سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 3 اپتا بۇرىن)
گوتيكالىق ونەر
ءدارىستىڭ ماقساتى.
1. بىلىمدىلىك: گوتيكالىق ونەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. تاربيەلىك: ءوز وتانىن، حالقىن شىن سۇيەتىن پاتريوت ەتىپ تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: ءار ءتۇرلى ستراتەگيالار ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن، اۋىزشا سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتۋ.
دارىستە قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار: پلاكاتتار، سۋرەتتەر.
ءدارىستىڭ قۇرىلىمى مەن مازمۇنى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ.
2. ستۋدەنتتەردى ساباققا قاتىسۋىن ءتىزىم بويىنشا تەكسەرۋ.
3. ستۋدەنتتەردى ساباققا دايىندىعىن، قۇرال جابدىقتارىن تەكسەرۋ.
ءىى. وقۋشىلاردىڭ وتكەن تاقىرىپ بويىنشا ءبىلىمىن تەكسەرۋ:
تەكسەرۋ ءادىسى: سۇراق جاۋاپ.
سۇراقتار:
  • رومان تاريحىنىڭ پايدا بولۋىن جازعان عالىمدار؟
  • ادامنىڭ قوعامدىق ۇيىمى كۇردەلى دە ۇزاق دامۋ جولىنان ءوتتى؟
ءىىى. جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ.
ءتۇسىندىرۋ ءادىسى: تۇسىندىرمە
گوتيكا ءستيلى - ەۋروپا (اسىرەسە، باتىس ەۋروپا ) ەلدەرىنىڭ ساۋلەت ومىرىندە 12 ع - دىڭ 2 - جارتىسى 16 ع - دا كەڭ ءورىس العان ساۋلەت ونەرى ءستيلى. شارتتى تۇردە گەرمان تايپالارى - گوتتاردىڭ ەسىمىنەن اتالىپ كەتكەن. گوتيكانى ورتا عاسىرداعى قالالىق جانە سارايلىق مادەنيەت تۇدىردى. ولار باعىنا قاتارىنا يەك ارتقان ءسۇيىر ارقالى عيماراتتىڭ ىشكى توبەسىن شاتىرلاۋدا بولىپ كەلەدى.- بۇل كونسترۋكسيالىق جاڭا ءادىس عيماراتتىڭ ءارى ەڭسەلى ءارى ءبۇيىرلى بالا تۇسۋىنە جول اشىپ ءتۇعىر باعالاردىڭ اراسىن تۇگەلدەي شىنىلاۋعا مۇمكىندىك تۋعىزدى. ءتۇرلى ءتۇستى شىنىلاردى اسەم قيۋلاستىرا وتىرىپ" ورنەك سالۋ گوتيكا. ستيلىندەگى ونەردە كەڭ ءورىس الدى. ءسان ونەرى (ۆيتراجداۋ، سان الۋان ەسكەرتكىشتەر ءتۇرعىزۋ.) جانە قولاسقى ونەر (تاس قاشۋ، سۇيەك قىرناۋ ت. ب) دە بيىك ساتىعا كوتەرىلدى. ونەردىڭ بۇل تۇرلەرى، اسىرەسە، عيباتحانالار سالۋدا كەڭ قولدانىلادى. ولارعا ءدىني نيشاندار مەن پروپورسيالىق شارتتىلىق ءتان، سونداي - اق، ومىرگە دەگەن قۇشتارلىق، اسقاق رۋحتا اڭعارىلىپ تۇرادى. گوتيكا. فرانسيادا (پاريجدەگى، رەيمستەگى، امەندەگى عيباداتحانالار)، گەرمانيادا، نيدەرلاندتا، انگليا مەن يسپانيادا، سكانديناۆيا ەلدەرىندە، يتاليادا دامىدى.
گوتيكا ونەرى ءوزىنىڭ ەرەكشەلىگىمەن رومان اعىمىنان دارالانىپ تۇرادى. سونىمەن قاتار ونىڭ عاسىردان عاسىرعا وتكەن سايىن كوتەرىلگەنى، دامىعانى بايقالادى. مۇنداعى رومان ءستيلى اۋىر قورعان - دارداي مونۋمەنتتىگىمەن كوزگە تۇسسە، گوتيكا اعىمى بيىك سىمباتىمەن، اسپانعا ۇمتىلعان ينەدەي ۇشكىر مۇنارالارىمەن تاڭىرقاتادى. رومان مەن گوتيكا اعىمىنداعى عيماراتتاردى سالىستىرا قاراستىرساق، ەرەكشە قاسيەتتەردى كورۋگە بولادى. رومان اعىمىندا سالىنعان ساۋلەت عيماراتتارىندا اۋىر توبەنى ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن تەرەزەلەر از جاسالىنعان. ال گوتيكادا تەرەزەلەر وتە ۇلكەن، بيىك جانە ءجيى ورنالاسقان. كىرە بەرىس ەسىگىنىڭ ماڭدايشا اركاسى ۇشكىرلەنىپ بىتەتىندىكتەن، گوتيكا عيماراتتارى وتە جەڭىل، ادەمى كورىنەدى. گوتيكا سوبورلارى ۇشكىر، ۇزىنشاق بولىپ كەلەدى. باتىس ەۋروپادا العاش رەت قوندىرعىلى كەسكىندەمە پايدا بولدى جونە ول جەر - جەرگە جىلدام تارالدى. گوتيكا اسەرى زامانىندا ءاربىر زات، ونىڭ ىشىندە — كيىم، جيھاز، ت. ب. بەينەلەۋ ونەرى سالالارىنىڭ ەنىمدەرى وزىندىك ءىز قالدىردى.
