InfoHub Logo

قۇمىرسقا — جارعاققاناتتىلار وتريادىنىڭ ءبىر تۇقىمداسى. قۇمىرسقا جەر شارىندا كەڭىنەن تارالعان، تەك قيىر سولتۇستىكتە جانە انتاركتيدادا عانا كەزدەسپەيدى. قۇمىرسقانىڭ 10 مىنداي ءتۇرى بار. ولاردىڭ كوپشىلىك تۇرلەرى تروپيكتىك ايماقتاردا كەزدەسەدى.

دەنەسى باس، كوكىرەك جانە قۇرساقتان تۇرادى. باسى ۇلكەن، جاقتارى جاقسى جەتىلگەن، اۋىز اپپاراتى كەمىرگىش. كوكىرەك ءبولىمى جىڭىشكە، وندا ءۇش جۇپ اياقتارى جاقسى جەتىلگەن. كوپشىلىك تۇرلەرىنىڭ قۇرساق بولىمىندە شانشارى مەن ۋلى بەزدەرى جاقسى دامىعان، ۋلى بەزدەرىنەن بولىنەتىن سۇيىقتىق — قۇمىرسقا قىشقىلى دەپ اتالادى.

قۇمىرسقالار، كوبىنە توپتانىپ (10-100 مىڭ داراسى بىرىگىپ)، ارنايى يلەۋ جاساپ، تىرشىلىك ەتەدى. ءاربىر يلەۋدە اتالىق، انالىق، "جۇمىسشى" جانە "جاۋىنگەر" قۇمىرسقالار بولادى. جىنىستىق تۇرعىدان جەتىلمەگەن توپتارى — جۇمىسشى قۇمىرسقالار دەپ اتالادى. ولار يلەۋدەگى دەرناسىلدەردى، انالىق قۇمىرسقالاردى قورەكتەندىرەدى، اۋانىڭ الماسۋىن، ىلعالدىڭ ءبىر قالىپتى بولۋىن قامتاماسىز ەتەدى. اتالىق قۇمىرسقالار شاعىلىسىپ بولعاننان كەيىن ولەدى. انالىق   قۇمىرسقالار   ۇرىقتانعاننان   كەيىن قاناتتارىن جويىپ، تەك ۇرپاق جالعاستىرادى، ولار كەيدە 20 جىلعا دەيىن ءومىر سۇرەدى. انالىق قۇمىرسقانىڭ دەنە تۇرقى ءىرى. ءاربىر يلەۋدەگى قۇمىرسقا توپتارىنىڭ بىر-بىرىمەن قارىم-قاتىناسى، نەگىزىنەن، وزدەرىنەن بولەتىن ەرەكشە حيميالىق زاتتار — فەروموندار ارقىلى رەتتەلەدى.

ولاردىڭ ءيىس، ءدام سەزۋى وتە جاقسى جەتىلگەن. قۇمىرسقالار يلەۋىن قۋراعان وسىمدىك ساباقتارى مەن جاپىراقتارىنىڭ قالدىقتارىنان جاسايدى. تروپيكتىك ايماقتاردا يلەۋ جاساماي جەكە دارا تىرشىلىك ەتەتىن قۇمىرسقالاردىڭ تۇرلەرى دە بار. نەگىزگى قورەگى باسقا جاندىكتەر، ولاردىڭ دەرناسىلدەرى جانە وسىمدىكتەردىڭ جاپىراقتارى مەن تۇقىمدارى، شىرىندارى. ءبىر يلەۋدەگى قۇمىرسقالار تاۋلىگىنە 10 مىڭنان 30 مىڭعا دەيىن جاندىكتەردى جويادى.

قۇمىرسقالاردىڭ ادام دەنساۋلىعىنا پايداسىن كوپ حالىقتار ەرتە كەزدەردەن-اق بىلگەن. اياعى اۋىراتىندار كەي جاعدايلاردا قۇمىرسقا يلەۋىنە اياعىن سالىپ قۇمىرسقاعا شاقتىرعان. مىسالى، قىتايدا بۇدان 5 مىڭ جىل بۇرىن جازىلعان "بىڭ ساۋ گاڭ مۋ" كىتابىندا قۇمىرسقانىڭ قاسيەتى تۋرالى قىزىقتى دەرەكتەر كەلتىرىلگەن. قۇمىرسقا دەنەسىندە 70-تەن استام ميكروەلەمەنت، 20-دان استام امين قىشقىلى، ۆيتاميندەر بار. قازىرگى كەزدە قىتايدا قۇمىرسقادان اسا باعالى ازىقتىق، دارىلىك قاسيەتى بار پرەپاراتتار دايىندالادى. قۇمىرسقالارعا جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەر ناتيجەسىندە ولاردىڭ جۇقپالى اۋرۋلارمەن اۋىرمايتىندىعى انىقتالعان. كۇمىرسقادان الىناتىن دارىلەر بۋىن اۋرۋلارىن، قانت ديابەتىن ەمدەۋدە، قان قىسىمىن رەتتەۋدە قولدانىلادى. وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى، مەكسيكا تۇرعىندارى قۇمىرسقانى تاعام رەتىندە دە پايدالانادى.

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

بوگەلەك

جاندىكتەر

ەڭبەكشىل قۇمىرسقالار

الەمدەگى ەڭ ەرەكشە 10 قۇمىرسقا

جاندىكتەر، قۇمىرسقالار تۋرالى جۇمباقتار

قۇمىرسقانى “زومبيگە” اينالدىراتىن ساڭىراۋقۇلاق

الەمدەگى ەڭ قاتتى تىستەيتىن (شاعاتىن) تىرشىلىك يەلەرى

---