha qolaıly jáne yńǵaıly nusqany tańdaýǵa múmkindik beredi. Mundaı velosıpedte tik otyratyndyqtan, qol men arqaǵa túsetin júkteme biraz jeńildep, serýenmen rahattanýǵa bolady. Taǵy bir artyqshylyǵy, kóptegen mehanızmderi kútip-baptaýdy qajet etpeıdi, bul da ýaqyt únemdeıtinin eskerý kerek. Degenmen mundaı velosıpedter úlken júktemege eseptelmegen, sondyqtan serýendik velosıpedter bıiktikten sekirýge nemese kúrdeli velojoryqtarǵa tózedi deý beker.

Mundaı velosıped saıabaqta jaıbaraqat serýendeýge, baıaý qarqyndy kishigirim velosaıahattarǵa jáne dúken nemese jumysqa baryp-kelýge jaqsy. Budan ózge, serýendik velosıped egde jastaǵy belsendi adamdarǵa jaraıdy.

 

Taý velosıpedi
Taý velosıpedi eń kóp taralǵan velosıped túri bolyp sanalady. Óıtkeni mundaı velosıpedter ámbebap jáne asfált joldarmen serýendeýge de, orman jalǵyz aıaq jolymen júrýge de yńǵaıly. «Taý velosıpedi» maǵynasyna alýan túrli, keıde tipti bir-birinen qatty erekshelenetin jáne ártúrli maqsatta jasalǵan velosıpedter kiredi:

Bastapqy deńgeıdegi taý velosıpedteri

Bul sanatqa negizinde serýenge arnalǵan, biraq syrt kelbeti taý velosıpedine uqsaıtyn asa qymbat emes úlgilerdi jatqyzýǵa bolady. Mundaı velosıpedterdiń basqalardan ereksheligi qalqa jabdyqtarynyń tómen sapaly, otyratyn jeri bıik bolǵandyqtan qol men arqaǵa kúsh túspeıtindigi, qymbat emes amortızatorlyq aıyrlar, sonymen qatar yńǵaılylyqty arttyratyn jumsaq oryndyq, basqysh, júksalǵysh jáne t.b. túrli aksesýarlardyń bolýynda. Mundaı velosıpedterdiń qoldaný aıasy týra serýendik velosıpedterdegideı – qala men syrt aımaqta áýesqoı serýendeý.

Kros-kantrıge arnalǵan velosıpedter

Bul túr syrt kelbeti jaǵynan bastapqy deńgeıdegi taý velosıpedine uqsas, alaıda bul túrdiń úlgileri beriktigin arttyratyn myqty ári jeńil ramaǵa (battıng), joǵary deńgeıli qalqa jabdyqtaryna jáne kóp jaǵdaıda dısktik tejegishke ıe. Sonymen qatar bloktalatyn qysqajúristi amortızatorlyq aıyr salystyrmaly túrde tegis jolmen júrgende artyq kúsh salýdy talap etpeıdi. Mundaı velosıpedterdiń oryndyǵy aldyńǵy túrlerge qaraǵanda tómenirek. Jáne bul úlgide jumsaq oryndyq pen azyq-túlikke arnalǵan kárzeńke bolmaıdy. Mundaı velosıpedter veloshabandozdyń oıly-qyrly jerlerde barynsha tez qozǵalýyna, órge shyǵyp-túsýine yńǵaıly bolý úshin arnalǵan. Jalpy, bul sanattaǵy velosıpedterdi qalada serýendeýdi jáne oıly-qyrly jerlerde aıdaýdy jaqsy kóretin veloáýesqoılarǵa usynýǵa bolady.

Trıal/frıstaılǵa arnalǵan velosıpedter

Túrli trúkterdi oryndaýǵa arnalǵan erekshe velosıpedter toby. Mundaı velosıpedti ajyratý ońaı: óte kishkentaı boıly berik rama, berik jalpaq dóńgelekter, myqty tejegish, qanattarynyń nemese basqa da sol sıaqty jabdyqtardyń joqtyǵy. Keıbir túrleriniń tipti er-toqymy da bolmaıdy – bul trúkterdi oryndaýǵa kedergi jasaıdy. Mundaı velosıped joryqqa shyǵýǵa, tipti qysqa serýenge shyǵýǵa jaramaıdy – ol tek trúkter oryndaýǵa arnalǵan.

Daýnhılge arnalǵan velosıped

Taýdan joǵary jyldamdyqpen oıly-qyrly jerge túsý – mundaı velosıpedter dál osyǵan arnalǵan. Aýyr berik rama (salmaǵy mańyzdy emes), myqty dıskilik tejegishter, eki uzynjúristi amortızator – velosıpedtiń bul túriniń ajyramas bólshekteri. Mundaı velosıpedter tek qana daýnhılge arnalǵan jáne úlken júktemelerdi kótere alady.

Taý velosıpedteriniń eń negizgi túrleri osylar. Árıne, olardyń taǵy kóptegen túrleri bar, mysaly dórt-djamp, frıraıd nemese nort-shorǵa arnalǵandary, biraq olardyń bári joǵaryda atalyp ótken baıktardyń bir túrleri bolyp sanalady.

