InfoHub Logo

نۋ ورماندى مەكەندەپ، بىرىمەن-بىرى سىبايلاس بوپ قاتار جۇرگەن ءپىل مەن مايمىل ءبىر كۇنى ءوز بويلارىنداعى ارتىقشىلىقتارىن ايتىسىپ وتىرىپ، داۋلاسىپ قالىپتى.

– مەنىڭ بويىم تاۋداي. كۇشىم دە كوپ، – دەپ ماقتانىپتى ءپىل. – اشۋلانسام بار عوي، قانداي جۋان اعاشتى بولسا دا تامىرىمەن قوپارىپ تاستايمىن. ونداي قايرات سەندە جوق!

– ال مەن ەپتىمىن، ەشتەڭە بوگەت بولا المايدى، – دەپ، تالاسىپتى مايمىل. – اعاشتان-اعاشقا ىرعىپ، نۋ جىنىستىڭ اراسىمەن سىرعاناپ جۇرە بەرەمىن.

وسىلايشا ءپىل مەن مايمىل ءوز بويلارىنداعى ارتىقشىلىقتارىن ايتىپ، ۇزاق تالاسىپتى. ءبىرىنىڭ ايتقانىنا ءبىرى كونبەپتى. وزدەرى ءبىر بىتىمگە كەلىسە الماپتى. سونان سوڭ بۇل داۋلارى تۋرالى بىرەۋدىڭ بيلىگىن ەستىگىلەرى كەلەدى. ءسويتىپ، ەكەۋى جۋان ەمەن ءدىنىنىڭ قۋىسىندا وتىرعان ۇكىگە بارىپتى:

– و، ورماننىڭ اقىلگويى، – دەپتى، ءپىل ۇزىن تۇمسىعىن جوعارى سوزىپ تۇرىپ. – مىنا مايمىل ەكەۋىمىزدىڭ تالاسىمىزعا ءوزىڭ تورەلىك ايتشى!

– نە جايىندا تالاسىپ جۇرسىڭدەر؟ – دەپ سۇراپتى ۇكى.

سول كەزدە جىپىلداعان مايمىل ءسوزدى ءىلىپ اكەتەدى:

– و، ءبىزدىڭ اقىلگويىمىز! انىعىن ايىرىپ بەرشى، كۇش-قايرات ۇستەم بە، نەمەسە ەپشىلدىك ۇستەم بە؟

مۇنى ەستىگەننەن كەيىن ۇكى ەندى ءپىل مەن مايمىلدىڭ نە سەبەپتى تالاسقاندارىنىڭ سىرىن تۇسىنەدى دە ويلانىپ قالادى. ءپىل دە كۇجىلدەي وتىنەدى:

– سونى ايىرىپ بەر بىزگە!

– مۇنى مەنىڭ ءىس ۇستىندە سىناپ كورۋىم كەرەك. كەسىمىن سودان كەيىن ايتامىن، – دەپتى ۇكى.

– قالاي سىناماقسىڭ؟ – دەپ سۇراسادى.

ۇكى ەكەۋىن كەزەك-كەزەك قارايدى دا ازدان سوڭ قالاي سىنايتىن شارتىن تۇسىندىرەدى:

– مىنا وزەننىڭ ارعى بەتىنە وتىڭدەر. قالىڭ اعاشتىڭ اراسىندا بيىك وسكەن ءبىر ءتۇپ الما اعاشى بار. ءقازىر جەمىسى ۋىلجىپ ءپىسىپ تۇر. ەكەۋىڭ دە وزەننەن ءوتىپ بارىپ، سول الما اعاشىنىڭ الماسىنان الىپ كەلىڭدەر. مەن سول الماعا قاراپ وتىرىپ، وزدەرىڭ قالاعان تورەلىكتى ايتامىن.

ءپىل مەن مايمىل الما الىپ كەلۋ ءۇشىن وزەنگە قاراي بەتتەيدى. كەلسە، وزەن ارناسىنا سىيماي، لىقى تولىپ، استاڭ-كەستەڭ بوپ اعىپ جاتىر ەكەن. وزەننەن وتە المايتىن بولعان سوڭ، مايمىل مۇڭايىپ، قاسىرەت شەگەدى. سول كەزدە:

– كەل مەنىڭ جوتاما ءمىنىپ ال، – دەپتى ءپىل. – مەن تاۋدان ۇلكەنمىن. كۇشىم دە مول. وزەننىڭ اعىسى مەنى اعىزىپ كەتە المايدى.

