قىلجاقباستار
ءومىر اۋىر، مىرزالار. ءومىر — وي-شۇڭقىرلى بۇرالاڭ جول. ءومىر... مەندە ءومىر تۋرالى ويلارىمدى تۇجىرىپ جازعان ءۇش داپتەر بار. ولاردا ون التى مىڭعا جۋىق ناقىل ءسوز بار.
ءومىر — باستان-اياق ازاپ. ءومىر — تىپ-تىك ءور. ءومىر — تاسىعان وزەن. ءومىر — تەاتر ساحناسى.
سوڭعى داپتەرىمنىڭ سوڭعى بەتىنە:' «ءومىر دەگەنىمىز نە؟» دەپ جازىپ تا قويدىم.
ءامىر اۋىر، مىرزالار، وتە اۋىر. مەنىڭ مىنا ءبىر اڭگىمەمدى مۇقيات تىڭداڭىزدار دا، بۇل پىكىرىمە وزدەرىڭىز تورەشى بولىڭىزدار.
بۇتا باسىن سىندىرماي بوس جۇرگەن كەزىم ەدى. اكەمنەن قالعان قيساپسىز مالدى شاشىپ شاتىلىپ جۇرگەن جوقپىن، جۇمىس تابا الماي ساندالىپ ءجۇرمىن. تازا اۋا مەن تۇنىق سۋدى شالاپتاپ وزەك جالعاپ جۇرگەنىمە ەكى كۇن بولعان.
پارككە بارىپ ءبىر ورىندىققا جايعاستىم دا، ءومىردىڭ ءمانى مەن ءسانى جايىندا ويلانا باستادىم. جانىمدا ءبىر ەر ادام گازەت وقىپ وتىرعان. گازەتىن وقىپ بولىپ قالتاسىنا سالعان كەزدە:
— بەرە تۇرىڭىزشى، كورىپ شىعايىن،— دەدىم.
كورشىم گازەتىن ۇسىندى. قىسقا-قىسقا حابارلاندىرۋلارىنا كوز تاستادىم. ءبىر حابارلاندىرۋدان ماعان ءۇمىت وتى جىلت ەتكەندەي بولدى. كەز كەلگەن جاستاعى ەرلەر مەن ايەلدەردى جۇمىسقا قابىلدايمىز دەپتى. گازەتتى كورشىمە قايتارىپ بەردىم دە، حابارلاندىرۋدا كورسەتىلگەن ادرەستى ىزدەپ قۇستاي ۇشىپ جونەلدىم. قالانىڭ ءبىر قايناعان تۇسىندا تۇرعان بەس ەتاجدى ءنان ءۇي ەكەن. ءليفتىنى توسىپ تۇرسام باسقالار مەنەن بۇرىن بارىپ قويار دەدىم دە، باسپالداقتاردان ىرعىپ اتتاپ بەسىنشى ەتاجعا ۇمتىلدىم. ايتىلعان 18ء-شى ەسىككە دە جەتتىم-اۋ! بىرەۋلەر كىرىپ، بىرەۋلەر شىعىپ جاتىر. ءبارى دە ءۇمىت جەتەلەپ كۇلىمسىرەپ كىرەدى دە، ءورت سوندىرگەندەي تۇتىگىپ، تۇلان تۇتىپ شىعادى.
ەنتىگىمدى باستىم دا، ەسىكتى مەن دە اشتىم:
— گازەتتەگى حابارلاندىرۋدى وقىپ...
بوساعادا تۇرعان شۆەيسار كىرە بەر دەگەندى اڭعارتىپ قولىن سىلتەي سالدى.
ورىندىق پەن كرەسلودان اياق الىپ جۇرگىسىز ءبىر بولمەگە كىردىم. التى ايەل، سەگىز ەر ادام وتىر. تۇرەگەپ تۇرعان تورتەۋگە بەسىنشى بوپ مەن دە قوسىلدىم.
وزىمە ۇقساس ءبىر بەيباق كورشىمە كۇبىر ەتىپ:
— نەمەنە جۇمىس ەكەن؟— دەدىم.
— بىلمەيمىن،— دەدى ول،— ايتەۋىر كەزەكپەن بىر-بىرلەپ شاقىرىپ كىرگىزەدى. كىرگەن ادام ون مينۋتتان كەيىن، نەمەسە جارتى ساعاتتان سوڭ اتقىپ شىعادى دا، جەر-دۇنيەنى كۇڭىرەنتىپ كەتە بارادى.
