جازۋشى - جازۋ ۇستەلىندە عانا قۇبىلىس
«اق جول قازاقستان» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى روزا ىنتىقبايەۆامەن اڭگىمە
ءومىر ورنەكتەرى
... كەزىندە ماڭقىستاۋعا ەشقانداي دا رومانتيكامەن بارعام جوق، مەنى وندا تۇرمىس قۋالاپ باردى. «اقشا تاۋىپ، ءۇي ساتىپ الام» دەپ ويلادىم. ءبىراق ادامنىڭ تاعدىرى دەگەن قيىن عوي. وندا بارعاننان كەيىن بۇرعىلاۋ ستانوگى بۇزىلىپ قالدى دا سودان پالەنباي جىل تاريفپەن وتىردىم، تۇك تە اقشا تاپقام جوق. ءبارىبىر ومىرىمە، ءجۇرىپ وتكەن جولدارىما ريزامىن: باسىم امان، باۋىرىم ءبۇتىن، قولىمداعى قاعاز-قالامىمنان ايرىلعام جوق، ەڭ باستى بايلىعىم سول...
— تەمىرحان اعا، ءسىزدىڭ ءبىراز ۋاقىتتان بەرى ۇيدە وتىرعانىڭىزدى بىلەمىز. اڭگىمەنى قالاي جۇمىسسىز قالعانىڭىزدان باستاساق...
— ول راس، مىنە، التى ايدىڭ ءجۇزى بولدى، ۇيدە جۇمىسسىز وتىرمىن. كەزىندە جازۋشىلار وداعىندا ءار ءتۇرلى جاعدايلار بولدى. «بازار جوق» دەيدى، شىن نەگىزىندە، ول بار، ءبىراق جازۋشىلار وداعىنا قىزمەت ەتىپ وتىرعان جوق.
— تۇسىنبەدىم. قانداي بازار؟
— «اياكوز» دەگەن بازار. ول — سولاردىڭ ادامدارىنا جالعا بەرىلگەن جازۋشىلار وداعىنىڭ جەرى. كەلىسىم-شارت بولعان، قول قويعانداردىڭ ىشىندە ءوزىم دە بارمىن. سودان بىزگە ميلليونداعان اقشا ءتۇسۋى كەرەك ەدى، ءبىراق تۇسپەدى. بۋحگالتەرياداعىلار بىلمەيدى، جوعارى تۇرعان باسشىلاردان سۇراساق، «سەنىڭ وندا جۇمىسىڭ بولماسىن» دەگەندەي اڭگىمە ايتتى. نۇرلان ورازالين ءوزىمنىڭ دوسىم ەدى. وسىنداي بەلگىسىز، كۇماندى نارسەلەر كوبەيىپ بارا جاتقاننان كەيىن ەكەۋمىز سوزگە كەلىپ قالدىق.
— سودان ءوز كانديداتۋراڭىزدى وداق حاتشىلىعىنا ۇسىندىڭىز...
— ول ءبىر باستىق بولعىم كەلگەننەن ەمەس، «الگىندەي دۇنيەلەردى جازۋشىلاردىڭ ءوز يگىلىگىنە جۇمسايىق» دەگەن نيەتتەن تۋىنداعان ارەكەت بولاتىن. ءبىراق قالامداستارىم مۇلدە باسقاشا ويلايدى ەكەن. بۇلارعا مەنى باستىق سايلاماعانى ءۇشىن ەمەس، وزدەرىنە تيەسىلى مۇلىكتىڭ، يگىلىكتىڭ قولدى بولىپ كەتكەنىنە ەشقانداي جانى اشىمايتىندىعى ءۇشىن وكپەلىمىن. ءسويتىپ، ءبىرىنشى حاتشىلىققا وتە الماي قالدىم. وعان وكىنگەن دە ەمەسپىن. ويتكەنى، قولىمدا قالامىم مەن قاعازىم بار. «جۇمىسسىز قالدىم-اۋ» دەگەم جوق، ءدال سول وتكەن كۇننىڭ ەرتەسىندە ولەڭ جازۋعا وتىردىم.