 

 

Tas jol velosıpedteri

Mundaı velosıpedter tegis asfáltta tez júrýge arnalǵan. Bularmen oıly-qyrly jerlerde, shoqalaq joldarda júrýge tyıym salynǵan. Mundaı velosıpedter jeńil berik ramaǵa, úlken ári jińishke dóńgelekke jáne «qoıdyń múıizi» ispettes jińishke tutqaǵa ıe. Otyratyn jeri barynsha tómen bolǵandyqtan jeldiń kedergi bolý deńgeıin tómendetedi. Jalpy qozǵalystyń barynsha jyldam bolýyna barlyq jaǵdaı qarastyrylǵan. Tegis asfáltta taý velosıpediniń tas jol velosıpedin qýyp jetýi tipti múmkin emes. Eger siz «Týr de Frans» stılindegi velosherýlerdiń jankúıeri bolsańyz jáne jaıaýjol men saıajaılarda serýendeýdi kózdemeseńiz osy tas jol velosıpedin alý usynylady.

Alaıda tas jol velosıpedin trektik velosıpedpen shatastyrýǵa bolmaıdy. Óıtkeni sońǵysy tek jarys alańyna arnalǵan. Dóńgelekteriniń qurylysy erekshe bolyp keledi jáne mundaı velosıpedterdiń kóbinde tejegish bolmaıdy. Mundaı velosıpedter jalpy qoldanystaǵy tas joldarda aıdaýǵa kelmeıdi.

 

Týrıngtik velosıpedter

Mundaı velosıpedter tas jol velosıpedterine uqsas, alaıda olar velojoryqtarǵa arnalǵan – ıaǵnı olarǵa júksalǵysh ornatyp, júkterdi tasymaldaýǵa bolady. Budan ózge, mundaı velosıpedterdiń dóńgelekteri jalpaǵyraq jáne qalyńyraq bolyp keledi.

 

Gıbrıd

Bul top serýendik, taý jáne tas jol velosıpedterdiń aralyq tizbegi sanalady. Osylaısha úsh túrdiń de artyqshylyqtaryn boıyna sińirgen. Taý velosıpedine qaraǵanda bıigirek rama tas jolda qozǵalýǵa yńǵaıly oryndyqty qamtamasyz etedi, úlken dóńgelekter joǵary jyldamdyqty ustaýǵa kómektesedi, al amortızatorlyq aıyr oıly-qyrly jerde saıahattaýǵa múmkindik beredi. Budan ózge, mundaı velosıpedter qanat, júksalǵysh, jaryq jabdyqtarymen jáne tipti dıskilik tejegishtermen qamtylǵan. Osylaısha mundaı velosıped joǵary jyldamdyqpen tas jolda serýendegendi jaqsy kóretin jáne múmkindik bolsa oıly-qyrly aımaqty da baǵyndyrǵysy keletin áýesqoılarǵa arnalǵan deýge bolady.

 

BMX

Trúkterdi oryndaýǵa arnalǵan arnaıy velosıpedter. Olarǵa tán erekshelikter: kishkentaı dóńgelekter, dóńgelekterdiń janyndaǵy arnaıy tireýishter, sonymen qatar tejegish arqanyn qatty buramaı-aq tizgindi bir baǵytta aınaldyrýǵa múmkindik beretin mehanızm. Velosıped tebýdiń dál osyndaı stılin unatatyndyqtan ǵana osy túrge nazar aýdarýdy usynamyz.

 

 

Ýnısıklder

Buryn mundaı «velosıpedti» tek sırkte kórýge bolady dep oılaıtyn. Alaıda qazirgi kezde mundaı velosıpedterdi kósheden kezdestirýge bolady, óıtkeni ýnısıklderdi velosıped dúkenderinen satyp alýǵa bolady.

 

Tandemder (tondem emes, tandem)

Bir velosıpedte ekeý, tipti úsheý bolyp serýendegendi, ári basqyshty árkim ózi aınaldyrǵanyn qalaısyz ba, onda tandem dál sizge arnalǵan. Otbasylyq serýenge taptyrmas dúnıe, sonymen qatar qatysýshylardyń kúshi ártúrli bolady (eger sharshasańyz, basqyshty aınaldyrmaýǵa bolady nemese az kúsh jumsaı otyra aınaldyrý). Budan ózge, mundaı velosıpedterdi múmkindigi shekteýli jandar jıi paıdalanady (mysaly kózi nashar kóretin múgedekter). Tandemder serýendik, taý nemese tas jol velosıpedteriniń pishininde jasalady.

 

Krýızerler

Bul velosıped ataýyn motosıkl túrleriniń birinen alady. Krýızerlerdiń basty ereksheligi – yńǵaıly tik er-toqym, iri rama, bıik tizgin, alýan túrli áshekeıler. Mundaı velosıped jaıbaraqat serýen men qydyrysqa arnalǵan. Ol jyldam aıdaý, oıly-qyrly jerde aıdaý nemese velojoryqtarǵa múlde jaramaıdy.

 

Velosıpedterdiń ekzotıkalyq túrleri

«Velosıped oılap tabýdyń qajeti qansha» degen suraqtyń jaýabyn biletin adamdar barshylyq. Dál sol úshin álemde alýan túrli velosıpedter shyǵarylyp jatyr. Olardyń kóbi, ókinishke oraı, qoldanýǵa jaramsyz jaı ǵana ádemi sýret, alaıda keıbiri tebýge óte yńǵaıly. Basqalardy tańqaldyrǵyńyz kelse – ekzotıkalyq velosıped satyp alyńyz. 

---