تورگى ەسىك تەۋىپ قالعانداي شارق ەتىپ اشىلدى دا، پوميدورداي قىپ-قىزىل بوپ بىرەۋ ىتقىپ شىقتى.
— وڭشەڭ جاۋىز! سۇمىراي! جەكسۇرىن! — دەپ بارقىراپ بارادى.
— قايسىڭ كىرۋشى ەدىڭ؟— دەدى شۆەيسار.
— مەن،— دەپ الەم-جالەم بويانعان ءبىر كەلىنشەك كىرىپ كەتتى.
— وندا نە ىستەيدى ەكەن؟— دەپ سۇرادىم، كەزەكتەگىلەردىڭ بىرىنەن.
— ەمتيحان الاتىن سياقتى.
مەكتەپتە وقىعان-توقىعاندارىمدى ەسىمە تۇسىرۋگە تىرىسىپ، ىشتەي الەكتەنە باستادىم. بۇل جەر، ءسىرا، ساۋدا مەكەمەسى بولۋى كەرەك، سوندىقتان ماتەماتيكادان ەمتيحان الاتىن شىعار. كوبەيتۋ كەستەسىن ىشتەي قايتالاپ تۇرمىن. ودان سوڭ الۋ-قوسۋ، پروسەنتتى ەسەپتەۋ تاسىلدەرىن ەسىمە تۇسىرۋگە كىرىستىم.
ەسىك تاعى دا ايقارا اشىلىپ، جاڭاعى الەم-جالەم كەلىنشەك ايعىز-ۇيعىز بوپ شىعا كەلدى.
— كورگەنسىزدەر، بەيباستاق كەتكەندەر! — دەپ ايقايلاپ جونەلدى. ىشتەن ەركەكتەردىڭ ەرسى كۇلكىلەرى ەستىلدى.
— الگى ايەلگە شىنىمەن ءتىل تيگىزگەندەرى مە؟— دەدىم مەن، سەكەم الىپ.
— ويتپەگەن شىعار،— دەدى كورشىم.— ءبىر قىرسىق سۇراق قويعان بولار. ال ايەل وعان جاۋاپ بەرە الماعان عوي.
— قايسىڭنىڭ كەزەگىڭ؟— دەدى شۆەيسار تاعى دا. ايەلدىڭ «جاۋاپ بەرە الماعانىن» ءبىلىپ وتىرعان جىگىتتىڭ كەزەگى ەكەن، سول كىردى. كۇردەلى پروسەنتتىڭ نە ەكەنىن ەندى ويلاي بەرگەنىمشە بولعان جوق، جىگىتىم تەپكەن دوپتاي ىتقىپ شىقتى.
— جۇمىستارىڭ قۇرىسىن!— دەپ باقىردى ول.
— مىنا جىگىت جاڭاعى ايەل عۇرلى بىلمەگەن عوي،— دەدى كورشىم مىرس ەتىپ.
مەنەن كەيىن كەزەك العاندار دا كوبەيىپ قالىپتى. ىشكە ەنگىزىپ ەسىك كوزىندە تۇرعان شۆەيساردىڭ جانىنا بارىپ:
— كىرگەندەرگە نە ىستەيدى؟— دەدىم اقىرىن عانا.
— سىننان وتكىزەدى،— دەدى ول مىسقىل ۇنمەن. ىشكە كىرگەندەر باقىرىپ-شاقىرىپ شىعىپ كەتكەن سايىن مەن قۋانا تۇسەم، ويتكەنى ماعان جۇمىس بۇيىرۋى ءۇشىن ولاردىڭ ازايا بەرگەندەرى كەرەك. دەگەنمەن، سەكەم الىپ تا تۇرمىن. بۇلار جۇرتتىڭ ءبارىن ءبۇيى شاڭقانداي ەتىپ، قانداي سىننان وتكىزىپ جاتىر؟ قارنىم قابىرعاما جابىسىپ جۇرمەگەنىمدە بۇلاردىڭ جۇمىستارىنا قولىمدى ءبىر-اق سىلتەپ، باعانا كەتىپ قالاتىن ەدىم... كەزەگىم كەلدى. مەنىڭ الدىمدا ءوڭى بوپ-بوز شال تۇرعان-دى. سول شالدىڭ قالجىراپ شىققانى سونشالىق، ءتىپتى باقىرىپ-شاقىرۋعا شاماسى بولمادى.
