كەلىمسەك
مەنىڭ بەس جاسار كىشكەنتاي قىزىم ميني ءبىر مينۋت تا تىنىش وتىرمايدى. ءبىر جاسقا تولىپ، ءتىلى شىعىسىمەن-اق سويلەي باستاپ ەدى. كوزى ۇيقىعا كەتكەندە بولماسا، بىردەمەنى بىلدىرلاپ كەپ جۇرگەنى. وسى قىلىعى ءۇشىن شەشەسى وعان بۇرقىلداپ ۇرسا بەرەتىن. ميني سوندا عانا تىنىشتالادى. ال مەن بولسام وعان ۇرسۋعا ءداتىم جەتپەيدى. ميني ۇندەمەي قالسا ۇزاق شىداپ وتىرا المايمىن. سوندىقتان ول مەنىمەن لايىم شىن پەيىلمەن اڭگىمەلەسەدى.
ءبىر كۇنى ەرتەسىمەن پوۆەسىمنىڭ ون جەتىنشى تاراۋىن جازىپ جاتىر ەدىم. ميني كىرىپ كەلدى. ەسىكتى اشا بەرىپ-اق:
— اكە، كۇزەتشى رامويال قارعانى قارعى دەيدى. ول ەشتەمەنى بىلمەگەندىكتەن ايتادى ەمەس پە، و؟ — دەپ سويلەي جونەلدى.
ءار ءتۇرلى تىلدەردە بولاتىن ەرەكشەلىكتەردى وزىمشە تۇسىندىرەيىن دەگەنىمشە بولعان جوق، تاعى بىردەمەنى ايتىپ كەتتى.
— اكە، سەن بىلەسىڭ بە، بولا ايتادى، اسپاندا ءپىل بار دەيدى. ول تۇمسىعىنان سۋ شاشىپ تۇرادى ەكەن. مىنا جاۋىن سول ءپىلدىڭ تاناۋىنان شاشىراعان تامشى دەيدى. بالا انشەيىن جوقتى ايتا بەرەدى عوي. ول تەك مىلجىڭداعاننان باسقا نە بىلەدى، كۇندىز-تۇنى مىلجىڭداي بەرەدى، مىلجىڭداي بەرەدى.
كەنەت ول مەنىڭ بولا تۋرالى پىكىرىمدى كۇتپەستەن:
— اكە، وسى اپام ساعان كىم بولادى؟ — دەپ سۇرادى. "بالدىزىم" دەگىم كەلدى. ءبىراق ايتقام جوق.
— ميني، سەن بولامەن ويناي تۇرشى. ءقازىر مەنىڭ قولىم بوس ەمەس،— دەدىم. ميني كەتپەي قويدى. مەنىڭ جازۋ ۇستەلىمنىڭ قاسىنا كەلىپ وتىردى، سوسىن ەكى تىزەسىن قاپسىرا قۇشاقتاپ الىپ "اگدۋم-باگدۋم" دەپ ويناي باستادى.
بۇل كەزدە ون جەتىنشى تاراۋداعى گەرويلارىم پروتاپسينگح پەن كانچونمالا قاراڭعى ءتۇندى جامىلىپ قاپاستىڭ بيىك تەرەزەسىنەن سۋعا قارعىپ جاتقان.
بولمەنىڭ تەرەزەسى كوشە جاقتا بولاتىن كۇتپەگەن جەردەن ميني "اگدۋم-باگدۋمدى" دوعارا سالىپ، تەرەزە الدىنا جۇگىرىپ باردى دا:
— كابۋليۆالا، ءاي كابۋليۆالا! — دەپ ايعايلادى. قولىندا ءجۇزىم سالعان بىرنەشە قورابى، يىعىندا كوتەرگەن سەبەتى بار، باسىنا سالدە وراعان، كەڭ كىر كيىمدى، ۇزىن بويلى كابۋلدىق باياۋ باسىپ كوشەنى كەسىپ ءوتتى. ونى داۋىستاپ شاقىرعاندا مەنىڭ قىزىمنىڭ نە ويلاعانىن كىم ءبىلسىن. ويپىرماي تاعى نە بالەگە تاپ بولدىم، ەندى مىنا ون جەتىنشى تاراۋ بىتپەي قالاتىن بولدى-اۋ دەپ رەنجىدىم.