گوتيكا ونەرى العاش فرانسيادا جاكسى دامىدى، بۇل ونەر ءتۇرى روماندىق ونەردەن كەيىن كەلدى. گوتيكالىق اسەم ونەر ءتۇرى فرانسيادا وركەندەپ، سوندا ساقتالعان. كەيىننەن ول باسقا ەلدەرگە تارادى جانە XVI عاسىرعا دەيىن سوزىلدى. فرانسياداعى ەڭ كونە جانە بۇكىل الەمگە ايگىلى عيمارات — "قۇداي انا" عيماراتى. ول XII عاسىردا سالىنعان. ورتا عاسىرلاردا فرانسيادا 800 - گە جۋىق سوبور، جۇزدەگەن شىركەۋ، موناستىرلار بولدى. سونىڭ ءبىرى — "اۋليە ميحايل تاۋى" اتتى انسامبلدىك عيماراتى. بۇل نورمانديا جەرىندە تۇرعىزىلعان. فرانسيا گوتيكاسى جولىمەن گەرمانيادا دا سالتاناتتى سوبورلار جاپپاي سالىندى، سونىڭ ءبىرى — ستراسبۋرگتەگى سوبور بولدى (1276). فلورەنسياداعى اۋليە ماريا دەل فورە شىركەۋى مەن ميلان سوبورى كوزگە تۇسەدى. وسى كەزەڭدە ءمۇسىن، ءار ءتۇرلى مادوننالاردى كەسكىندەۋ، ءدىني عيماراتتاردى روسپيستەرمەن بەدەرلەۋ قولعا الىندى. سول كەزەڭدە وسى ونەر باعىتىنىڭ اسقان شەبەرى دجوتتو دي بوندونە (1266 - 1337) ءومىر ءسۇردى. ول بوياۋلاردىڭ سان ءتۇرلى قۇبىلمالى رەڭدەرىمەن - اق كەسكىندەمەلىك شىعارمانى جانداندىرا ءتۇستى. گوتيكا داۋىرىندە مينياتيۋرالىك كەسكىڭدەمە دامىپ، ەرەكشە بەلەسكە كوتەرىلدى. بۇرىندارى مۇنداي ونەر تۇرىمەن تەك ءدىني سوپىلار اينالىس - سا، ەندى كەيىننەن ناعىز سۋرەتشىلەر اينالىساتىن بولدى. مينياتيۋرا - مەن كىتاپ كوركەمدەۋدى ءاردايىم اكىمەت باسشىلارى قولداپ، قامقورلىكقا الىپ وتىردى، سونىڭ ءبىرى — فرانسيا گەرسوگى بەررييسكي ەدى.