— «قولدى بولىپ كەتكەن» يگىلىك تەك بازار عوي سوندا؟
— بازار از با؟ بازار كەتكەننەن كەيىن بولدى عوي. سودان تۇسكەن قاراجاتقا شىعارماشىلىق ءۇيدى جوندەۋگە ءتيىس بولاتىن، سوسىن جۇمىسسىز جۇرگەن ادامدارعا اقشا تولەۋ دەگەن سياقتى باسقا دا پالەنباي تارماقتان تۇراتىن مىندەتتەمەلەر بار ەدى. سول كەلىسىم-شارت ۇشتى-كۇيلى جوق بولدى، اقشا ول زىم-زيا... «كوردىم-بىلدىم» دەگەن ادام بولسا، نەعىل دەيسىڭ. سودان نۇرلانعا «مەيلى، تولەمەسە، تولەمەي كەتسىن، ايتەۋىر ەل-جۇرتتىڭ الدىندا ءوزىمىزدىڭ ارىمىز تازا بولادى عوي، سوتقا بەرشى» دەدىم. بەرمەدى عوي. مەن سودان كۇمانداندىم.
سوسىن «مەيىر» دەگەن سەرىكتەستىككە دە وداق عيماراتىنىڭ ۇلكەن زالدارى، بۋفەتى، مەيرامحاناسى جالعا بەرىلگەن. ولار اي سايىن ءۇش مىڭ دوللار تولەۋى ءتيىس-تۇعىن. ءۇش جىلعا جۋىق پايدالاندى، ءۇش مىڭ دوللار تۇگىلى ءۇش تيىن تولەگەن جوق. وسىنىڭ بارىنە قالاي جانىڭ كۇيمەيدى. ال، جازۋشىلارعا عوي ءبارىبىر، سەلت ەتپەيدى عوي، سەلت ەتپەيدى. ءتىپتى مەنى «باتىستىق توپتان»، «نۇرپەيىسوۆ پەن «پەن-كلۋبتىڭ» ادامى» دەيتىندەر دە بار. مەن نۇرپەيىسوۆپەن ءبىر رەت جەكە وتىرىپ ءشاي ىشكەن ادام ەمەسپىن. وداقتا التى جىل ىستەگەنىمدە نۇرپەيىسوۆ مەنىڭ الدىما ءبىر-اق رەت كەلدى. وندا دا كىتاپحانادا تۇرعان اناتوليي كيم دەيتىن جازۋشىنىڭ كىتابىن الىپ كەتتى. بولدى. ەشقانداي قاتىسىم جوق، الايدا، ونى دا، ونىمەن ايتىسىپ جۇرگەن ادامداردى دا جاقسى كورەم، قۇرمەتتەيمىن. ويتكەنى، ءارقايسىسى — وزىنشە كلاسسيك. ءبىراق نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، وسى كوپتەگەن قالامگەرلەردىڭ اراسىندا ەجەلدەن كەلە جاتقان، قارا جۇرتتا قالىپ قويعان ءبىر بىقسىق اڭگىمەلەر كوپ. ۋاقىتتىڭ وزگەرىپ، اكەسىنىڭ قۇنىن كەشەتىن زامان كەلدى. ال، بۇلار بولسا، ەل-جۇرت، جەر، ءتىل تۋرالى ايتۋدىڭ ورنىنا باياعى ايتىس-تارتىسپەن ءالى ءجۇر.
— سوندا ول ايتىس-تارتىس نەگە بايلانىستى؟ رۋعا، جۇزگە مە؟..