— اقساقال، ولار نە ىستەيدى؟— دەدىم، ءبىلىپ العىم كەلىپ.
— سۇراپ قايتەسىڭ، ءقازىر كورەسىڭ،— دەدى ول. شۆەيسار كەزەك كىمدىكى ەكەنىن سۇراپ دۇڭك ەتتى. مەن ۇندەمەدىم.
مەنەن كەيىن تۇرعان كىسى:
— ءسىزدىڭ كەزەگىڭىز عوي،— دەدى ماعان.
— ءسىز كىرە بەرىڭىز، مەن اسىعىپ تۇرعان جوقپىن.
— مەن كەزەكسىز كىرمەيمىن،— دەدى ول قاسارىسىپ. ءوي، حايۋان! ترامۆايدا نەمەسە اۆتوبۋستا بولسا عوي، ءبۇيتىپ كەزەك كۇتىپ سىزىلعاندى قويىپ، مەنىڭ ۇستىمنەن ءجۇرىپ كەتەر ەدىڭ!
— كىرە بەرسەڭىزشى!
— جوق، اۋەلى ءوزىڭىز كىرىڭىز!
شۆەيسار مەنى ارقامنان يتەرىپ قالدى. سوڭىمنان سارت ەتىپ ەسىك جابىلدى.
«ە، ءتاڭىرىم،— دەپ ىشتەي جالبارىندىم مەن،— ءوزىڭ جار بولا گور ماعان. ەمتيحانى ما، سىنى ما، نەسى بولسا دا امان ءوتىپ شىعىپ، ايتەۋىر ءبىر جۇمىس تاۋىپ الۋىما ءوزىڭ جاردەم جاساعايسىڭ!..»
الدە قورىققاندىقتان با، الدە اشتىقتان با، ايتەۋىر، كوزىم قاراۋىتىپ كەتتى.
كىرگەن بولمەمە جاعالاي قاراسام،— كەڭسەگە ۇقسايتىن ءتارىزدى. ىشتە وتىرعانداردىڭ ءبارى ىشەك-سىلەلەرى قاتىپ كۇلىپ قالعان. ءبارى دە قارىندارى قاباقتاي، بۇعاقتارى تاباقتاي كىلەڭ مەستەر ەكەن، ولار كۇلمەگەندە، كىم كۇلسىن.
ۇستىنە شىنى توسەلۋلى ۇلكەن جازۋ ستولىندا قونجيىپ وتىرعان بىرەۋىنىڭ الدىنا باردىم، سەبەبى كوميسسيانىڭ باستىعى سول سەكىلدەندى.
— سەن قالجىڭدى جاقسى كورەسىڭ بە؟— دەدى ول.
وتىرعانداردىڭ بارىنە بايىپتاپ قاراپ الدىم.
ۇزىن سانى ون شاقتى ەكەن. ارالارىندا مەندەي جۇدەپ-جاداعان ەشكىم كورىنبەيدى. ياعني قالجىڭنان باسقا كاسىپ ىزدەمەيتىندەرى بەپ-بەلگىلى.
— قالجىڭدى، ءيا، ءيا، جاقسى كورەمىن. بۇ جارىق دۇنيەدە قالجىڭدى جەك كورەتىن پەندە بار ما ەكەن؟! — دەپ اسىعا جاۋاپ بەرىپ، ىرجيىپ كۇلگەن بولدىم.
— دەمەك، قالجىڭدى و-و-وتە جاقسى كورەسىز، ءا! — دەدى ول داۋىسىن سوزا سويلەپ.— كانە، مىنا كرەسلوعا وتىرا قالىڭىز.
دىزەم ۇزىلەردەي بوپ ارەڭ تۇرسام دا وتىرمادىم، ادەپ ساقتادىم.
— مىرزا، مەن وسىلاي تۇرا بەرەيىن دە.
— جوق، بولمايدى. سەن قالجىڭدى جاقسى كورەسىڭ عوي. وتىر.