مايمىل قۋانىپ كەتىپ، ءپىلدىڭ جوتاسىنا ورمەلەپ شىعىپ الادى. ءپىل وزەندى قاق جارىپ، ەشبىر قينالماستان ارعى جاعاعا وتە شىعادى. سودان كەيىن ەكەۋى ۇكى ايتقان الما اعاشىن ىزدەپ تابادى.

قاراسا، الما اعاشى ءزاۋلىم بيىك ەكەن. جەمىستىڭ ءبارى مويىن جەتپەيتىن بيىككە ءوسىپتى. قانشا سوزسا دا ءپىلدىڭ تۇمسىعىنا بىردە-بىر الما ىلىگە قويماپتى. ءوزىنىڭ الما الا المايتىنىن بىلگەن ءپىل مۇڭايىپ، ءموليىپ تۇرعان. سول كەزدە مايمىل:

– مۇڭايما، – دەپتى، ءپىلدى جۇباتىپ. – ءقازىر مەن الما اعاشىنا ورمەلەپ شىعامىن دا باسىنداعى جەمىستەردى جەرگە تۇسىرەمىن. سەن جيناي بەر.

مايمىل بۇتاقتان-بۇتاققا سەكىرىپ، الما اعاشىنىڭ باسىنا ورمەلەپ شىعادى دا المالاردى ءۇزىپ، جەرگە تاستاي بەرىپتى. ءپىل المالاردى تەرىپ، ءبىر جەرگە ءۇيىپ قويىپتى.

ءسويتىپ، المالاردى الىپ بولعان سوڭ، ەكەۋى كەرى قايتىپتى. وزەنگە كەلگەن مايمىل العان المالارىن قۇشاعىنا قىسىپ، تاعى دا ءپىلدىڭ جوتاسىنا ءمىنىپ الىپتى. ءپىل وزەندى قاق جارىپ، بالپاڭداي باسىپ، قامسىز وتە شىعادى.

ەكەۋى الىپ كەلگەن المالارىن ۇكىنىڭ الدىنا توگىپ قويىپتى دا قانداي تورەلىك ايتاتىنىن توسىپتى. سوندا ۇكى:

– مايمىل، سەن مىنا اعىنى قاتتى وزەننەن قالاي ءوتتىڭ؟ – دەپ سۇرايدى. مايمىل شىنىن ايتىپتى:

– مەنى ءپىل جوتاسىنا مىنگىزىپ الدى.

– دۇرىس. ويتكەنى ونىڭ بويى تاۋداي. كۇشى دە مىعىم. وزەن اعىزىپ كەتە المايدى. ال، ءپىل، سەن ايتشى، بيىك اعاشتىڭ باسىنداعى جەمىسكە بويىڭ قالاي جەتتى؟

– مەنىڭ بويىم جەتپەگەن سوڭ، – دەپتى، ءپىل دە شىنىن ايتىپ، – مايمىل اعاشتىڭ باسىنا ورمەلەپ شىقتى دا المالاردى ءۇزىپ، جەرگە ءتۇسىردى. مەن جيناپ تۇردىم.

– مىنە، ۇقتىڭدار ما؟ – دەپ، ۇكى وزىنەن تورەلىك سۇراپ تۇرعان ءپىل مەن مايمىلعا تۇسىندىرە باستاپتى. – كۇشتەن دە، ەپشىلدىكتەن دە ۇستەم نارسە – بىرىڭە-بىرىڭنىڭ كومەگىڭ. سەلبەسىپ ماقساتتارىڭا جەتتىڭدەر. تەك قانا كۇشتەن نەمەسە جالاڭ ەپشىلدىكتەن پايدا از. بىرىڭە-بىرىڭ جاردەمدەسپەگەندە، ەكەۋىڭ دە مىنا المانى الىپ كەلە الماس ەدىڭدەر. دەمەك، كۇش پەن ەپشىلدىك قابىسقاندا عانا جاراسىپ تۇرادى. كۇشىڭ بولعانمەن، ەبىڭ بولماسا، ەبىڭ بولعانمەن، كۇشىڭ بولماسا، ءبارى دە بوس اۋرەشىلىك، ەڭبەگىڭ زايا.

– دۇرىس، دۇرىس! – دەپ، ءپىل مەن مايمىل وزدەرىنە ايتقان ۇكىنىڭ تورەلىگىنە باس شۇلعىسىپتى. سوندا ۇكى:

– ءپىل، سەن كۇشىڭە سەنىپ داۋرىقپا! مايمىل، سەن ەپشىلمىن دەپ بوسپە!

ءارقاشان بىرىڭە-بىرىڭ وسىلاي جاردەمدەسىپ جۇرىڭدەر! – دەپ وسيەت ايتىپتى.

---