Zańdy bilý -zaman talaby
Zańdy bilý - zaman talaby
6 - 11 synyptarǵa arnalǵan ashyq sabaq
Maqsaty: Jas erekshelikterine saı oqýshylardyń quqyqtyq saýattylyǵyn qalyptastyryp, arttyrý. Bolashaqta zańdy qurmetteıtin QR azamatyn tárbıeleý.
Mindetteri:
• Jas erekshelikterine saı oqý ádisterin qoldaný;
• Bastaýysh synypta quqyqtyq bilimderdi ıntegrasıalap oqytý;
• Negizgi synyptarda quqyqtyq bilimderin adaptasıalaý;
• Joǵary synyptarda negizgi bilimderin bekitip, problemalyq suraqtar arqyly óz ınterprıtasıasyn naqty jetkizýge tárbıeleý.
«Jańylmaıtyn jaq joq, súrinbeıtin tuıaq joq» deıdi halyq danalyǵy. Qylmys jasaǵany úshin jazaǵa tartqannan góri onyń aldyn alǵan áldeqaıda jaqsy. Aldyn alý jumysynyń nátıjeli bolýy alǵash jasalǵan teris qadamnyń der kezinde anyqtalýynan ǵana emes, sonymen birge kámeletke tolmaǵandardyń jeke tulǵalyq erekshelikterin eskerýge de baılanysty.
Zań talaptaryn bastaýysh synyptan jańa kelgen balalardan bastap qolǵa alǵan jón. Óıtkeni bul -«zaman talaby». Sondyqtan kishi synyptarda quqyq sabaǵyn utymdy túsindirý úshin sol jas ereksheligine saı oqý ádisterin qoldaný kerek. Iaǵnı aýyr quqtyq termındermen emes, bala estip úırengen qarapaıym oı - tujyrymdar qoldaný qajet. Mysaly, kúndelikti balaǵa qyzyqty ertegi, mysaldar, áńgimelermen, oıyndarmen túsindirý. Túsindirip qana qoımaı jańa tehnıkalyq jetistikterdi qosqanymyz (múltfılmder, sýretter, 3D formattaǵy vıdeolar) jón. Vızýaldy túrde balalarǵa túsindirip, múltfılmderdegi keıipkerlerdiń is - áreketerine asosıasıalyq, konotasıalyq turǵyda talqylaý qajet.
Ertegi – balany tárbıeleýge arnalsa, sol tárbıe arqyly balany jónge salý, onyn kózqarasyn baǵdarlaý jáne ishki áleminen habardar bolýǵa bolady. Er Tóstik ertegisinde balaqaılarymyz dostyqtyń úlken úlgisin kóredi. Oǵan kómek qolyn sozǵan Kóltaýysar men Jelaıaq sekildi alyptardyń eńbegi tek dostyqty ǵana nasıhattamaıdy, erekshe bolmystary arqyly balanyń tapqyrlyq deńgeıin de joǵarylatady. Er Tóstik bala jer betinde kóptegen patshalyqtardy kórse, jer astynda da kóptegen patshalyqtardyń qonaǵy boldy. Bul bala psıhologıasyna Otan uǵymyn sińiredi, belgili bir memlekettiń zańnamalaryna baǵyný máselesin uǵyndyrady.
Ertegiden úzindi: Han qyzynyń kúıeý tańdaýy nemese Kúlshe qyzdyń hanzada uıymdastyrǵan balǵa barýy – jasóspirimderdiń ishki prosestik núktelerine áser etip, psıhologıalyq analıtıkalyq sıpatta jasóspirim janyna jaılylyq berip, ertegi sońynda qas zulymnyń qaza tabýy, zálim patshanyń basy alynýy, aıdahardyń ólýi sekildi jamandyq ataýlynyń kelmeske ketýi – balanyń boıyndaǵy soqyr agresıalyq kúshterdi joıyp, jaqsylyq baǵytyn tańdaýyna sebepker bolady. Erteginiń áser etýi – onyń qabyldanýyna da baılanysty, sondaı - aq, erteginiń berilý formasy kórinistik jaǵdaıda sensorly túrde sanaǵa jetse, baıandaýshylyq nemese kitapqa kóz júgirý arqyly aqparat alýda komýnıkasıalyq úlgide oıǵa toqylady. Bala sanasyn jetildirýde ertegi sekildi lıngvısıkalyq baǵdarlamalardyń ótimdiligi zor.
Orys halqynyń balalar jazýshysy Andreı Ýsachev «Kishkentaı adamnyń basynan keshkenderi» atty quqyqtyq tárbıege arnalǵan ertegisin kishkentaı oqyrmanǵa túsinikti bolý úshin bala tilimen jazǵan. Atalǵan erteginiń úzindisin sabaq barysynda qoldanýǵa bolady.
Baıaǵyda kishkentaı adam ómir súripti. Ony eshkimde kózge ilmeıdi eken. Tipti baqshany kútip - baptaǵanda gúldiń arasynan kórmeı taptap kete beretin.
- Sender ne istep jatsyzdar? Ótinem, abaı bolyńyzdarshy - dep jan daýsymen aıqaılaıdy. Biraq úlken adamdar kóńil aýdarmaı, ári qaraı óz jumystaryn jasaı beredi. Ashýlanǵan kishkentaı adam ózine ıt asyrap, úıiniń aldyna baılap qoıady. Ittiń úrgeninen adamdar seskenip kishkentaı adamǵa soqtyǵysa bermeıtin boldy. Sonda kishkentaı adam: «nege adamdar tek úrgennen ǵana qorqady, nege bir - birin syılamaıdy?»- dep oılanady.
Bir kúni kishkentaı adam jeke kitaphanasynan bir kitap taýyp alady. Kitap «Adam quqyqtarynyń jalpyǵa ortaq deklarasıasy» dep atalatyn. Onda adamdardyń óz quqyqtaryn bilip, bir - birine qurmetpen qaraý kerek delingen. Kitap kishkentaı adamǵa qatty unady. Biraq kitap týraly qala turǵyndary eshqandaı bilmeıtinderin málimdeıdi.
- Qyzyq, úlken adamdar saýatsyz eken - dep kishkentaı adam tań bolady.
- Bul jaǵdaıdy tezirek túzetý kerek - deıdi.
6 - 11 synyptarǵa arnalǵan ashyq sabaq
Maqsaty: Jas erekshelikterine saı oqýshylardyń quqyqtyq saýattylyǵyn qalyptastyryp, arttyrý. Bolashaqta zańdy qurmetteıtin QR azamatyn tárbıeleý.
Mindetteri:
• Jas erekshelikterine saı oqý ádisterin qoldaný;
• Bastaýysh synypta quqyqtyq bilimderdi ıntegrasıalap oqytý;
• Negizgi synyptarda quqyqtyq bilimderin adaptasıalaý;
• Joǵary synyptarda negizgi bilimderin bekitip, problemalyq suraqtar arqyly óz ınterprıtasıasyn naqty jetkizýge tárbıeleý.
«Jańylmaıtyn jaq joq, súrinbeıtin tuıaq joq» deıdi halyq danalyǵy. Qylmys jasaǵany úshin jazaǵa tartqannan góri onyń aldyn alǵan áldeqaıda jaqsy. Aldyn alý jumysynyń nátıjeli bolýy alǵash jasalǵan teris qadamnyń der kezinde anyqtalýynan ǵana emes, sonymen birge kámeletke tolmaǵandardyń jeke tulǵalyq erekshelikterin eskerýge de baılanysty.
Zań talaptaryn bastaýysh synyptan jańa kelgen balalardan bastap qolǵa alǵan jón. Óıtkeni bul -«zaman talaby». Sondyqtan kishi synyptarda quqyq sabaǵyn utymdy túsindirý úshin sol jas ereksheligine saı oqý ádisterin qoldaný kerek. Iaǵnı aýyr quqtyq termındermen emes, bala estip úırengen qarapaıym oı - tujyrymdar qoldaný qajet. Mysaly, kúndelikti balaǵa qyzyqty ertegi, mysaldar, áńgimelermen, oıyndarmen túsindirý. Túsindirip qana qoımaı jańa tehnıkalyq jetistikterdi qosqanymyz (múltfılmder, sýretter, 3D formattaǵy vıdeolar) jón. Vızýaldy túrde balalarǵa túsindirip, múltfılmderdegi keıipkerlerdiń is - áreketerine asosıasıalyq, konotasıalyq turǵyda talqylaý qajet.
Ertegi – balany tárbıeleýge arnalsa, sol tárbıe arqyly balany jónge salý, onyn kózqarasyn baǵdarlaý jáne ishki áleminen habardar bolýǵa bolady. Er Tóstik ertegisinde balaqaılarymyz dostyqtyń úlken úlgisin kóredi. Oǵan kómek qolyn sozǵan Kóltaýysar men Jelaıaq sekildi alyptardyń eńbegi tek dostyqty ǵana nasıhattamaıdy, erekshe bolmystary arqyly balanyń tapqyrlyq deńgeıin de joǵarylatady. Er Tóstik bala jer betinde kóptegen patshalyqtardy kórse, jer astynda da kóptegen patshalyqtardyń qonaǵy boldy. Bul bala psıhologıasyna Otan uǵymyn sińiredi, belgili bir memlekettiń zańnamalaryna baǵyný máselesin uǵyndyrady.
Ertegiden úzindi: Han qyzynyń kúıeý tańdaýy nemese Kúlshe qyzdyń hanzada uıymdastyrǵan balǵa barýy – jasóspirimderdiń ishki prosestik núktelerine áser etip, psıhologıalyq analıtıkalyq sıpatta jasóspirim janyna jaılylyq berip, ertegi sońynda qas zulymnyń qaza tabýy, zálim patshanyń basy alynýy, aıdahardyń ólýi sekildi jamandyq ataýlynyń kelmeske ketýi – balanyń boıyndaǵy soqyr agresıalyq kúshterdi joıyp, jaqsylyq baǵytyn tańdaýyna sebepker bolady. Erteginiń áser etýi – onyń qabyldanýyna da baılanysty, sondaı - aq, erteginiń berilý formasy kórinistik jaǵdaıda sensorly túrde sanaǵa jetse, baıandaýshylyq nemese kitapqa kóz júgirý arqyly aqparat alýda komýnıkasıalyq úlgide oıǵa toqylady. Bala sanasyn jetildirýde ertegi sekildi lıngvısıkalyq baǵdarlamalardyń ótimdiligi zor.
Orys halqynyń balalar jazýshysy Andreı Ýsachev «Kishkentaı adamnyń basynan keshkenderi» atty quqyqtyq tárbıege arnalǵan ertegisin kishkentaı oqyrmanǵa túsinikti bolý úshin bala tilimen jazǵan. Atalǵan erteginiń úzindisin sabaq barysynda qoldanýǵa bolady.
Baıaǵyda kishkentaı adam ómir súripti. Ony eshkimde kózge ilmeıdi eken. Tipti baqshany kútip - baptaǵanda gúldiń arasynan kórmeı taptap kete beretin.
- Sender ne istep jatsyzdar? Ótinem, abaı bolyńyzdarshy - dep jan daýsymen aıqaılaıdy. Biraq úlken adamdar kóńil aýdarmaı, ári qaraı óz jumystaryn jasaı beredi. Ashýlanǵan kishkentaı adam ózine ıt asyrap, úıiniń aldyna baılap qoıady. Ittiń úrgeninen adamdar seskenip kishkentaı adamǵa soqtyǵysa bermeıtin boldy. Sonda kishkentaı adam: «nege adamdar tek úrgennen ǵana qorqady, nege bir - birin syılamaıdy?»- dep oılanady.
Bir kúni kishkentaı adam jeke kitaphanasynan bir kitap taýyp alady. Kitap «Adam quqyqtarynyń jalpyǵa ortaq deklarasıasy» dep atalatyn. Onda adamdardyń óz quqyqtaryn bilip, bir - birine qurmetpen qaraý kerek delingen. Kitap kishkentaı adamǵa qatty unady. Biraq kitap týraly qala turǵyndary eshqandaı bilmeıtinderin málimdeıdi.
- Qyzyq, úlken adamdar saýatsyz eken - dep kishkentaı adam tań bolady.
- Bul jaǵdaıdy tezirek túzetý kerek - deıdi.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Quqyq páninen qaıtalaý (prezentasıa)