«جازۋشىلاردىڭ اراسىندا ترايباليزم تۇنىپ تۇر» دەپ تاعى ايتا المايمىن. دەگەنمەن، بەلگىلى ءبىر توپتاردىڭ بار ەكەنى راس. مىسالى، باتىس دەيدى. سونداعىسى — «پەن-كلۋب». ءبىراق وندا باسقا دا ءجۇزدىڭ جىگىتتەرى ءجۇر. دەمەك، بۇلاردى قۇرتىپ جۇرگەن — «مەن مىقتىمىن. مەن ءبىرىنشىمىن. مەنەن كەيىن تۇرۋى كەرەك» دەيتىن ەگويزم. وسى ۋاقىتقا دەيىن «مەن ەكىنشىمىن» دەگەن جازۋشىنى كورگەن ەمەسپىن. ءبارى — «ءنومىر ءبىرىنشى!». سوسىن بيلىك باسىنداعى جىگىتتەردىڭ ءبىر ادەتى — وزىنە ۇناماسا بولدى، ول ادامنىڭ شىعارماسىن ىسكە العىسىز ەتىپ تاستايدى. ەشقانداي شىعارمايدى دا، مويىندامايدى دا، «چەپۋحا» دەيدى. ويتكەنى، ءوزى جەك كورەدى. ياعني ءبىر كەزدە كەتىسىپ قالعان. وسىنداي نارسەلەر مەنى قاتتى جۇيكەلەتتى. ارينە، وداقتىڭ نانىن جەدىم، سۋىن ءىشتىم، اۋاسىن جۇتتىم. سولاي بولا تۇرا، كەيبىر ادامدارعا قاتتى قارنىم اشادى. بارىنە ەمەس، كەيبىرىنە... ءتىپتى سايلانباي قالعانىما، كەتكەنىمە ەش وكىنبەيمىن. بۇل سونشالىقتى ءبىر كەرەمەت ورتا» ەمەس.
— ەندەشە مۇنداي وداقتىڭ كەرەگى دە جوق شىعار؟
— ولاي دەپ ايتا المايمىن. جازۋشىلار ءۇشىن وداق وسى قالپىندا دا كەرەك. ەڭ بولماسا، ءبىر مەزگىل بارىپ كەتەتىن، ايتىسىپ-تارتىساتىن، وكپە-نازىن ايتاتىن دا ءبىر جەر بولۋى كەرەك قوي. كەيدە «جەرلەۋ بيۋروسى» دەپ قاعىتىپ جاتادى. ول دا دۇرىس ەمەس. ادام قايتىس بولعاننان كەيىن قالايدا ءبىر جەردەن شىعۋى كەرەك قوي. جازۋشى ەندى جازۋشىلار وداعىنان شىقپاعاندا قايدان شىعادى؟ ءتىپتى ولگەن ادامدى اقتىق ساپارعا اتتاندىرۋ دەگەننىڭ ءوزى — ۇلكەن ميسسيا... ونىڭ سىرتىندا مەرەيتويلار وتكىزۋ، جازۋشى شىعارماسىن تالقىلاۋ دەگەندەي دە شارالار بار. وسىنىڭ ءبارى — قىرۋار شارۋا. وعان مەن ءوزىم كۋامىن.
— ال، قىزمەتتەن قول ءۇزىپ، ۇيدە وتىرعالى بەرى جالپى، ومىرگە، ادامدارعا كوزقاراسىڭىزدا وزگەرىس بولدى ما؟
— جوق. ءبارى سول قالپىندا قالدى: پوزيسيام دا، وكپەم دە، رەنىشىم دە. ءبىراق ءمۇجىلىپ كورگەن ەمەسپىن. ويتكەنى، وسى ايتىپ وتىرعان اڭگىمەلەرىمنىڭ ءبارىن مەن جۇمىس ىستەپ جۇرگەندە-اق بىلگەم. وزىمە داۋىس بەرمەگەن ادامدارعا دا كوڭىلىم باياعىداي. مىسالى، مۇحتار ماعاۋين داۋىس بەرگەن جوق، اكىم تارازي داۋىس بەرگەن جوق. انىق بىلەم. سولاي ەكەن دەپ، سولارمەن كەتىسىپ، نەمەسە تۆورچەستۆولارىن بالاعاتتاۋىم كەرەك پە؟
— جالپى، جازۋشى دەگەن قانداي ادام؟
— جازۋشى دەگەن — سەن مەن مەن سياقتى-اق ادام. تۆورچەستۆولىق جازۋ ۇستەلىندە وتىرعاندا عانا ول بولەك... سول كەزدە ول باسقاشا: ول — تالانت، ول — شابىت، ول — اققۇيىن. تولقيدى، تەبىرەنەدى، تاسيدى، توگىلەدى، شولدەيدى، قۇم بولىپ سۋىرادى، جەل بولىپ ۋىلدەيدى، ورمان بولىپ شۋلايدى. قالعان ۋاقىتتا ەكەۋمىز سياقتى پەندە. جازىپ وتىرعاندا عانا ول باسقاشا. ەگەر باسقاشا بولماسا، جازا المايدى. مەن تالانتتىلارىن عانا ايتىپ وتىرمىن. «التى ءجۇز جازۋشىنىڭ ءبارى سونداي» دەپ وتىرسىڭ با، تۇك تە ونداي ەمەس، الپىس-جەتپىسى عانا سونداي... ءيا، جازۋشى — جازۋ ۇستەلىندە عانا قۇبىلىس. ال، بىلايعى كەزدە كوشەدە جۇرگەن، وسەك ايتاتىن، ءبىر-بىرىن جاماندايتىن كادىمگى ادام. ۇلكەن-ۇلكەن جازۋشىلاردىڭ ءوزى قاراما-قايشىلىققا تولى بولعان. ماسەلەن، تولستوي دوستويەۆسكييدى جەك كوردى، چەحوۆتى جاقسى كوردى. اۋەزوۆ، مۇقانوۆ، مۇسىرەپوۆتەر ءبىر-بىرىن مويىنداپ، بىر-بىرىنە كەرەمەت باس ءيىپ كەتتى دەيسىڭ بە؟ مويىنداعان-مويىنداماعان، ايتىسىپ-تارتىسقان، ارپالىسقان تۇستارى دا بار. ءبىراق «اناۋ جاقسى ەدى»، «جوق، مىناۋ جاقسى ەدى» دەيتىندەي، ءبىز قاسىندا بولعان جوقپىز عوي. سول سەبەپتى دە، اڭگىمە جازۋشىنىڭ تەك تۆورچەستۆوسى، حالىققا قالدىرعان ادەبي مۇراسى تۋرالى عانا بولۋى كەرەك.
— ال، سۋرەتكەردىڭ ازاماتتىعى، ادامگەرشىلىگى تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟ ول سوندا مۇلدە بولەك نارسە مە؟
— مەن «ۇلى سۋرەتكەرلەردىڭ ءبارى شىعارماسى سياقتى ۇلى ەدى، كىرشىكسىز تازا ەدى. ول ەشكىمگە ءجابىر كورسەتپەگەن، اسىپ سويلەمەگەن» دەگەندى ەشۋاقىتتا مويىندامايمىن. تالانت پەن بيىك پاراسات-پايىمدى، ادامگەرشىلىكتى قۇداي قاتار بەرگەن ادامدار، راس، بار. ءبىراق وتە سيرەك. وتە سيرەك. ال، عاجاپ تالانتتاردىڭ كوبىسى — مەنمەن، ەگويست، وزىنەن باسقا ەشكىمدى مويىندامايدى. ءازىر ايتۋدىڭ قاجەتى جوق. كەيىن مەمۋار جازام. ءتىپتى وسى مەنىڭ دە تۇلا بويىم تۇنىپ تۇرعان ادالدىق دەپ وتىرسىڭ با؟ ولاي بولۋى مۇمكىن ەمەس. ءبىر جەردە بىرەۋگە وڭباعاندىق ارەكەتى ءۇشىن «مىناۋىڭ سەنىڭ وڭباعاندىق تىرشىلىك» دەپ ايتا الماعاندىعىمنىڭ ءوزى — ۇلكەن كەمشىلىك. ءبىراق كىممەن قاشانعى ءويتىپ جاعالاسا بەرەسىڭ؟ ودان دا قۇداي بەرگەن تالانتىمدى يگەرىپ، سونى قاجەتتىلىككە جاراتۋعا، تىرىسقانىم ارتىق ەمەس پە؟ ارينە، مۇمكىندىگىنشە تازا بولعانعا نە جەتسىن! دەگەنمەن، وعان ونە-بويى كۇشىڭ جەتە بەرمەيدى عوي. مىسالى، قاراشى: ءبىر رەت بازار تۋرالى اڭگىمە قوزعاپ ەدىم، نە بولدىم؟ دالادا قالدىم. وعان وكىنىپ وتىرعام جوق. ءبىراق شىندىعى سول عوي. «ونبەيتىن داۋ قۋعاننان وسكەن ەشكىم جوق...»