باس تارتا بەرۋ ىڭعايسىز بولدى دا، راقمەتىمدى ايتىپ بارىپ وتىردىم.
— بۇل كرەسلوعا ەمەس، اناعان وتىر.
نۇسقاعانىنا بارىپ وتىردىم.
— وسىندا وتىرعانداردىڭ ءبارى كىلەڭ قالجىڭباستار،— دەدى پرەدسەداتەل.
— وتە جاقسى، مىرزا، قالجىڭ دەگەندە مەن دە ىشكەن اسىمدى جەرگە قويامىن.
ولار مەنىمەن اڭگىمەلەسۋگە كىرىستى. قويعان سۇراقتارىنا ادەپپەن قىسقا عانا جاۋاپ بەرۋگە تىرىستىم. ءبىر ۋاقتا وتىرعان ورنىمنىڭ ىسي باستاعانىن سەزدىم. ءتىپتى كۇيدىرىپ بارا جاتىر. جانىپ تۇرعان مونشاعا كيىمشەڭ كىرگىزىپ جىبەرگەندەي بولدىم. ءيا، اللا، ساقتاي گور... وسى مەن اۋىرىپ وتىرعاننان ساۋمىن با؟ اۋىرعاندا، ادەتتە، باسقا جاعىم ەمەس، باسىم ىسۋشى ەدى. مەن جان-جاعىما جاپاقتاپ قاراپ، قيپاقتاي باستادىم، ال اينالامداعىلار قارق-قارق كۇلەدى. قالجىڭباستارعا كەرەگى— مەنىڭ سيقىم كەتىپ، بەرەكەم ۇشقانى عوي. ونەبويىم ورتەنىپ بارا جاتسا دا جايباراقات كۇلىمسىرەۋگە تىرىسىپ وتىرمىن.
— سىزگە نە بولدى، سىرقاتسىز با؟—دەستى ولار.
ەگەر ءيا، سىرقاتپىن دەسەم، جۇمىسقا الماي قويادى.
سوندىقتان:
— سىرقات ەمەسپىن، ونىڭ بەتىن ارى قىلسىن،— دەدىم.
— ەندەشە نەگە قيپاقتاپ وتىرسىز؟..
ولار مەنەن كوز الماستان قارقىلداپ كەپ كۇلەدى.
— عافۋ ەتىڭىزدەر، ازداپ قاجالعان ەدى،— دەپ جالتارا جاۋاپ بەردىم،— رۇقسات ەتسەڭىزدەر، مەن تۇرەگەپ تۇرايىن.
ورنىمنان تۇرىپ، ماڭدايىمنىڭ تەرىن ءسۇرتتىم. «نەمەنەگە قارعاشا قارقىلدايسىڭدار؟!»—دەپ اقىرىپ قالعىم كەلدى، ءبىراق اقىرىپ نەم بار،— ولار قالجىڭباستار عوي، جۇمىسقا الماي جۇرەر...
ستول باسىنداعىسى قوڭىراۋلاتىپ شۆەيساردى شاقىرىپ الىپ:
— مىرزاعا شاي اكەل!— دەپ بۇيىردى.
مەن قۋانىپ كەتتىم. ءسىرا، ۇنادىم-اۋ دەيمىن. ال اشتىقتان ءىشىم ۇلىپ تۇر. تالعاجاۋ بىردەڭە بەرسەشى، شىركىن!.. شۆەيسار ءبىر ستاكان شاي الىپ كەلدى. ستاكاندى الىپ، وعان ەكى كەسەك قانت سالدىم. سول-اق ەكەن، شاي كوبىك بوپ بۇرق ەتىپ، قولىما اقتارىلدى دا قالدى. قارقىلداعان كۇلكى قۇلاعىمدى تۇندىردى. اۋزىم اپپاق بولعان اقىماق سيقىما نەگە كۇلمەسىن ولار.
كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ ءبىرى كۇلكىسىن تىيىپ:
— اناۋ ەسىكتى اشىپ، سوندا ستولدا جاتقان تاياقتى الىپ كەلىڭىز،— دەدى.
ايتقان جەرىندە ەشقانداي تاياق كورىنبەدى.
— مۇندا تاياق جوق،— دەدىم ابىرجىپ.
— ءا، مۇندا ەكەن،— دەپ داۋىستادى.
كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ كەلەسى بىرەۋى ماعان سۇراق قويۋعا كىرىستى، ال مەن مۇرنىما شىبىن كىرىپ كەتكەندەي-اق تۇشكىرە باستادىم.«قىرسىققاندا قىمىران ءىريدى» دەگەن راس.
— ءسىزدىڭ اتىڭىز كىم؟
— مەنىڭ ات... ءات... ءاپ-چحي!.. مە... مەن... ءاپ-اپ... ءاپ- چحي!.. مەنىڭ اتىم احمەت... ءاپ-چحي!
«ماعان نە بولدى!؟» دەپ ويلايمىن. قىرىق جىل تەنتىرەپ ءجۇرىپ-جۇرىپ اقىرىندا جۇمىس تابىلدى-اۋ دەپ قۋانىپ كەلگەنىمدە، بىرەۋ قاس قىلعانداي، وتىرعان كرەسلوم كۇيدى، شايىم توگىلدى، ەندى تۇشكىرىك تابىلدى.
— قى... قى... قى... ءاپ-چحي!.. قىرىق بىردە...
قارق-قارق كۇلكى. ءبىر كەزدە كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ ءبىرى:
— انە، قولجۋعىش تۇر، بارىپ بەت-اۋزىڭىزدى جۋىپ كەلىڭىز،— دەدى.
تۇشكىرىپ ءجۇرىپ ارەڭ دەگەندە بەتىمدى جۋدىم، تۇشكىرىگىم تىيىلدى، ءبىراق ونىڭ ەسەسىنە ەندى كوزىمنەن جاس پارلاپ جونەلدى. نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، ەگىلىپ جىلاي باستادىم. الدە اشتىقتان با... جۇيكە-جۇيكەم بوساپ، سالدىرادىم دا قالدىم. بىرەسە اۋىز جاپپاي تۇشكىرىپ، بىرەسە اڭىراپ جىلاپ الەك بولاتىن ادامدى ەندى كىم جۇمىسقا الار دەيسىڭ.
— نەگە جىلايسىز؟
— كىم، مەن بە؟ بىلمەيمىن... مارقۇم شەشەم...
قارق-قارق كۇلكى ءۇيدى قاق جارارداي. ال مەن كوز جاسىمدى تيا الماي وتىرمىن. كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ ءبىرى شكافتان ءبىر قۇتى ءيىستى سۋ الىپ ۇسىندى.
— مىنادان يىسكەڭىز، جاقسى بولادى.
ءيىستى سۋدان الاقانىما تامىزىپ الىپ يىسكەدىم. شىنىندا جاقسى بولدى، بويىم جەڭىلدەپ سالا بەردى. ءبىراق كەنەتتەن ىقىلىق ءتيدى. بۇ قىرسىققا نە داۋا!؟ جولىم بولمايىن دەگەن ەكەن، ەندى ءقازىر قۋىپ شىعادى...
— بۇرىن نە ىستەپ ەدىڭىز؟
— بۇرىن...— قيقىلداپ كەپ جونەلدىم،— ييق... بۇ... ييق... ءباتىڭ... ييق... تاز... ييق...
— قۇداي ءۇشىن قويىڭىزشى!.. مىناۋ شكافتى اشا الاسىز با؟
ىقىلىقتاپ بارىپ شكافتىڭ ەسىگىن تارتىپ قالىپ ەدىم، زەڭبىرەك اتىلعانداي كۇرس ەتتى. ۇشىپ ءتۇستىم. «قۇرىدىم-اۋ،— دەپ ويلادىم،— ماعان، ءسىرا، جۇمىس تابۋدان گورى جۇماققا كىرۋ وڭاي بولار! مىنالاردىڭ دا وبالىنا قالاتىن شىعارمىن، كۇلكىدەن ىشەكتەرى ءتۇيىلىپ ولەتىن بولدى!»
بىلشيعانداردىڭ بىرەۋى ستولدىڭ ءۇستىنىڭ شاڭىن ماعان قاراي ۇرلەپ قالدى.
ىلە-شالا ونەبويىم دۋىلداپ كەپ كەتتى.
— نەگە قاسىناسىڭ؟
— قايدان بىلەيىن، كەشە عانا شومىلىپ ەدىم...
الدە ۇستىمدە بۇرگە بار ما؟ قوي، بۇرگە بولسا شاققان جەرى عانا قىشيدى عوي، ال مەنىڭ توبەمنەن تابانىما دەيىن تۇگەل دۋىلداپ بارادى.
— ءبىلىمىڭ قانداي؟— دەدى كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ ەڭ قارتى.
— مەن ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ادەبيەت فاكۋلتەتىن بىتىرگەنمىن.
ول قۇلاعىن اكەپ اۋزىما توستى.
— قاتتىراق ايت، مەن ناشار ەستيمىن.
شىنىندا قۇلاعىنا ەستۋ اپپاراتىن تىعىپ الىپتى.
تىر-تىر قاسىنىپ تۇرىپ ايعاي سالدىم.
— ۋنيۆەرسيتەتتىڭ...
— نەمەنە؟
اتتانداعانداي ايعايلاپ: «ۋنيۆەرسيتەتتىڭ» دەي بەرىپ ەدىم،— ەستۋ اپپاراتى سۇپ-سۋىق سۋ بۇركىپ كەپ قالدى. شوشىعانىم سونشا — شالقامنان ءتۇستىم. «و، اللا، مەنى مۇندا قاي سور ايداپ كەلدى؟ مىناۋ كەڭسە ەمەس، تامۇق بولىپ جۇرمەسىن!»
كوميسسيا مۇشەلەرى دە جەرگە قۇلاپ تۇسكەن، ىشتەرىن باسىپ بۇكتەتىلىپ كۇلىپ جاتىر. جىن ۇرىپ كەتكەندەي ءبارى. الدەن ۋاقىتتا عانا كىسى قالىپتارىنا كەلىپ، ورىندارىنا بارىپ وتىردى.
— جارايسىڭ! — دەدى بىرەۋى مەنى قولپاشتاپ.— سەن سىننان سۇرىنبەي ءوتتىڭ. ساعان دەيىن كىرگەن قىرىق كىسىنىڭ ءبىر دە ءبىرى اقىرىنا دەيىن شىداي المادى. كەيبىرەۋى ءتىپتى ءا دەگەندە-اق شىبىن-شىركەي بەزدى.
— مىرزا، مەن ەشتەڭە ءتۇسىنىپ تۇرعان جوقپىن. قانداي سىندى ايتىپ وتىرسىز؟
— امەريكادا ءبىر ەرەكشە اسپاپتار شىعاراتىن فابريكا بار. ول اسپاپتار كىسىنى كۇلدىرۋگە ارنالعاندىقتان «قالجىڭباس» دەپ اتالادى. سول فابريكا بىزبەن بايلانىس جاساپ، اسپاپتارىنىڭ كەيبىر جاڭا تۇرلەرىن جىبەرگەن بولاتىن...
— جىبەرسە شە؟
— ول اسپاپتاردىڭ ءقايسىبىر قالجىڭى توبەلەسكە بەرگىسىز، سونى اۋەلى سىناپ كورىپ الايىق دەگەنىمىز عوي.
ولار ەندى ءوزارا اڭگىمەگە كىرىستى.
— امەريكادا بۇنداي اسپاپتاردى ساتاتىن ون مىڭ ماگازين بار كورىنەدى.
— ءيا، ءيا... ولار ەكسپورتتىڭ وزىنە عانا جيىرما ميلليون دوللاردان استام سوماعا وسىنداي اسپاپ شىعارادى.
— فابريكا بىزگە ەلۋ ءتۇرىن ۇسىنىپ وتىر.
— زاكاز بەرۋ كەرەك. بۇدان قىرۋار پايدا تۇسىرۋگە بولادى. ءبىزدىڭ حالىق — قالجىڭ ءۇشىن تۋعان حالىق، ول امەريكاندىقتارعا ۇپايىن جىبەرە قويمايدى!
كوميسسيانىڭ ەڭ قارت مۇشەسى حاتشىعا يەك قاقتى:
— جاز. استىنان قىزدىراتىن ورىندىقتىڭ ەكى مىڭى كەرەك. قىشىما ۇنتاعى — ەكى ءجۇز مىڭ قوراپ، ىقىلىق تيگىزەتىن ءيىستى سۋ—بەس ءجۇز جاشىك. سۋ اتاتىن ەستۋ اپپاراتى — بەس مىڭ دوجنا. كوزدەن جاس اعىزاتىن سۋ — جيىرما مىڭ بوتەلكە. جىندى كۇلكى شاقىراتىن قانت — بەس توننا. جارىلاتىن كاپسيۋل — وتىز مىڭ قوراپ... مىنە، وسىلاردى بىزگە تەز جەتكىزىپ بەرىڭدەر دەپ جاز.
مەن جۇمىسقا الىنعانىمدى سەزدىم، ءبىراق، نەندەي مىندەت اتقاراتىنىمدى تۇسىنە الماي تۇرمىن. ولار ءوزارا اڭگىمەنىڭ قىزىعىنا ءتۇسىپ، مەنى ۇمىتىپ تا كەتتى.
— مىرزا، مەن جۇمىسقا الىندىم با؟ — دەپ سۇرادىم كوميسسيا باستىعىنان.
— ءيا،— دەدى ول.— ءبىز سىننان وتكىزگەندەردىڭ ىشىندە سەنەن ءتوزىمدىسى بولمادى... بۋحگالتەرگە ايتشى،— دەدى ول حاتشىعا،— مىناعان ەكى جارىم لير بەرسىن...— ەندى ول ماعان قارادى: — ءبىزدىڭ كومپانيا امەريكان فيرمالارىنان قالجىڭباس اسپاپتاردىڭ اي سايىن جاڭا تۇرلەرىن الىپ تۇراتىن بولادى. ءار ايدىڭ ءۇشى كۇنى ءسىز وسىندا كەلەسىز. جاڭا اسپاپتاردى ءسىزدىڭ قاتىسۋىڭىزبەن مىنا بۇگىنگىشە سىناپ وتىرامىز. سول ءۇشىن سەن ەكى جارىم لير الاتىن بولاسىڭ. ۇمىتىپ قالما، ءار ايدىڭ ءۇشى كۇنى...
كەنەتتەن مەنى كۇلكى قىسىپ كەتتى:
— حا-حا-حا! حا-حا-حا!..— دەپ ءىشىمدى باسىپ تۇرىپ ال كۇلەيىن...
— ءاي، سەن دە ءبىر قالجىڭباس قۋ ەكەنسىڭ. قالجىڭدى مەن دە وتە جاقسى كورەمىن،— دەدى كوميسسيا باستىعى.
اشتىقتان ءىشىم ۇلىپ ارەڭ تۇرسام دا، بويىمداعى بار-جوق كۇشىمدى جيىپ الدىم دا، باستىقتى ءدال تۇمسىققا جۇدىرىقپەن پەردىم دە جىبەردىم. قيسايىپ بارىپ-بارىپ قىلجيا كەتتى.
— مەنىڭ قالجىڭىم وسى،— دەدىم.
— مىناۋىڭ ناقۇرىستىڭ قالجىڭى عوي،— دەستى كوميسسيا مۇشەلەرى.
— ەندى قايتەم؟ ءبىز كەدەي حالىقپىز، ەكى جارىم ليرگە سەندەردىڭ قالجىڭباس اسپاپتارىڭدى ساتىپ الا المايمىز. شاما-شارقىمىزعا قاراپ قالجىڭدايمىز.
ەسىكتى سارت ەتكىزىپ كەتە باردىم...
ءۇشىنشى داپتەرىمنىڭ ەڭ اقىرىنا، ءومىردىڭ بۇكىل فيلوسوفياسى تۇيىندەلگەن تۇسقا: «ءومىر دەگەنىمىز — قاسىرەتتى قالجىڭ» دەپ جازىپ قويدىم.
You Might Also Like
-
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ فيلولوگيا جانە الەم تىلدەرى فاكۋلتەتىنىڭ 1-كۋرس ماگيسترانتى قادىرقۇل التىناي جەتەكشىسى - ف.ع.ك.، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ دوسەنتى جاناتايەۆ د.ج.
-
ءاي، بار بولعىر، وسى ءبىر تروللەيبۋستاردىڭ الدىڭعى جانە ارتقى ورىندىقتارىنىڭ وتە قىزىق ورنالاسقانىن ايتامىن دا!.. ەڭ الدىنداعى ەكى كىسىگە ەكىنشى قاتارداعى ەكى كىسى ارقاسىن بەرىپ، وكپەلەپ قالعانداي تە...