ءبىراق ايعايلاعان داۋىستى ەستىپ، كەلىمسەكتىڭ ءبىزدىڭ ۇيگە بۇرىلۋى مۇڭ ەكەن، ميني ىشكەرى ۇيگە زىتىپ وتىردى. داۋدە بولسا سەبەتىنىڭ ىشىندە ءدال ءوزى سياقتى بالالار بىقىپ جاتقان شىعار دەپ سەزىكتەنگەن بولۋى كەرەك.
كەلىمسەك ماعان كەلدى دە ەزۋ تارتىپ كۇلدى، باسىن ءيىپ سالەم بەردى. پروتاپسينگح پەن كانچونمالانىڭ ءحالى قانشاما مۇشكىل بولعانمەن دە، ادەيىلەپ شاقىرعان سوڭ ودان بىردەمە ساتىپ الۋىما تۋرا كەلدى. وسىلاي ىستەدىم دە. سوسىن ەكەۋىمىز ءبىراز اڭگىمەلەستىك. ابدۇر راحمەت ءوز بىلگەنىنشە رەسەيدىڭ، انگليانىڭ، تاعى دا باسقا ەلدەردىڭ شەكارا ساياساتى تۋرالى ايتتى.
ءبىر زاماتتا كەتۋگە ىڭعايلاندى. ورنىنان تۇرا بەرىپ:
— بابۋ، ءسىزدىڭ قىزىڭىز قايدا كەتكەن؟ — دەپ سۇرادى.
مەن ءمينيدىڭ بەكەر قورىققاندىعىنا كوزىن جەتكىزگىم كەلدى دە ونى ەرتىپ كەلدىم. سوندا دا ول بىرەسە كەلىمسەككە، بىرەسە ونىڭ سەبەتىنە كۇدىكتەنە جاۋتاڭداپ ماعان تىعىلا بەرەدى. راحمەت وعان ءبىر ۋىس مەيىز بەن كەپكەن شابدالى ۇسىندى. ميني المادى، ءتىپتى ونان سايىن قورقىپ مەنىڭ تىزەمە جابىسا ءتۇستى. ءسويتىپ ولاردىڭ العاشقى تانىستىعى وسىلاي باستالعان ەدى.
بىرنەشە كۇن وتكەننەن كەيىن دالاعا شىعىپ بارا جاتىپ ەكەۋىنىڭ ەسىك الدىنداعى ورىندىقتا وتىرعانىن كوردىم. ميني اسىعىپ-اپتىعىپ الدەنەنى اڭگىمەلەپ جاتىر. كەلىمسەكتىڭ جۇزىندە كۇلكى ويناپ، بار ىنتاسىمەن زەيىن سالا تىڭداپ قاپتى. ارا-اراسىندا بۇلدىر-سالدىر بەنگال تىلىندە ءمينيدىڭ ءسوزىن تۇزەتىپ، ءوزى دە ءبىر نارسەلەردى قوسىپ قويادى. اكەسىن بىلاي قويعاندا، ءوزىنىڭ بەس جىلدىق ومىرىندە ميني ءدال وسى كەلىمسەكتەي جالىقپايتىن، ءتوزىمدى تىڭداۋشىسىن تاپقانى وسى بولار. ەتەگى دە مەيىز بەن بادامعا تولىپ قالىپتى.
— سەنىڭ مۇنىڭ نە؟ ەندى بەرۋشى بولما! — دەپ راحمەتكە ەسكەرتتىم دە، قالتامنان جارتى رۋپيا الىپ ۇسىندىم. ول اسپاي-ساسپاي اقشانى الىپ، سەبەتتىڭ تۇبىنە تاستاي سالدى.
وسى ءبىر جارتى رۋپيانىڭ ءبۇتىن ءبىر رۋپيالىق شۋ كوتەرگەنىن ۇيگە كەلگەن سوڭ ءبىر-اق ءبىلدىم.
— سەن بۇل اقشانى قايدان الدىڭ؟ — دەپ شەشەسى ءمينيدى قىسىپ سۇراپ جاتىر.
— كابۋليۆالا بەردى.
— نەگە الدىڭ؟
— العام جوق، ءوزى بەردى،— دەيدى ميني جىلامسىراپ. مەن ءمينيدى بولمەدەن ەرتىپ اكەتىپ، ايتەۋىر ءتونىپ كەلە جاتقان اپاتتان امان ساقتاپ قالدىم.
بايقاساق، بۇل ءمينيدىڭ كەلىمسەكپەن ەكىنشى كەزدەسۋى بولماي شىقتى. ول ءوستىپ كۇندە كەلىپ تۇرادى ەكەن مەيىز، بادام سىيلاپ، بالانىڭ كىشكەنتاي جۇرەگىنىڭ مەيىرىمىن جاۋلاپ السا كەرەك.
بۇل ەكى دوستىڭ وزدەرىنشە ەرمەكتەرى بار. راحمەتتى كورە سالىسىمەن-اق ميني جايراڭداي جونەلەدى.
— كابۋليۆالا، ay، كابۋليۆالا، سەنىڭ سەبەتىڭدە نە بار؟— دەپ جابىسىپ سۇراپ جاتقانى.
— ءپىل،— دەيدى ول.
سەبەتكە ءپىلدىڭ سىيمايتىنى بەلگىلى عوي. ءازىلدىڭ بار تۇزدىعى دا وسىندا ەدى. مۇنى سونشالىق قۋاقىلىقتان تۋعان نارسە دەۋگە دە بولمايدى، ءبىراق ەكەۋى وسىعان دا ءماز بولىپ كۇلىسىپ قالادى. قوڭىر كۇزدىڭ تاڭىندا ەكى بالانىڭ كوڭىلدى كۇلكىلەرىن ەستىپ مەن دە قۋاناتىن ەدىم.
ولاردىڭ تاعى ءبىر ەرمەكتەرى بار ەدى. راحمەت تۇرىپ:
— كحوكي، سەن ەش ۋاقىتتا قايىن اتاڭنىڭ ۇيىنە بارۋشى بولما!— دەيتىن.
بەنگال وتباسىلارىندا ەرتە باستان-اق "قايىن اتا ءۇيى" دەگەن ءسوزدى قىزدىڭ قۇلاعىنا قۇيا بەرەتىن عۇرىپ بار. ءبىراق ءبىز ەداۋىر مادەنيەتتى ادامدار بولعاندىقتان ءمينيدى بۇل سوزگە ءۇيىر ەتپەگەن ەدىك. سوندىقتان راحمەتتىڭ نەنى ايتىپ تۇرعانىن ول تۇسىنبەيدى. تۇسىنبەسە دە ءبىر سويلەپ قالۋ ءمينيدىڭ ۇيرەنشىكتى ادەتى ەمەس پە:
— ال ءوزىڭ شە؟ سەن قايىن اتاڭنىڭ ۇيىنە باراسىڭ با؟— دەپ راحمەتتىڭ وزىنەن قايىرا سۇرادى. راحمەت جۇدىرىعىن ءتۇيىپ، قۇددى ءبىر قىزىل كوز پالەنى كورىپ تۇرعانداي-اق:
— مەن ونىڭ تۇمسىعىن بۇزامىن!— دەپ كىجىنىپ جاۋاپ بەرەدى. ميني بولسا سىقىلىقتاپ كەپ كۇلەدى.
ءقازىر كۇز ايلارىنىڭ ەڭ ءبىر اشىق كەزى. باعى زاماندا بۇل مەزگىلدە پاتشالار دۇنيەنى وزدەرىنە تابىندىرۋ ءۇشىن جورىققا اتتانادى ەكەن. ال مەن كالكۋتتادان ەشقايدا اتتاپ شىقپايمىن. سوندىقتان بولار، وي-قيالىم شارىقتاپ بۇكىل جەر شارىن شارلاپ جۇرەدى. ءوزىمدى وسى ءبىر بولمەگە قاماپ قويعان قاپاستاعى جانداي سەزىنەم دە، ويىم بولسا شارتاراپتا جاتادى. قايداعى ءبىر بوتەن ەلدىڭ اتىن ەستىسەم-اق قيالداي باستايمىن، ال ەگەر باسقا ەلدىڭ ازاماتىن كورسەم، ويشا قالىڭ ورماندى، تاۋ-شاتقالدى جارىپ اققان وزەن جاعاسىنداعى لاشىقتى كوز الدىما كەلتىرەمىن، مەنىڭ قۇلاعىما باقىتتى، ەركىن ءومىردىڭ ءۇنى ەستىلگەندەي بولادى.
الايدا، وسىنشاما قۇشتارلىعىما قاراماستان، الدا-جالدا ءوز بولمەمنەن شىعا قالعانداي كۇن تۋسا ءدال وسى اشىق اسپاننىڭ وزىنەن-اق شاتىر-شۇتىر ناجاعاي ويناپ، قالىڭ نوسەر توگە جونەلەتىندەي بوپ تۇرادى. وسى سەبەپتەن كەلىمسەكپەن ەرتەڭگىلىك كىشكەنتاي بولمەدەگى جازۋ ۇستەلىنىڭ باسىندا وتەتىن اڭگىمە كوپ رەتتەردە سول ساياحاتتىڭ ورنىن تولتىردى. بەنگال ءتىلىن بەلىنەن باسىپ سىندىرىپ سويلەيتىن كۇرىلدەگەن جۋان داۋىستى كەلىمسەك ءوزىنىڭ وتانى تۋرالى اڭگىمەلەيدى. سول كەزدە مەنىڭ كوز الدىمنان ىستىق كۇننىڭ اپتابىنا كۇيىپ قوڭىر قوشقىلدانعان قيان اسۋلى بيىك تاۋ سىلەمدەرى، ونىڭ اراسىنداعى يرەلەڭدەگەن ءشول سوقپاعى، جۇك ارتقان تۇيە كەرۋەنى، ساۋداگەرلەر، بىرەۋى قايزا، ەندى ءبىرى اتام زامانعى ەسكى قارۋ اسىنعان جاياۋ-جالپى جول سىلتەۋشىلەر ەلەستەپ ءوتىپ جاتادى.
ءمينيدىڭ شەشەسى كەرەمەت قورقاق ادام. دالادا الدەبىر ايعاي-شۋ ەستىلە قالسا بولدى، بۇكىل الەمنىڭ قاي-قايداعى تۇكپىرىنەن وڭشەڭ ماستار جيىلىپ، ءبىزدىڭ ۇيگە باسىپ-كىرىپ كەلە جاتقانداي كوزى شاراسىنان شىعىپ كەتەدى. ءوزىنىڭ بار ومىرىندە (سونشاما ۇزاق دەپ تە ايتۋعا بولمايدى) جالپاق جيھان ۇرى-قارىعا تولى، قاپتاپ كەتكەن قاراقشىلار، ماسكۇنەمدەر، جىلاندار، جولبارىس، ۋلى جاندىكتەر، تاراقاندار، سولداتتار دەگەن جامان ويدان ارىلماي-اق كەتتى.
راحمەتكە دە سەنە بەرمەيتىن، ونىڭ سىرتىنان باقىلاپ ءجۇرۋدى ماعان بىرنەشە رەت قاتتى تاپسىردى. مەن كۇلكىمەن ونىڭ كۇدىگىن سەيىلتەم بە دەپ ەدىم، ءبىراق ساۋالمەن باستىرمالاتىپ سوزگە قوناق بەرمەدى:
— بۇرىن-سوڭدى بالا ۇرلاعان پەندە جوق دەيمىسىڭ؟ — اۋعانستاندا قۇلدىق، جوق دەپ كىم ايتتى؟ — الپامساداي كەلىمسەككە جۇدىرىقتاي بالانى ۇرلاپ اكەتۋ ءسوز بە ەكەن؟
وسىعان سەنۋدىڭ ءوزى كۇدىكتى بولسا دا، ونىڭ ايتقان بولجامىنىڭ مۇمكىن ەكەندىگىن ەرىكسىز مويىنداۋعا ءماجبۇر بولدىم. سويتسە دە، بارلىق ادامنىڭ سەنىمگە دەگەن قابىلەتى بىردەي ەمەس قوي، بۇل كۇدىك قايماعى بۇزىلماي مەنىڭ ايەلىمنىڭ كوكەيىندە قالدى. ءبىراق جوق جەردەن كىناسىز راحمەتكە ۇيىمە كەلمە دەپ ايتۋعا باتپادىم.
