InfoHub Logo

وسىدان جەتى-سەگىز جىل بۇرىن ءبىر توپ اۋىلداستارىمنىڭ نارازىلىعىنا وراي سول كەزگى وبلىس اكىمىنە ادەيىلەپ حات جازعانىم بار ەدى. ءبىزدىڭ جاقتاعى ەسكىدەن كەلە جاتقان ءتاپ-تاۋىر قازاقشا اتى بار ءبىر اۋىلعا كەزىندە كولحوزداستىرۋ ىسىنە ارالاسقان، وتان سوعىسىنان ورالماي قالعان ادامنىڭ اتى بەرىلمەك ەكەن. وعان جانىن سالىپ جۇگىرىپ جۇرگەن الگى ادامنىڭ ارتىڭدا قالعان، سول كەزدە بەلگىلى ءبىر بانكتىڭ تۇتقاسىن ۇستاپ تۇرعان بالاسى ەكەن دە، ءبىرقاۋىم اعايىن-تۋعانى كوتەرمەلەي قوپاڭداسىپ، قولداۋ ءبىلدىرىپ جاتىپتى. مەن ەجەلدەن-اق قۇلاققا ءسىڭىسىپ، ەل اۋزىندا جۇرگەن اۋىلدىڭ اتىن جەكە ءبىر ادامعا بولا وزگەرتىپ جاتۋدىڭ قاجەتى جوقتىعىن دالەلدەپ، كوپتەگەن دەرەكتەر كەلتىرە وتىرىپ، قارسىلىق بىلدىرگەن بولدىم. ونداعى ويىم "بايدىڭ اسىن بايعۇس قىزعانادى" ەمەس، وتان سوعىسىنان ورالماي قالعان 40-50 ادامى بار اۋىلدىڭ وزگە دە ازاماتتارى اراسىندا نارازىلىق، رەنىش-وكپە تۋىنداپ كەتپەسىن دەگەننەن ساقتاندىرۋ دا ەدى. سول شەيىت بولعان ادامداردىڭ ءبارى دە ۇمىتىلماۋى ءتيىس ەدى، ءبىراق اۋىل اتىن الىپ بەرەرلىك اۋقاتتى بالالارى جوق، بار جازىعى سول عانا، سوندىقتان كۇنى ەرتەڭ ىڭعايسىز سوزگە قالىپ جۇرمەيىك، دەگەن ءۋاج بىلدىرگەن بولاتىنمىن. ونىڭ ۇستىنە جەر-سۋ اتتارىن بۇلايشا ءجون-جوسىقسىز وزگەرتە بەرۋگە دە قارسى كوزقاراستاعى ادام ەكەنىمدى ايتقانمىن.

ءبىراق "جالعىز قازدىڭ ءۇنى شىقپاس"، مەنىڭ حاتىمدى ەلەپ، ايتقان ءسوزىمدى قۇلاعىنا قىستىرعان ادام بولمادى. بۇل كۇندە كوزى جوق الگى بانكير تانىسىم بولسا، ولە-ولگەنشە ماعان قىرىن قاراپ، قىرعي قاباق قالپىندا كەتتى.

مۇنىڭ ءبارىن تاپتىشتەپ نەسىنە ايتىپ وتىر دەيسىزدەر عوي؟ وعان دا كەلەيىن.

ءقازىر قازاق جەرىندە جاپپاي ءبىر ەل مەن جەر، اۋىل مەن كوشە، قالا مەن قامال اتىن وزگەرتۋ ناۋقانى ءجۇرىپ جاتقان سياقتانادى. مۇنىڭ ءوزى، ءتىپتى، كۇننەن-كۇنگە بەلەڭ الىپ، بۇگىنگى تىلمەن ايتقاندا، موداعا اينالا باستاعان: "وۋ، پالەنشە دە وسى ءوڭىردىڭ ءبىر پەرزەنتى عانا ەدى عوي. ءتىپتى ەڭ وزىق تۋعان پەرزەنتى شىعار. سوندا دا اتادان بالاعا ميراس بولىپ كەلە جاتقان جەر اتاۋىن سول ءبىر عانا پەرزەنتىنىڭ اتىنا كوشىرىپ بەرۋىمىز قالاي بولماق" — دەيتىن كىسى كورىنبەدى. بىرىمەن ءبىرى جارىسقا تۇسكەندەي تالاسا-تارماسا باياعىدان كەلە جاتقان، ايرىقشا ءبىر دارا قاسيەتىنە وراي حالىقتىڭ ءوزى قويعان اتى بار جەر-سۋ اتاۋىن سول ارادا تۋىپ-وسكەن اتا-بابا، اكە-شەشەمىزگە الىپ بەرۋ جولىندا جان الىسىپ، جان بەرىسىپ-اق جاتىرمىز.

وسىنىڭ سەبەبى نەدە؟ ءبىراز اعايىن، ءسىرا، قالىپتاسىپ قالعان جەر-سۋ اتىن بۇگىنگى كۇنگە لايىقتاپ وزگەرتۋ ارقىلى ەلىم دەپ ەڭىرەپ وتكەن ەرلەردىڭ ەسىمىن ماڭگى ەستە قالدىراتىن بولامىز، سول ءۇشىن جاسالىپ جاتقان ماراپات-قۇرمەت دەپ ويلايتىن دا سياقتى. قازىرگى كۇندە اۋىل اكىمىنەن پرەزيدەنت اپپاراتىنا دەيىنگى جەر-سۋ، ەلدى-مەكەن اتىن وزگەرتۋگە ازدى-كوپتى قاتىسى بار مەكەمەلەرگە باس سۇعىپ كورىڭىزشى، "پالەن جەرگە پالەنشەكەڭنىڭ اتىن بەرۋدى سۇرايمىز، تۇگەن مەكتەپ تۇگەنشەكەڭ اتىمەن اتالسا ەكەن" دەگەن حات-قۇجاتتان اياق الىپ جۇرە الماس ەدىڭىز. ەل تىلەگى ەلەۋسىز قالماسىن دەيتىن بولۋى كەرەك، بۇل كۇندە ايتەۋىر ءاتى-جونى اۋىل ءۇي، اعايىن اراسىنان ارىگە بەيمالىم، ءدال ءقازىر ارامىزدا كوزى جوق دەمەسەڭ، سىڭىرە قويعان ەڭبەكتەرى دە شامالى عانا ادامدارعا اۋداننىڭ، اۋىلدىڭ، كوشەنىڭ، مەكتەپتىڭ، مەكەمەنىڭ، قالا بەردى مەشىتتىڭ اتىن بەرۋ ادەتتەگى ىسكە اينالىپ بارا جاتىر. الماتىدان اتتاپ شىعىپ كەز-كەلگەن اۋدان ورتالىعى، ۇلكەن-كىشى اۋىلعا باس سۇعىپ كورىڭىزشى، نە ىستەپ، نە قويعانى ەشكىمنىڭ ەسىندە مي. ادامداردىڭ اتىنا قويىلعان كوشەگە بارىپ تىرەلەسىز. بۇل كىم ەدى؟" — دەپ سۇراساڭ، "ءپالى، قالاي بىلمەيسىز، بۇل كىسى ءبىر كەزدەرى وسىندا پارتورگ بولدى عوي" نەمەسە "بۇگىنگى انا پالەنشەنىڭ قايناعاسى ەمەس پە، نەعىپ بىلمەي قالدىڭىز!" — دەپ وزىڭە كىنا تاعا قارسى تۇراتىندارعا كەزىگەرىڭ ءسوزسىز.

"اپىر-اۋ قىزمەت ىستەسە — اقىسىنا ايلىعىن الىپ وتىرعان جوق پا ەدى، ونىڭ ۇستىنە ءوز ماماندىعىنا لايىق جۇمىس جاساۋعا ءتيىس تە ەدى عوي، ەندەشە وعان بولا ەلدى مەكەن، كوشە اتى نەگە بەرىلۋى ءتيىس؟ بۇل ءوزى ولگەننەن كەيىنگى ەرلىگىنە وراي بەرەتىن ناگرادا ەمەس قوي، جۇرت اۋزىندا جۇرەتىن نە اتى، نە حاتى بار ايرىقشا تۋعان ءىرى تۇلعالارعا عانا لايىق ماراپات ەمەس پە ەدى؟" دەيتىن دە ەشكىم جوق ازىرگە.

راس، جەر-سۋ، كوشە اتاۋلارى بۇرىن دا وقتىن-وقتىن وزگەرىسكە ۇشىراپ جاتاتىن. مەن ەس ءبىلىپ، ەتەك جيعالى وسى الماتىنىڭ دا ءقايسىبىر كوشەلەرى ءۇش-تورت رەتتەن اتىن وزگەرتكەنىن بىلەمىن. ءبىراق ولار كوبىنە-كوپ دامۋ مەن داۋىرلىك قاجەتتىلىكتەن تۋىندايتىن ەدى، ياعني بەلگىلى ءبىر يدەولوگيانىڭ وزگەرۋىنە قاراي جۇزەگە اسىپ جاتاتىن. ۇگىتى مەن ناسيحاتى دا سوعان وراي جۇرگىزىلگەندىكتەن جۇرت قۇلاعى دا بىرتە-بىرتە ۇيرەنىپ، جاڭا اتاۋعا داعدىلانىپ كەتەتىنبىز. ءقازىر مۇلدەم باسقاشا.

ونىڭ ۇستىنە اۋىل-سەلو، اسىرەسە كوشە اتتارى كوپتىڭ كوڭىلىنەن بەرىك ورىن تەپكەن، ۇلكەنگە دە، كىشىگە دە تانىمال، "بۇل كىم ەدى تاعى دا؟" — دەگىزبەيتىن اباي، التىنسارين، شوقان، ماحامبەت، ورىستاردان پۋشكين، لەرمونتوۆ، گوگول، گوركييلەردىڭ مەنشىگىنە ءتيۋشى ەدى. ەل اۋزىندا جۇرگەن يسا بايزاقوۆتىڭ ەلەۋسىزدەۋ ءبىر سازگەرگە قاراتا: "ونداي كومپوزيتور ەستىسەم قۇلاعىم كەرەڭ بولسىن!" — دەيتىن ءسوزى بار ەدى، سول ايتقانداي، ەسىمىن ەل بىلمەك تۇگىلى، ەشكىم ەستىمەگەن ادامداردىڭ اۋقىمدى ءبىر اۋىلدىڭ، ۇزىندى-قىسقالى كوشەنىڭ دەپ، كوپتەگەن دەرەكتەر كەلتىرە وتىرىپ، قارسىلىق بىلدىرگەن بولدىم. ونداعى ويىم "بايدىڭ اسىن بايعۇس قىزعانادى" ەمەس، وتان سوعىسىنان ورالماي قالعان 40-50 ادامى بار اۋىلدىڭ وزگە دە ازاماتتارى اراسىندا نارازىلىق، رەنىش-وكپە تۋىنداپ كەتپەسىن دەگەننەن ساقتاندىرۋ دا ەدى. سول شەيىت بولعان ادامداردىڭ ءبارى دە ۇمىتىلماۋى ءتيىس ەدى، ءبىراق اۋىل اتىن الىپ بەرەرلىك اۋقاتتى بالالارى جوق، بار جازىعى سول عانا، سوندىقتان كۇنى ەرتەڭ ىڭعايسىز سوزگە قالىپ جۇرمەيىك، دەگەن ءۋاج بىلدىرگەن بولاتىنمىن. ونىڭ ۇستىنە جەر-سۋ اتتارىن بۇلايشا ءجون-جوسىقسىز وزگەرتە بەرۋگە دە قارسى كوزقاراستاعى ادام ەكەنىمدى ايتقانمىن.

ءبىراق "جالعىز قازدىڭ ءۇنى شىقپاس"، مەنىڭ حاتىمدى ەلەپ، ايتقان ءسوزىمدى قۇلاعىنا قىستىرعان ادام بولمادى. بۇل كۇندە كوزى جوق الگى بانكير تانىسىم بولسا، ولە-ولگەنشە ماعان قىرىن قاراپ، قىرعي قاباق قالپىندا كەتتى.

مۇنىڭ ءبارىن تاپتىشتەپ نەسىنە ايتىپ وتىر دەيسىزدەر عوي؟ وعان دا كەلەيىن.

ءقازىر قازاق جەرىندە جاپپاي ءبىر ەل مەن جەر، اۋىل مەن كوشە، قالا مەن قامال اتىن وزگەرتۋ ناۋقانى ءجۇرىپ جاتقان سياقتانادى. مۇنىڭ ءوزى، ءتىپتى، كۇننەن-كۇنگە بەلەڭ الىپ، بۇگىنگى تىلمەن ايتقاندا، موداعا اينالا باستاعان: "وۋ، پالەنشە دە وسى ءوڭىردىڭ ءبىر پەرزەنتى عانا ەدى عوي. ءتىپتى ەڭ وزىق تۋعان پەرزەنتى شىعار. سوندا دا اتادان بالاعا ميراس بولىپ كەلە جاتقان جەر اتاۋىن سول ءبىر عانا پەرزەنتىنىڭ اتىنا كوشىرىپ بەرۋىمىز قالاي بولماق" — دەيتىن كىسى كورىنبەدى. بىرىمەن ءبىرى جارىسقا تۇسكەندەي تالاسا-تارماسا باياعىدان كەلە جاتقان، ايرىقشا ءبىر دارا قاسيەتىنە وراي حالىقتىڭ ءوزى قويعان اتى بار جەر-سۋ اتاۋىن سول ارادا تۋىپ-وسكەن اتا-بابا، اكە-شەشەمىزگە الىپ بەرۋ جولىندا جان الىسىپ، جان بەرىسىپ-اق جاتىرمىز.

وسىنىڭ سەبەبى نەدە؟ ءبىراز اعايىن، ءسىرا، قالىپتاسىپ قالعان جەر-سۋ اتىن بۇگىنگى كۇنگە لايىقتاپ وزگەرتۋ ارقىلى ەلىم دەپ ەڭىرەپ وتكەن ەرلەردىڭ ەسىمىن ماڭگى ەستە قالدىراتىن بولامىز، سول ءۇشىن جاسالىپ جاتقان ماراپات-قۇرمەت دەپ ويلايتىن دا سياقتى. قازىرگى كۇندە اۋىل اكىمىنەن پرەزيدەنت اپپاراتىنا دەيىنگى جەر-سۋ، ەلدى-مەكەن اتىن وزگەرتۋگە ازدى-كوپتى قاتىسى بار مەكەمەلەرگە باس سۇعىپ كورىڭىزشى، "پالەن جەرگە پالەنشەكەڭنىڭ اتىن بەرۋدى سۇرايمىز، تۇگەن مەكتەپ تۇگەنشەكەڭ اتىمەن اتالسا ەكەن" دەگەن حات-قۇجاتتان اياق الىپ جۇرە الماس ەدىڭىز. ەل تىلەگى ەلەۋسىز قالماسىن دەيتىن بولۋى كەرەك، بۇل كۇندە ايتەۋىر ءاتى-جونى اۋىل ءۇي، اعايىن اراسىنان ارىگە بەيمالىم، ءدال ءقازىر ارامىزدا كوزى جوق دەمەسەڭ، سىڭىرە قويعان ەڭبەكتەرى دە شامالى عانا ادامدارعا اۋداننىڭ، اۋىلدىڭ، كوشەنىڭ، مەكتەپتىڭ، مەكەمەنىڭ، قالا بەردى مەشىتتىڭ اتىن بەرۋ ادەتتەگى ىسكە اينالىپ بارا جاتىر. الماتىدان اتتاپ شىعىپ كەز-كەلگەن اۋدان ورتالىعى، ۇلكەن-كىشى اۋىلعا باس سۇعىپ كورىڭىزشى، نە ىستەپ، نە قويعانى ەشكىمنىڭ ەسىندە جوق ادامداردىڭ اتىنا قويىلعان كوشەگە بارىپ تىرەلەسىز.

بۇل كىم ەدى؟" — دەپ سۇراساڭ، "ءپالى، قالاي بىلمەيسىز، بۇل كىسى ءبىر كەزدەرى وسىندا پارتورگ بولدى عوي" نەمەسە "بۇگىنگى انا پالەنشەنىڭ قايناعاسى ەمەس پە، نەعىپ بىلمەي قالدىڭىز!" — دەپ وزىڭە كىنا تاعا قارسى تۇراتىندارعا كەزىگەرىڭ ءسوزسىز.

"اپىر-اۋ قىزمەت ىستەسە — اقىسىنا ايلىعىن الىپ وتىرعان جوق پا ەدى، ونىڭ ۇستىنە ءوز ماماندىعىنا لايىق جۇمىس جاساۋعا ءتيىس تە ەدى عوي، ەندەشە وعان بولا ەلدى مەكەن، كوشە اتى نەگە بەرىلۋى ءتيىس؟ بۇل ءوزى ولگەننەن كەيىنگى ەرلىگىنە وراي بەرەتىن ناگرادا ەمەس قوي، جۇرت اۋزىندا جۇرەتىن نە اتى، نە حاتى بار ايرىقشا تۋعان ءىرى تۇلعالارعا عانا لايىق ماراپات ەمەس پە ەدى؟" دەيتىن دە ەشكىم جوق ازىرگە.

راس، جەر-سۋ، كەشە اتاۋلارى بۇرىن دا وقتىن-وقتىن وزگەرىسكە ۇشىراپ جاتاتىن. مەن ەس ءبىلىپ، ەتەك جيعالى وسى الماتىنىڭ دا ءقايسىبىر كوشەلەرى ءۇش-تورت رەتتەن اتىن وزگەرتكەنىن بىلەمىن. ءبىراق ولار كوبىنە-كوپ دامۋ مەن داۋىرلىك قاجەتتىلىكتەن تۋىندايتىن ەدى، ياعني بەلگىلى ءبىر يدەولوگيانىڭ وزگەرۋىنە قاراي جۇزەگە اسىپ جاتاتىن. ۇگىتى مەن ناسيحاتى دا سوعان وراي جۇرگىزىلگەندىكتەن جۇرت قۇلاعى دا بىرتە-بىرتە ۇيرەنىپ، جاڭا اتاۋعا داعدىلانىپ كەتەتىنبىز. ءقازىر مۇلدەم باسقاشا.

ونىڭ ۇستىنە اۋىل-سەلو، اسىرەسە كوشە اتتارى كوپتىڭ كوڭىلىنەن بەرىك ورىن تەپكەن، ۇلكەنگە دە، كىشىگە دە تانىمال، "بۇل كىم ەدى تاعى دا؟" — دەگىزبەيتىن اباي، التىنسارين، شوقان، ماحامبەت، ورىستاردان پۋشكين، لەرمونتوۆ، گوگول، گوركييلەردىڭ مەنشىگىنە ءتيۋشى ەدى. ەل اۋزىندا جۇرگەن يسا بايزاقوۆتىڭ ەلەۋسىزدەۋ ءبىر سازگەرگە قاراتا: "ونداي كومپوزيتور ەستىسەم قۇلاعىم كەرەڭ بول سىن!" — دەيتىن ءسوزى بار ەدى، سول ايتقانداي، ەسىمىن ەل بىلمەك تۇگىلى، ەشكىم ەستىمەگەن ادامداردىڭ اۋقىمدى ءبىر اۋىلدىڭ، ۇزىندى-قىسقالى كوشەنىڭ اتىنا يە بولىپ جاتقانىن كورگەندە جاعاڭدى ۇستاۋعا ءماجبۇر بولاسىن. ۇلى جامبىل اتامىز قۇساپ، ءتىپتى:

اتىڭنان اينالايىن، اۋليە-اتا،
بولدى دەپ اتىم جامبىل بولما قاپا، —

ەپ ءسال دە بولسا قىسىلىپ-كىمتىرىلعان ەشكىم جانە جوق، قولىنان كەلگەنى قونىشىنان باسىپ-اق جاتىر.

قىسقاسى، جەر-سۋ، اۋىل مەن قالا، مەكتەپ پەن مەكەمە، كەشەنە مەن كوشەلەردى ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ ومىراۋىنا قاداي سالار وردەنگە، نە بولماسا اتا-بابا ۇرانىنا اينالدىرىپ بارا جاتقان سياقتىمىز. ايتپەسە، قاسكەلەڭدى — قاراسايعا، قارابۇلاقتى — قابانبايعا اينالدىرعاننان نە ۇتتىق؟ قارابۇلاق ورتا مەكتەبى دەگەننەن قابانباي ورتا مەكتەبى دەۋ قۇلاققا جۇعىمدىلاۋ ەستىلىپ ءتۇر ما؟ بولماسا، ارۋاقتى بابامىزدىڭ داڭقىنا داڭق قوسىپ، ابىرويىن اسىرعان جەرى بار ما؟

ەكەۋى دە ەمەس. ايتەۋىر، ەلدەن قالماۋ، "جۇرت ءسويتىپ جاتىر عوي، ءبىز دە توقالدان تۋعان جوقپىز..." دەۋدەن تۋعان جالعان ۇران، جالاڭ پاتريوتيزم.

ويلانىپ قاراڭىزشى، قىزىلقۇم، قىزىلاششى، اششىبۇلاق، قاسكەلەڭ، كەگەن، الاكول، اقسۋ سياقتى تولىپ جاتقان قازاقى اۋىلداردىڭ اتىڭدا تۇتاس ءبىر تاريح، ەل تاعدىرى جاتقان جوق پا. سول ءوڭىر، سول ەلدىڭ وتكەنىنەن دەرەك بەرىپ تۇرماي ما. ونىڭ ۇستىنە كەلەر عاسىرداعى تاريحشىلارىمىز: "قازاق جەرىندەگى جەر-سۋ اتاۋلارى كىلەڭ كىسى اتتارىنا تۇراتىنى قالاي؟" — دەي قالسا، نە بەتىمىزدى ايتامىز.

وسىدان وتىز-قىرىق جىل بۇرىن الماتىنىڭ قىز-كەلىنشەگى بىرىنەن-بىرى قالىسقىلارى كەلمەي، شەتىنەن قارا بەلدىك تاعىنىپ شىعا كەلگەنى بار ەدى. سوندا، ۇمىتپاسام، ورازاقىن اسقار بولۋى كەرەك:

كىم ءبىلسىن، جاراسا ما، جاراسپاي ما،
ايتەۋىر، ەل الدى دەپ الا بەردىك"، —

دەپ بىتەتىن "قارابەلدىك" ولەڭىن جازعانى بار بولاتىن. بۇل دا سول سياقتى ۇرانشىلدىق. ايتپەسە، ون-ون بەس ءۇيلى اۋىلداعى كوشەگە ابىلايحاننىڭ اتىن قويۋدىڭ قاجەتى قانشالىق ەدى؟! ال تاريحي تۇلعالارىمىزدى، وعان قوسا ءار ءوڭىردىڭ وتكەن-كەتكەن ايتۋلى ادامدارىن ايتەۋىر ماراپاتتاۋ، ارتتاعىعا ەسىمىن ءتۇسۋ قاجەت بولىپ بارا جاتسا — تاستان قاشاپ ەسكەرتكىش تۇرعىزايىق. نە سو كىسىنىڭ اتىنا مەكتەپ، مەشىت، مەدرەسە سالدىرايىق. ودان وتكەن قۇرمەت تە، تاعزىم دا بولا قويماس ەدى.

ءبىزدىڭ ەلدە "تاريحي ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ كوميتەتى" بار. ءدال وسى ىسپەتتەس، سونداي مارتەبەدەگى "تاريحي اتاۋلاردى قورعاۋ كوميتەتى دە كەرەك سىقىلدى. ءدال بۇگىنگى ونوماستيكالىق كوميسسيادان بولەگىرەك، شىن مانىڭدە جەر-سۋ اتاۋلارىنىڭ قالىپتاسىپ قالعان حالىق اۋزىنداعى اتىن ساقتاپ قالۋ جولىندا كۇرەسە بىلەتىن كوميتەت بولۋعا ءتيىس. سوندا، ايتەۋىر ءسوزى ءوتىپ، قولى جەتكەندەر ەل تاريحىنىڭ وتكەنىنەن حاباردار ەتەتىن كونە وتاۋدى بەلىنەن باسا ءبىر-اق سىزىپ تاستاپ، اتاسىنىڭ نەمەسە ناعاشى اپاسىنىڭ اتىنا اۋدارىپ بەرۋدەن تيىلار ما ەدى، قايتەر ەدى.

ءبىز بۇل جەردە ايتپاق ويىمىزعا اسا تەرەڭدەپ جاتپاي، بەت جاعىن عانا قالقىپ ءوتىپ وتىرمىز. قالىڭ وقىرماننىڭ اۋزىنا ءسوز سالىپ كورەيىك، بالكي، بۇل كوپتىڭ دە كوكەيىندە جۇرگەن وي شىعار، ەندەشە ۇلكەن-كىشى ازاماتتار پىكىر ءبولىسىپ كورمەس نە ەكەن دەپ تە ويلادىق.

ايتەۋىر، قايتالاپ ايتساق، جەر-سۋ اتتارىن وزگەرتۋ ماراپاتقا دا، ماقتاۋعا دا اينالماۋى كەرەك. ءاربىر اتاۋدىڭ اتىن وزگەرتۋدە ارعى-بەرگىگە ءۇڭىلىپ، تالداپ، تارازىلاي كەلىپ، ەڭ سوڭىندا ەكى شوقىپ، ءبىر قاراماي بولمايدى. ورىستىڭ ءبىر ۇلكەن اقىنىنىڭ "ليش تى بۋد زرياچيم، چۋۆستۆو مەرى، ناش نەپودكۋپنىي پروۆودنيك" — دەگەنى بار ەدى، سول ايتقانداي، نە نارسەنىڭ دە ولشەمى مەن مولشەرى، شەكارا-سىزىق شەكتەۋى بولاتىن ەدى. ءبارىمىزدىڭ دە سول مەجەدەن اسپاي، ارتىق-كەم اۋىتقۋلارعا باسپاي، ءجۇز ويلانىپ، مىڭ تولعانا وتىرىپ، مۇنداي ەل مۇددەسىندەگى ماسەلەنىڭ "ايتتىم — ءبىتتى، كەستىم — ءۇزىلدى" دەيتىن جەكە شەنەۋنىكتىڭ ەمەس، حالىقتىڭ ۇيعارىمىمەن عانا جۇزەگە اسىرىلاتىنىن ۇمىتپاساق دەيمىز.

---