— بىزدە ۇنەمى سول: ءبارى كەيىننەن... ءسىز دە «مەمۋار جازام» دەيسىز. ال، كىمنىڭ كىم ەكەنى نەگە دەر كەزىندە ايتىلمايدى؟
— ايتىپ جۇرگەندەر دە بار عوي. اناۋ مۇحتار ماعاۋين مەن مۇحتار شاحانوۆتىڭ شىڭعىسحان تۋرالى ايتىسىن الايىق. ال، ەندى وسىنى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟
مىسالى، مەن ءوزىم شىڭعىسحاندى قورعاپ تا، قولداپ تا سويلەي المايمىن. ول دەگەن — تاريح. ماقتاپ تا، جامانداپ تا ەشتەڭە تاپپايسىڭ. ونى « تۇرىك قىلام» دەۋ دە، «موڭعول قىلام» دەۋ دە ورىنسىز. كىم بولسا دا، ايتەۋىر تاريحتىڭ ەنشىسىنە كەتكەن ادام. ەندى كەلىپ جەردەن كوتەرىپ الىپ، ەلۋ مەتر ەسكەرتكىش قويعانىڭمەن ەشتەڭە وزگەرمەيدى. ءبىزدىڭ جىگىتتەردىڭ وسىنداي ءبىر ونبەس داۋ قۋىپ جۇرگەنىنە ءوز باسىم نارازىمىن. ودان دا بۇگىنگى شارۋالارمەن اينالىسسا ەتتى!
— مەنىڭ ايتايىن دەگەنىم — قاتارلاس قالامگەرلەردىڭ كوپ جاعدايدا ءبىر-بىرىنىڭ ءادىل باعاسىن بەرۋگە جوق ەكەندىگى. كوبىنەسە ارتىق ماقتايدى، ورىنسىز دارىپتەيدى. اسىرەسە، مەرەيتوي ۇستىندە... سول — ەڭ كەرەمەت جازۋشى، سول — ەڭ كەرەمەت اقىن. ول وعان لايىق پا، جوق پا، ءبارىبىر...
— ەندى ءدال ەلۋگە كەلىپ جاتقان ادامعا «سەن ورتاڭقول جازۋشىسىڭ» نەمەسە «دارىنسىزسىڭ» دەپ قالاي ايتاسىڭ! ول دا ادام عوي. جاقسىلى-جاماندى ەڭبەك ەتىپ جاتىر. ءومىر بويى بىرگە ءجۇرسىڭ، بىرگە تۇرسىڭ، قاتار كەلە جاتىرسىڭ دەگەندەي... ءتىپتى قاراشى: «الىپتار» دەپ م. «اۋەزوۆتى، س. مۇقانوۆتى، ع. مۇسىرەپوۆتى، ع. ءمۇستافيندى ايتادى. مەن وسىنىڭ وزىنە بىلاي تۇزەتۋ جاسار ەدىم: الىپ — مۇحتار مەن عابيت. ال، مۇقانوۆ پەن مۇستافين قانشا جەردەن جاقسى جازۋشى، جاقسى قايراتكەر بولسا دا، الىپ ەمەس. ولار ەشقاشان اۋەزوۆ پەن مۇسىرەپوۆتەي كلاسسيك بولا المايدى. قاجەت بولسا، ول ەكەۋىنىڭ ورنىنا مەن جۇسىپبەك پەن ماعجاندى قويار ەدىم. سول سياقتى، باسقا دا تۇزەتۋلەر ەنە بەرەدى عوي.
— ال، ادەبيەتتەگى قازىرگى جاستاردىڭ شىعارماشىلىعىنا كوزقاراسىڭىز قالاي؟ قوزعاپ جۇرگەن تاقىرىبى، اياق الىسى كوڭىلىڭىزدەن شىعا ما؟
— ءقازىر ءبىر وتە قايراتتى تولقىن كەلە جاتىر. جانە ولار مەنىڭ كوڭىلىمنەن شىعۋعا مىندەتتى دە ەمەس. بىزگە ءۇناسىن، ۇناماسىن، جاستار دەگەن وزدەرىنىڭ جاڭا سوزىمەن، جاڭا سازىمەن، جاڭا اۋەنىمەن كەلۋى كەرەك. وندايلار بار دا.
— قالاي دەگەنمەن دە، اسىرەسە، جاستاردىڭ پوەزياسىندا كۇيرەۋىكتىك، سارى ۋايىم، ودان قالسا، جان-جاعىنداعىلاردىڭ ءبارىن جاۋ كورۋ سياقتى سارىندار باسىم سياقتى...
— ويتكەنى، زامان سونداي عوي. بىزگە جابايى دەموكراتيا كەلدى: قالايدا بىرەۋدى جامانداۋ، قالايدا كەمشىلىك كورۋ دەگەن ءبىر سانگە اينالدى. ادامدار ءقازىر كەز كەلگەن ۋاقىتتا بىر-بىرىمەن كەلىسۋگە ەمەس، كەتىسۋگە دايىن. ايتەۋىر، سەبەپ تاپقىسى كەلىپ تۇرادى. سول زاپىران، سول ۋ جاستارعا دا جۇقتى. ال، ودان ارىلۋ ءۇشىن ءبىراز ۋاقىت كەرەك. شامالى ىلىك بولسا، بولدى، جان-جاعىنان جاۋ ىزدەپ شىعا كەلەتىن ادەت پايدا بولدى. ءتىپتى مەنىڭ ءوزىمدى «ءاي، ول ساعان داۋىس بەرمەدى عوي، نەگە ونىمەن كەتىسپەيسىڭ!» دەپ وقىتاتىندار كوپ. نەگە كەتىسەم؟ سولاي ءومىر سۇرۋگە بولا ما؟ ويتەتىن بولساڭ، ەڭ الدىمەن ءوزىڭدى كۇيرەتەسىڭ عوي. ادامدى جەك كورۋ، ءوز بويىنداعى مەيىرىمىڭدى قۋىپ شىعۋ دەگەن — ىشىندەگى ساۋلەنى ءوشىرۋ دەگەن ءسوز. ال، ساۋلە وشسە، وت سونسە، كۇل قالادى. سوسىن ول بۇرقىرايدى. كوپ ادامدار ءقازىر ءوزىنىڭ جاقسىلىعىن ءوزى تۇنشىقتىرىپ، كۇلىن بۇرقىراتىن ءجۇر. «جەك كورۋ» دەگەن سول. ءجاي عانا فيلوسوفيا: جەك كورە بەرسەڭ، اقىرىندا ءوزىڭ جەككورىنىشتى بولاسىڭ.
— قالاي ويلايسىز، ءقازىر ادەبيەتتىڭ، اسىرەسە، پوەزيانىڭ «وتىمدىلىگى» قانداي؟ ەل ونى كەرەكسىنىپ وتىر ما؟
— راس، پوەزيا مۇقاعالي مەن جۇمەكەننىڭ، قادىردىڭ كەزدەرىندەگىدەي وقىلىپ جاتقان جوق. جىر جيناقتارىنىڭ دا تيراجى كەمىپ، شولتيىپ، شولتيىپ قالدى. سونىڭ وزىندە دە «ولەڭ كەرەك بولماي قالدى» دەپ ايتا المايمىن. ءتىپتى ونىڭ جاپپاي بۇقارالىق مىنەز الىپ، وقىلىپ كەتكەنىنىڭ دە قاجەت جوق شىعار دەپ ويلايمىن. ويتكەنى، بۇل اۋىز ادەبيەتى ەمەس قوي. راس، ەكەۋى دە كەرەك. ءبىراق اۋىز ادەبيەتى دەيتىن، ول — ەسترادا. ونى سول قالپىندا قابىلدايدى. جانە مۇحامەتجان مەن امانجولدى بەس جاسار بالاعا دەيىن بىلەدى. ءبىراق سولاي ەكەن دەپ، «اۋىز ادەبيەتى كەرەمەت بولىپ كەتتى، جازبا ادەبيەتىنىڭ وكىلدەرى دالادا قالدى» دەۋگە بولمايدى. ولاردىڭ تاعدىرى سونداي. كوبىسى كەيىننەن باعالانادى. مىسالى، كەزىندە مۇقاعالي مەن جۇمەكەڭدى الاقانعا سالىپ جۇرگەن ەشكىم بولعان جوق. ال، ءقازىر قالاي؟ سول سياقتى، ەل اۋزىندا جۇرگەن بۇگىنگى ايتىس اقىندارىنىڭ دا ايتۋعا تۇراتىنى، تۇرمايتىنى بار.
— وداقتا قىزمەتتە جۇرگەندە ءوزىڭىز دە ءبىراز ايتىستارعا تورەلىك ەتتىڭىز عوي...
— مەن ايتىستان ەشۋاقىتتا دا قاشقان ەمەسپىن. ويتكەنى، ول دەگەن — ۋنيكۋم! ءوزى سوزگە تاربيەلەيتىن بولسا، تىڭدارماندى ولەڭگە قۇشتارلىقتىڭ العاشقى باسپالداعىنان وتكىزىپ وتىرسا، ونىڭ نەسى جامان؟ مىسالى، اناۋ فرانسۋزدار تاۋىق تالاستىرىپ، وزبەكتەر بودەنە توبەلەستىرىپ تە ۇرپاق تاربيەلەپ وتىر عوي! ونىڭ جانىندا ادام مەن ادامنىڭ ايتىسى دەگەن قازاق پەن قىرعىزدان باسقا ەشكىمدە جوق عاجاپ قۇبىلىس. مەن جازبا پوەزيا ەكەۋىن ايتىستى جوققا شىعارايىن دەپ سالىستىرىپ وتىرعام جوق. ءارقايسىسىنىڭ ءوز ءجونى، ءوز ەرەكشەلىگى بار ەكەنىن ايتىپ وتىرمىن.
— باعانا «مەمۋار جازام» دەپ ەدىڭىز. ونداعى ويىڭىز نە؟
— مىندەتتى تۇردە بىرەۋدى جامانداۋ، بىرەۋدى ماقتاۋ ءۇشىن ەمەس، ءوزىمنىڭ تاعدىرىمدى، وسى ومىردە كورگەن-بىلگەنىم مەن كوكەيگە تۇيگەنىمدى ايتۋ ءۇشىن جازام. ونىڭ ىشىندە ولەڭ دە، قارا ءسوز دە، دراماتۋرگيالىق دۇنيەلەر دە بولىپ قالۋى مۇمكىن. ءبىراز جىل دايىندىق جاسايمىن، سوسىن مۇلدە باسقا ستيل، باسقا فورمامەن كەلەم. جالپى، قازىرگى جازىلىپ جۇرگەن مەمۋارلاردىڭ كوپشىلىگىن قابىلداي المايمىن. ءبىراق ءبارىبىر كەرەك. قالاي بولعاندا دا، جازىلعانى جاقسى، دۇنيەدە جازىلماي قالعانى جامان...
اقىنىڭ جان سىرى:
... مەنىڭ باسىمنان تالاي قيىن كەزەڭدەر ءوتتى. ۇيسىز-كۇيسىز دە، جۇمىسسىز دا ءجۇردىم. ۆوكزالداردا جۇك تە تاسىدىم. ايەلىم كوپ نارسەنى تۇسىنەتىن ادام. ارينە، موجانتوپاي، ايتقانعا كونىپ، ايداعانعا جۇرە بەرەتىن بىرەۋ ەمەس، مىنەزى دە بار. ءبىراق قانداي قيىن جاعدايدى دا تەڭ بولىسە ءبىلدى. ودان ارتىق ماعان نە كەرەك؟ وسى ۋاقىتقا دەيىن وزىمە ءبىر ناسكي العان ادام ەمەسپىن، ءتىپتى كەرەك بولاتىن بولسا، ءبىر ءدارىنىڭ دە اتىن بىلمەيمىن. ونىڭ ءبارى — تاعى دا سول ايەلىمنىڭ ارقاسى.
You Might Also Like
-
— جۇرت ءسىزدى اۋزى دۋالى اقىنداردىڭ قاتارىنا قوسادى.ال ءسىز كەز كەلگەن جەردە ازاماتتىق، اقىندق پوزيسيامدى كورسەتە ءبىلدىم دەپ ويلايسىز با؟
-
«انا ءتىلى». داعجان بەلدەۋبايۇلىمەن اڭگىمە