جىل سايىن ماگح ايىن ورتالاپ بارىپ راحمەت ەلىنە قايتاتىن. بۇل كەزدە ول ءوزىنىڭ جۇرتتاعى قارىزىن جيناپ الۋعا اسىعادى. ءبىر ۇيدەن ەكىنشى ۇيگە كىرىپ، مۇرشاسى كەلمەي جۇرسە دە مينيگە سوعا كەتۋدى ۇمىتپايدى. ەكەۋى كوبىنە استىرتىن سىرلاسادى. ەگەر ەرتەڭگىلىك قولى تيمەي قالسا كەشىندە جەتەدى. كىل ءبىر سەبەتتەردى ارتىنىپ-تارتىنىپ قاراڭعى بۇرىشتا وتىرعان ۇزىن بويلى سولبىرەيگەن كويلەك، كەڭ شالبار كيگەن ەڭگەزەردەي ادامعا قاراۋدىڭ ءوزى شىنىندا دا قورقىنىشتى ەدى. دەگەنمەن بۇل قورقىنىش كوپكە سوزىلمايدى، "كابۋليۆالا، ay، كابۋليۆالا" دەپ كۇلىپ-ويناپ ميني كەلەدى. جاس شاماسىنان بىر-بىرىنەن جەر مەن كوكتەي ايىرماسى بار ەكى دوستاردىڭ باياعى بۇكپەسىز ازىلدەرىن ەستيمىن دە جۇرەگىمدى قۋانىش بيلەپ، جادىراپ كەتەمىن.
ءبىر كۇنى ءوز بولمەمدە شىعارمامدى وڭدەپ وتىردىم. سوڭعى كەزدە اۋا رايى سۋىتا باستاعان. تەرەزەدەن كۇن ساۋلەسى ءتۇسىپ تۇر. ساعات سەگىز مولشەرى بولاتىن ەرتەڭگىلىك سەرۋەنگە شىققانداردىڭ ءبارى دە بۇل كەزدە ۇيلەرىنە قايتىپ ورالعان.
كەنەت تىستا شۋ ەستىلدى. مەن تەرەزەدەن قارادىم. ەكى پوليسەي راحمەتتىڭ قولىن بايلاپ ايداپ كەلەدى ەكەن، ارتىندا دابىرلاسىپ ءبىر توپ بالالار ءجۇر. راحمەتتىڭ كيىمىنە تەڭبىل-تەڭبىل قاننىڭ داتى جۇققان. پوليسەيدىڭ بىرەۋى قانعا مالىنعان كەزدىكتى قولىنا ۇستاپ الىپتى. مەن دالاعا شىقتىم دا، پوليسەيدى توقتاتىپ ءمان-جايدى سۇرادىم.
ەجىكتەسىپ ءجۇرىپ پوليسەيدەن، جارىم-جارتىلاپ راحمەتتىڭ وزىنەن بولعان ۋاقيعانىڭ ءجون-جوسىعىن ءبىلدىم. ءبىزدىڭ ءبىر كورشىمىز راحمەتتەن رامپۋر چادراسىن الىپتى دا پۇلىن تولەمەي قويىپتى. اۋەلى جانجالداسىپتى، ارتىنان ىزا بولعان راحمەت وعان پىشاق جۇمساسا كەرەك.
راحمەت ونى بىرنەشە رەت بالاعاتتاپ تا جىبەردى. ويلاماعان جەردەن "كابۋليۆالا، ەي، كابۋليۆالا" دەپ ميني ايعايلاپ ۇيدەن جۇگىرە شىقتى.
سول ساتتە-اق راحمەتتىڭ ءجۇزى جىلىپ، كۇلىپ سالا بەردى. بۇگىن ونىڭ سەبەتتەرى جوق ەدى، دەمەك، ەكەۋىنىڭ اراسىندا ادەپكى اڭگىمەنىڭ تۋا قويۋى مۇمكىن ەمەس.
— سەن قايىن اتاڭنىڭ ۇيىنە كەتىپ باراسىڭ با؟ — دەپ سۇرادى ميني.
راحمەت قارقىلداپ كۇلدى.
— ءداپ سولاي!