يسپانيادا يتالياداعىداي گۋمانيستيك يدەيالار، الدىمەن عالىمدار مەن اقىنداردا بولدى. سودان كەيىن بەينەلەۋ ونەرىندە كەلىپ جەتتى. ءمۇندا بوستاندىق سوعىسى 8 عاسىرعا سو زىلدى. وسىنداي كۇردەلى كۇرەستەن سوڭ يسپان ءۇلتى جانە ونىڭ وزىنە ءتان قاسيەتتى قالىپتاستى. ياعني بەرىكتىك باتىلدىق، وكتەمشىلدىك جانە ءوز نامىسىن قورعاي بىلەدى. بۇل قاسيەت 18 عاسىردان باستالدى. 16 - 17 عاسىرلار اراسىندا يسپانيادا وزگەشە سۋرەتشى جۇمىس ىستەدى. ونىڭ نەگىزگى ەسەمى دومەنيكو تەوتوكوپۋلي، ءبىراق ول ۇلتى گرەك، كريت ارالىندا تۇعانىنا بايلانىستى ەل گرەكو دەپ اتالىپ كەتكەن. (1541 - 1614). كەسكىندەمەنى ول ءوزىنىڭ ەلى كريت ارالىنان وقىپ كەلگەن، وندا ورتا عاسىرلار داستۇرلەرى ساقتالعان ەدى. سوندان 15 عاسىردىڭ 60 - جىلدارى ۆەنەسياعا كوشىپ كەلەدى. يسپان كەسكەندەمەسى مەن ونى تەرەڭ ەموسيانالدىق، جان دۋنيەنىڭ كوتەرىنكى بولۋى جاقىنداتتى. ونىڭ بىرنەشە شىعارماسى ءدينى تاقىرىپتا جازىلعان. سونىڭ ءبىرى - "پەتر مەن پاۆەل اپوستولدارى" اتتى شىعارماسىندا، سۋرەتشى شىعارماشىلىعىنا ءتان ەرەكشەلىكتى كورەمىز. وندا ءوزىنىڭ وزگەشە كوركەم جازۋ ءستيلىن كورسەتۋ مەن قاتار كەيپكەرلەردىڭ ادامدىق قاسيەتي مەن بەرەدى. شىعارمانىڭ سول جاعىندا بەينەلەنگەن پەتردىڭ ماڭگىلىك وزىنە - ءوزى سۇراق قويۋمەن كەلە جاتقان ادام ەكەندىگىن سۋىق تۇستەر ارقىلى، ونىڭ قايعىلى ءونىن كورسەتە بىلەدى. ول ءوزىنىڭ بارلىق قاتارداعى مەن، ءۇستامدى جانە ءومىردىڭ قىزۋىنا تولى قالپىمەن انىق كورىندى.
بۇل سۋرەتشىگە ءتان قاسيەت تاڭداپ العان بوياۋلارمەن شىعارماعا جان بەرەدى. قولدانعان ءادىس تاسىلدەرى مەن سالىستىرمالى تۇردەگى سەرپىندى نۇكتەلەرىدىني سيۋجەتتەر بولدى. ونىڭ كەسكىندەمەسى مونۋمەنتتىگىمەن ەرەكشەلەنەدى. سۋرەتشىنىڭ جوعارى دەڭگەيدىگى العاشقى شىعارمالارىنىڭ ءبىرى - «قاسيەتتى لاۆرەنتيي» (1636). بۇل تۋىندىدا قاسىرەت كورگەن قاسيەتتى ادام بەينەسى بەرىلگەن. شىعارما ءمازمۇنى اڭىز بويىنشا جازىلعان، ءمۇنداعى لاۆرەنتيي حالىق باتىرى جانە شىندىق ءۇشىن كۇرەسكەن بەينەسىندە كورسەتىلگەن.
لاۆرەنتيي تۇلعاسى ۇلكەن كولەمدى مونۋمەنتتى فيگۋرا جانە كەيىنگى جازعان شىعارمالارىنىڭ ءبىرى، "ماريانىڭ جاس شاعى" - بولاشاق قۇداي - انا كىشكەنتاي قىز بەينەسىندە كورسەتىلگەن شىعارما. مۇنان سۋرەتشىنىڭ ءوز يديالىندا بەينەنى كورۋگە بولادى.
ءىV. جاڭا ماتەريالدى بەكىتۋ: (قويىلعان سۇراقتار مەن تاپسىرمالار) جاڭا وتىلگەن تاقىرىپ بويىنشا ستۋدەنت مەن سۇراق جاۋاپ جۇرگىزۋ.
Vءى. قورىتىندىلاۋ (ءبىلىم باعالاۋ).
ستۋدەنتتەردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن، ءوورعالعان ءسوج جۇمىستارىن باعالاۋ.
Vءىى. ءۇي تاپسىرماسى:
بىلەتىن اقپاراتتارىن جاڭا مالىمەتتەرمەن تولىقتىرۋ. بەرىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا ءسوج جۇمىستارىن قورعاۋعا دايىندالۋ.
ادەبيەتتەر ءتىزىمى:
1. ق. بولتابايەۆ، ە. قوسبارماقوۆ، ا. ەركەباي.، ونەر 2007
2. اكيشيەۆ ا. ك. يسكۋسستۆو ي ميفولوگيا ساكوۆ. الما - اتا، ناۋكا، 1985.
3. اكيشيەۆ ك. ا.، بايپاكوۆ ك. م. ۆوسروسى ارحەولوگيچەسكوگو كازاحستانا. الما – اتا، 1979.
4. يبرايەۆ ب. ا. كوسموگونيچەسكيە پرەدستاۆلەنيا ناشيح پرەدكوۆ // دەكوراتيۆنوە يسكۋسستۆو سسسر، 1980.
5. دريەۆنەە زولوتو كازاحستانا. سوست. ك. اكيشيەۆ. الما - اتا، ونەر، 1983.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما