قولونەر - زور ونەر (4)
"شەبەردىڭ قولى التىن"، - دەيدى اتام قازاق. سوزگە دە شەبەر، ىسكە دە ۇستا حالقىمىزدىڭ زور مادەنيەتى مەن ونەرىن پاش ەتەتىن قۇندىلىقتارىنىڭ ءبىرى - ونىڭ قولونەرى. اعاشتان، تەمىردەن ءتۇيىن تۇيگەن، جۇننەن كوز جاۋىن الاتىنداي بۇيىم جاساعان، اسىل تاستاردان ءسان بۇيىمدارىن سوققان، سۇيەك پەن ءمۇيىزدى، ءشيدى قيىنىنان قيىستىرعان حالىق شەبەرلەرىنىڭ ءىسى - ماقتاۋعا تۇراتىن ونەر تۋىندىسى.
ۇكىاياق – ۇكى تۇياعىنا ۇقساتىپ، كۇمىستەن سوعاتىن، تومەنگى جاعىنا بىرنەشە سالپىنشاقتار تاعىلعان بۇيىم.
كوز وتاعا – كۇمىسكە ورناتىلعان بارماقتاي اسىل تاس. باس كيىمگە، باتىرلار دۋلىعاسىنا قادالعان.
كەمەر بەلبەۋ – نەگىزى بىلعارىدان تىگىلىپ، التىن، كۇمىس اشەكەيلەرمەن شەكەتۋلەنگەن اسا قىمبات بەلبەۋ.
قىن – كەمەر بەلبەۋمەن بىرگە تۇراتىن، پىشاق سالىناتىن اشەكەيلى، بىلعارى بۇيىم.
وقشانتاي – ىشىنە شاعىن زات سالاتىن، كەمەر بەلبەۋگە وتكىزىلگەن اشەكەيلى بىلعارى قالتا.
قاپسىرما – ايەل قامزولىنا تاعىلاتىن، تۇيمە قىزمەتىن اتقاراتىن جالپاق كۇمىس بۇيىم.
شەكەلىك – ساۋكەلە، تاقيا ت.ب. باسكيىمگە تاعىلاتىن بۇيىم.
شاشتەڭگە – قىزداردىڭ ورىلگەن شاش ۇشىنا تاعىلاتىن، جىبەك باۋ وتكىزىلگەن كۇمىس بۇيىم.
شولپى – شاشقا تاعاتىن، قىمبات باعالى، سىلدىرماقتى بۇرىم ءسانىن كەلتىرەتىن، التىننان، كۇمىستەن جاسالاتىن بۇيىم.
شاشباۋ – قىزدار شاشىمەن قوسا ءورىلىپ، مونشاقتى، زەرلى كۇمىس شىنجىرلى اسەمدىك بۇيىم.
شاشقاپ - شاشتى كۇننەن، شاڭ-توزڭنان قورعايتىن، قىمبات ماتادان جاسالىپ، سىرتى ءتۇرلى مونشاق جاپسىرمالارمەن بەزەندىرىلگەن بۇيىم.
سىرعا – قۇلاققا تاعاتىن ءساندى اسىل بۇيىم. ونىڭ ساپاسىنا، قۇرامىنا ساي كوپتەگەن تۇرلەرى بولادى.
اتتاراق – جىلقىنىڭ جىلىنشىگىن جارىپ، جۇقالاپ، ونى ەگەپ، ءتىس سالىپ جاساعان اعاش سابى بار تاراق.
بىلەزىك – سيىر مۇيىزىنەن جاسالاتىن، سىرتى جىلتىر، ءتۇرلى ويۋ-ورنەكتەر سالىنعان بۇيىم.
بۇعىنشاق – اڭشىلاردىڭ ءتۇرلى ءۇن شىعاراتىن، مۇيىزدەن تۇتىك قويىلعان ۇرمەلى دىبىس قۇرالى.
دويبى – باقايشىق، قىزاسىق جانە جىلىنشىك باسىنىڭ ءتۇبىن ەگەپ، بوياپ جاساعان تاستار. سونداي-اق بۇعان ءىرى بالىق ومىرتقالارىن دا قولدانادى.
جەبە – جىلقىنىڭ جىلىنشىك سۇيەكتەرىنەن جاسالعان ساداقتىڭ ۇشتارى.
زىمىراۋىق – ورتان جىلىكتىڭ جۇمىر باسىن ورتاسىنان تەسىپ، اعاش وتكىزگەن بالالار ويىنشىعى.
ساۋىت – قاقتاعان مۇيىزدەن قۇرالعان، قىزداردىڭ ينە-جىبىن سالاتىن بۇيىم.
سىبىزعى – مۇيىزدەن، قازدىڭ، تىرنانىڭ ورتان جىلىكتەرىن وڭدەپ، كەپتىرىپ، ءار جەردەن تەسىپ جاسالعان ۇرمەلى اسپاپ.
سىرعا – سيىر مۇيىزىنەن اشەكەيلەنىپ، ورنەكتەلىپ جاسالعان اسەم بۇيىم.
سوياۋ – كيىز، جاباعى تىگەتىن، سۇيەكتەن جاسالعان تەبەن.
سۇرگى - تەرى شەلىن سىدىراتىن سۇيەك قۇرال.
تاراق – سيىر مۇيىزىنەن جاسالعان ءتىستى زات.
تاستۇياق – جىلقى تۇياعىن قايناتىپ، ىشكى سۇيەكتەرىن الىپ تاستاپ، وڭدەپ، ويۋلاپ، ورنەكتەپ جاساعان، باۋ تاعىلعان ساز اسپابى.
توقۋىش، ىلمەك (ءتوقۋبىز)، ىلدىرگى – كارى جىلىكتىڭ شىبىعىنىڭ (ىلدىرگەسىنىڭ) ۇشكىر جاعىنان ىلدىرگى جاساپ، جۇننەن توقىما بۇيىمدارىن جاسايتىن قۇرال.
ءتىس شۇقۋىش – مالدىڭ، قۇستىڭ سۇيەكتەرىنەن جاڭقالانىپ، جۇقالاپ ەگەلىپ جاسالىنعان زات. ۇساق مالدىڭ اسىقتى جىلىگىنىڭ قىلدىرىعىنان دا ءتىس شۇقۋىش جاساعان.
تۇتىك – ۇساق مالدىڭ نەمەسە قۇستاردىڭ جىلىكتەرىنىڭ ەكى باسىن كەسىپ جاسالىنعان زاتتار. ونى مەستىڭ، تورسىقتىڭ اۋزىنا وتكىزسە، ىدىسقا سۇيىق قۇيۋعا ىڭعايلى بولادى. سول سياقتى جەردەن ۇرا قازعاندا اۋا جاڭارىپ تۇرۋ ءۇشىن تۇيە جىلىكتەرىن تۇتىك رەتىندە قولدانعان.
قامشى سابى – كيىكتىڭ تەرىسىمەن كەپتىرىلگەن سيراعىنان جاسالعان ساپ.
قالاق – ءىرى مالدىڭ جاۋىرىن سۇيەگىنەن جاسالعان كومىر، قۇم سالاتىن شەبەرلەر قۇرالى.
قاسىق – سيىر مۇيىزىنەن جاسالعان، تاماق ىشۋگە ارنالعان قۇرال.
وجاۋ – ارقار، سيىر مۇيىزىنەن ىستەلگەن، قىمىز ساپىرۋعا ارنالعان ءساندى قۇرال.
كيىمىلگىش – بۇعى، ارقار، كيىك مۇيىزدەرىنەن، قوي، ەشكى باقالشىقتارىنان جاسالعان كيىم ىلەتىن زات.
ءمۇيىزقاقپاي – ۇرعاشى سيىر مۇيىزىنەن جاسالاتىن، سوعۋ ارقىلى دىبىس شىعاراتىن ساز اسپابى.
ۇستارا – مال قابىرعاسىن وتقا كۇيدىرىپ، قىرناپ، وتكىرلەپ جاسالعان شاش الاتىن پىشاق.
ۇرشىق باسى - ورتان جىلىكتىڭ جۇمىر باسىن ورتاسىنان تەسىپ جاساعان زات.
ناسىباي شاقشا – مۇيىزدەن، سۇيەكتەن جاسالىپ، ءار ءتۇرلى مەتالدارمەن ادىپتەلگەن بۇيىم.
شۇمەك – اسىقتى جىلىكتىڭ ءبىر جاعىن كەسىپ، اسىقتى جاعىنىڭ ءبۇيىرىن تەسىپ جاساعان، بەسىكتەگى سابيگە ارنالعان زات.
You Might Also Like
-
و، قۇمىرسقا، قۇمىرسقا، شەبەر-اقسىڭ جۇمىسقا ازىق جيناپ قۋىسقا، قول جايمايسىڭ «تۋىسقا»
-
الەمدە بارىپ كورۋگە تۇرارلىق ورىندار وتە كوپ. ءدامىن تاتىپ كورۋگە بولاتىن اس تۇرلەرى دە ءسوزسىز از ەمەس. كەيبىر مەيرامحانالار تەك ءدامدى تاعام جانە سەرۆيسىمەن ەمەس ءوزىنىڭ ەرەكشە ورنالاسقان جەرىمەن دە ...