بۇل جاۋاپ ءمينيدى ونشا كوڭىلدەندىرە المادى. سودان كەيىن بارىپ كەلىمسەك:
— مەن ونىڭ تۇمسىعىن بۇزىپ بەرەر ەم، قايتەيىن، قولىم بايلاۋلى،— دەپ كۇرسىندى.
كىسى ولتىرگەنى ءۇشىن راحمەتتى بىرنەشە جىلعا سوتتادى.
مەن ونى ۇمىتىپ تا كەتتىم. ءبىز ۇيدە وتىرىپ ءوزىمىزدىڭ كۇندەلىكتى ىسىمىزبەن شۇعىلدانىپ جۇرگەندە قايداعى ءبىر قاڭعىما ادامنىڭ تۇرمەدەگى ءحالىنىڭ نە كۇيدە ەكەندىگى ەسىمىزگە كىرىپ تە شىقپايدى.
پىسىق، اشىق-جارقىن ميني بىرتە-بىرتە ۇياڭ بولا باستادى. مۇنى مەن دە مويىندايىن دەدىم.
العاشقىدا ول بۇرىنعى دوسىن لەزدە ۇمىتىپ اتشى نابيمەن جاقىنداسىپ كەتتى. ول ءتىپتى مەنىڭ بولمەمە دە كەلمەيتىن بولدى. ەكەۋىمىزدىڭ دوستىعىمىز دا وسىمەن اياقتالدى.
جىلدار ءوتتى. تاعى دا كۇز كەلدى. ءبىز ءمينيدى ۇزاتپاقپىز. توي پۋدجا مەرەكەسىنىڭ كەزىندە بولماق. مەنىڭ بار قۋانىشىم دا سول ءبىر قايلاستى جايلاعان نازىك جانمەن بىرگە اكە شاڭىراعىن تاستاپ كەتپەك، مەن قىزىمنان ەندى ايىرىلاتىن بولدىم، ول مەنى جۇرتتا كۇڭىرەنتىپ تاستاپ، باسقا، بوتەن بىرەۋدىڭ ۇيىنە كەتىپ بارادى.
تاڭ ارايلاپ اتتى. كۇن شاپاعى بالقىعان التىننىڭ ۇشقىنىنداي جارقىرايدى. ءتىپتى كالكۋتتانىڭ بۇرىش-بۇرىشىنداعى شاڭ باسقان ەسكى، مۇجىلگەن كىرپىش ۇيلەرگە دە ەرەكشە كورىك بەرىپ تۇردى بۇل شاپاق.
ءبىزدىڭ ۇيدە كۇي تاڭ اتپاي-اق بوزداپ ەدى. ونىڭ اۋەنى مەنىڭ جۇرەگىمدى تىرنالايدى. مۇڭدى ساز بەن كۇزگى كۇننىڭ بوزامىق نۇرى قاباتتاسا بۇتكىل دۇنيەنى كولەگەيلەپ، الداعى اكە مەن بالانىڭ ايىرىلىسۋى جاراسىن ۋشىقتىرا تۇسكەن ءتارىزدى. بۇگىن مەنىڭ قىزىم ءۇزاتىلادى.
ازاننان-اق ادام اياعى ساپىرىلىسىپ ىزۋ-قيۋ بولدى. اۋلا ىشىندە نار قامىستان جاپپا تۇرعىزىلدى، ال بولمەلەر مەن شيلاندا گۇل القالارىنا تولدى.
راحمەت كەلگەندە ءوز بولمەمدە وتىر ەدىم. اۋەلدە مەن ونى تانىماي قالدىم. قولىندا سەبەتى دە جوق، شاشىن تاقىرلاپ الدىرىپ تاستاعان، باياعى جارقىن بەينەنىڭ نىشانى دا قالماپتى. جالعىز-اق كۇلكىسى وزگەرمەگەن.
— و، سەن راحمەتپىسىڭ؟ قاشان كەلىپ قالدىڭ؟
— كەشە كەشتە عانا تۇرمەدەن بوساتتى.
بۇل ءسوز مەنىڭ تاس توبەمنەن ۇرعانداي بولدى. ومىرىمدە كىسى ولتىرگەن پەندەنى كورمەگەن جان ەدىم، ەندى راحمەتپەن بەتپە-بەت كەلگەندە ءىشى-باۋىرىمدى ءبىر نارسە تىرناپ العانداي ءبۇرىپ اكەتتى. قۋانىشتىڭ ۇستىندە بۇل ادامنىڭ بولماعانىن تىلەپ تۇرمىن.
— بۇگىن ءبارىمىزدىڭ قولىمىز بوس ەمەس. مەنىڭ بولسا دا ۋاقىتىم جوق. تاعى بىردە كەلەرسىڭ.
ول اپ-ساتتە تەرىس بۇرىلىپ جۇرە بەردى، ءبىراق ەسىككە جەتە بەرگەندە قايتادان بوگەلدى.
ماعان كحوكيدى كورۋگە بولار ما ەكەن؟ — دەپ سۇرادى. ول ءمينيدى باياعىسىنداي دەسە كەرەك. ءتىپتى قويا وسى ساتتە "كابۋليۆالا، ەي كابۋليۆالا" دەپ ميني جۇگىرە شىعادى، سول ءبىر كەزدەگىدەي ءبىر-بىرىمىزدى كوڭىلدى قارسى الامىز عوي دەپ تە ويلاعان شىعار-اۋ. ەسكى دوستىعىن ەسىنە الىپ، ءبىر قوراپ مەيىز پەن بادامدا سالا كەلىپتى جانىنا. تەگى بۇنى ءوزىنىڭ جەرلەستەرىنەن جيناعان ءتارىزدى.
بۇگىن ۇيدەگىلەردىڭ ءبارىنىڭ دە قولى تيەتىن ەمەس. ەشقايسىسىن دا كورە المايتىن شىعارسىز.
ونىڭ كوڭىلى بۇزىلا باستادى. از ۋاقىت تۇردى دا، بەتىمە قادالا ءبىر قاراپ:
— سالەمەت بولىڭىز، بابۋ! — دەپ ەسىكتەن شىعا جونەلدى.
مەن ونى اياپ كەتتىم. ەندى بولماسا سوڭىنان جۇگىرە شىعايىن دەپ تۇر ەدىم، ارتىنشا-اق ول تاعى قايتىپ ورالدى.
— مىناۋ ءبىر ءجۇزىم مەن ازعانتاي مەيىزدى مينيگە اكەلىپ ەدىم، سوعان بەرىڭىزشى.
ۇسىنعانىن قايتارعانىم جوق، اقشاسىن تولەيىن دەپ جاتقانىمدا قولىمنان ۇستاي الدى.
— ءسىز وتە مەيىرىمدىسىز. مەن ونى ەش ۋاقىتتا ۇمىتپايمىن. ءبىراق اقشاڭىزدىڭ كەرەگى جوق. بابۋ، مەنىڭ دە سەنىڭ قىزىڭداي قىزىم بار. تىم بولماسا بەت-جۇزىن كورەيىن دەپ ماردىمسىز ءتاتتى اكەلىپ ەدىم. ساۋدا جاساي كەلگەنىم جوق.
ول كەڭ شالبارىنىڭ قىرتىسىنا قولىن سالىپ جىبەردى دە، ۋماجدالعان كىر قاعازدى الىپ شىقتى. سوسىن ەپپەن جازدى دا مەنىڭ الدىما، ۇستەل ۇستىنە اكەلىپ قويدى.
قاعازدان مەن بالانىڭ كىشكەنتاي قولىنىڭ تاڭباسىن كوردىم. بۇل فوتو دا ەمەس، سۋرەت تە ەمەس، كۇيە جاققان قولدىڭ تاڭباسى عانا.
جىل سايىن كالكۋتتاعا كەلگەندە راحمەت قىزىنىڭ وسى ەسكەرتكىشىن كەۋدەسىندە ساقتادى، وسى ءبىر كىشكەنتاي عانا بالانىڭ قول تاڭباسى الىستا جۇرگەن، سەرگەلدەڭدە جۇرگەن اكەنىڭ ۇلكەن جۇرەگىن ىستىق تابىمەن جىلىتتى.
مەنىڭ كوزىمە ىركىلىپ جاس كەلدى. مەن ونىڭ بار بولعانى جەمىس ساتۋشى، كەلىمسەك، ال ءوزىمنىڭ مارحابباتتى بەنگال ۇرپاعى ەكەنىمدى دە ۇمىتتىم. ونىڭ مەنەن ەشبىر كەمدىگى جوق، ول دا مەن سياقتى اكە ەكەندىگىن ءتۇسىندىم.
الىستاعى، الدەقايداعى ءبىر تاۋدى مەكەندەگەن كىشكەنتاي نارەستەنىڭ قول تاڭباسى مەنىڭ ءمينيىمدى ەسىمە ءتۇسىردى. ءۇي-ىشىنىڭ قارسىلىعىنا قاراماستان تابان استىندا ءمينيدى ەرتىپ كەلدىم. سالتاناتتى قالىڭدىق كيىمىنە بولەنگەن ميني ۇياڭ باسىپ مەنىڭ جانىما تاياندى.
كەلىمسەك اڭىرىپ قالدى. باياعىشا كەزدەسۋ دە بولعان جوق. ءبىر كەزدە بارىپ ونىڭ بەت الپەتىنە كۇلكى جۇگىردى،
— كحوكي، سەن قايىن اتاڭنىڭ ۇيىنە بارامىسىڭ؟
ميني "قايىن اتاڭنىڭ ءۇيى" دەگەننىڭ نە ەكەنىن ءقازىر بىلەدى. ول بۇرىنعىداي تارتىنباي راحمەتتىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەرۋدىڭ ورنىنا ۇيالىپ، بەتى قىزارىپ، تەرىس اينالدى. مينيمەن كەلىمسەكتىڭ سوناۋ العاشقى كەزدەسۋلەرى ەسىمە ءتۇستى دە، مەنى مۇڭ باستى.
ميني بولمەدەن شىققان سوڭ راحمەت اۋىر كۇرسىنىپ، ەدەنگە وتىرا كەتتى. ول ءوز قىزىنىڭ دا ءدال وسىنداي بوپ بوي جەتكەنىن، ونىڭ بۇرىنعى ءسابي ءجۇزىن قايتىپ كورە المايتىنىن ەندى عانا سەزگەندەي. وتكەن سەگىز جىل ىشىندە ونىڭ قىزىنىڭ دا نە حالگە ۇشىراعانىن كىم بىلەدى.
كۇن نۇرىن بيازى توگىپ تۇر. كۇي بوزداي بەردى. كالكۋتتانىڭ ءبىر بۇرىشىندا وتىرىپ راحمەت كوز الدىنان اۋعانستاننىڭ ەلسىز تاۋلارىن كورگەندەي.
مەن وعان اقشا بەردىم.
— راحمەت، سەن ەندى ۇيىڭە قايت، قىزىڭدى كور، سەندەردىڭ قۋانىشتى كەزدەسۋلەرىڭ مينيگە باقىت اكەلسىن.
مەن تويعا ونشا كوپ شىعىن دا جاساي المادىم، ءوزىم قالاعانىمداي ەلەكتر شىراعى دا سامساپ تۇرمادى، وركەستر دە شاقىرا المادىم. ايەلدەر بۇعان نارازىلىق ءبىلدىردى، ءبىراق، ونىڭ ەسەسىنە مەنىڭ ۇيىمدەگى مەرەكەلى توي باقىت نۇرىنا مالىنىپ تۇردى.
اۋدارعان س.شايمەردەنوۆ
You Might Also Like
-
قاپىرىق ءتالتۇس، بەينە ءبىر شىرىگەن، جويداۋسىز ۇلكەن جۇمىرتقا جارىلىپ كەتكەندەي، دۇڭك ەتكەن عاجايىپ دىبىس بەرىپ، الدەقايدا جاڭا عانا زەڭبىرەك داۋسى كۇرس ەتە تۇسكەن ەدى. جارىلعان وقتىڭ دۇمپۋىمەن ءتىتىر...
-
بەلگىلى، مۇنان بەس-ون جىل بۇرىن حات بىلەدى-مىس دەگەن قازاقتاردىڭ قولدان-قولعا تۇسىرمەي، قۇلقىنىن قۇرتىپ قۇمارتىپ وقيتىن كىتاپتارى: «زارقۇم»، «سالسال»، «الپامىس» ...
