قيعاش حيكاياسى
قازان ايىنىڭ باسى ەدى.
كولحوز نۋلى جەردى ساعالاپ، سۋلى جەردى جاعالاپ، الا جازداي شاپقان ءشوبىن بىرتىندەپ قوراعا تاسىپ جاتقان كەز.
ەرتەدە بۇل ماڭاي اۋماقتى ارال بولاتىن. جاز شىعا ارالعا كىرەر كەڭىردەكتەي تار قىلتانى بەلۋاردان سۋ باسىپ كەتەتىن. سۋ باسسا دا، جولدىڭ سورابىن جاتقا بىلەتىن اككى تراكتورشىلار ونى ەلەڭ قىلماۋشى ەدى... جەر-كوكتە كولكىگەن كولدەن دە جول تاۋىپ، توتەسىنەن سالىپ ارسى-گۇرسى وتە شىعىساتىن.
ونداي مول سۋ قايدا... جەر دۇنيەنىڭ اڭقاسى كەۋىپ، اجىمدەلىپ قۇرعاپ بارادى ەمەس پە! بۇل كۇندە بۇل ماڭايدىڭ دا سۋى سورعي تارتىلىپ، ارالدىڭ قۇرىلىققا قوسىلىپ كەتكەنىنە ءبىراز جىل بولعان. كەزىندەگى تار قىلتا ءقازىر شاڭى شىعىپ داڭعىراعان ايداۋ جول.
قالاي دەسەك تە، وسى ءبىر جابايى ارالدىڭ جون ارقاسى جىلميعان جازىق، شۇيگىنى مول قوعالى قورىس-تى. كۇزگى قاربالاس ساباسىنا ءتۇسىپ، سايابىر تاپقان بۇل كۇندەرى ارالدا تۇرتىنەكتەپ تورت-بەس تراكتورشى عانا ءجۇر. ءار تۇستا شوككەن نارداي دوڭكيگەن مايالاردى تىربانىپ شاناعا تيەپ، قۇرىلىقتاعى مال قورالارىنا تاسىپ جۇرگەندەر سولار ەدى.
سوڭعى اپتا بويى كۇزدىڭ رايى جايلى مىنەز تانىتىپ، كۇن جارىقتىق جىلى شۋاعىن مولىنان-اق توگىپ تۇرعان. ارقانى قىزدىرىپ، مۇرىندى قىتىقتاعان ناعىز سارشاتامىز تۋعانداي ەدى. ءبىراق كۇز ماۋسىمى قاشاندا شامشىل ەمەس پە، جىلى شۋاقتىڭ جەلىگى وسى كۇندەرمەن باسىلدى دا، كەشەدەن بەرى كۇن اجارى كۇرت بۇزىلدى. سىبىرلەپ باستالعان جىلى جاڭبىردىڭ سوڭى كۇزدىڭ سۇيەك سورار سۋىعىنا ۇلاسقان. اسپاندى قويۋ كۇرەڭ بۇلت تۇمشالاپ، كەشكە قاراي وڭمەنىڭنەن وتەر ىزعىرىق سوعا باستادى.
ءشوپ تاسىپ جۇرگەن ءتورت تراكتورشى جاڭبىردى سىلتاۋراتىپ قاس قارايا قايقايىپ اۋىلعا كەتكەن. ارالداعى بەسىنشى ادام — ناريمان — مەحانيك ەدى. تراكتوردىڭ بىرەۋى سىنىپ، سونىڭ اقاۋىن جوندەمەككە قاراشا ۇيدە قارايىپ جالعىز سول قالعان بولاتىن.
ءۇي دەگەنى — ەكى بولمە ەسەبىندەگى ەسىگى موڭىرەپ اشىلاتىن جاپىرايعان قوتىر لاشىق-تى. تورگى بولمەدە تەرلىكتەي جالعىز تەرەزە، ەدەندە قاتار-قاتار تاقتاي تاپشان. تاپشان ۇستىندە شالاۋمەن نىعىزدالعان الا ماتراستار. الدىڭعى بولمە تۇتىنمەن ىستالعان قاراقوجالاق قۋىقتاي شولان. شولاننىڭ ءدال ورتاسىندا وت جاعىپ، تاماق پىسىرەتىن كىرپىشتەن ورىلگەن شولاق پەش تۇر. كولحوز تىنىسى تار، قاڭسىعان بۇل ءۇيسىماقتىڭ ۇرى تۇسكەندەي ۇڭىرەيگەن جىرتىق-تەسىگىن جىلما-جىل جاماپ-جاسقاپ قويادى. ناۋقاندىق جۇمىسشىلار ءۇشىن سول لەكەردىڭ ءوزى جەتىپ جاتاتىن.
ناريمان تراكتورشى اعالارى كەتكەن سوڭ، ءىڭىر الاگەۋىمىندە بەرگىدەگى ايرىققا شىعىپ، بۇرىستاعى اتاۋدىڭ ىعىنا ءتورت قۇلاشتىق توركوز اۋ سالىپ قايتقان ەدى. تاڭەرتەڭ كوزىن تىرناپ اشقان بويدا قايىققا وتىرىپ، كەشەگى ءوزى قۇرعان اۋدى قاراۋعا شىقتى.
وزەن ۇستىندە شۋداداي سوزىلىپ شۇبار تۇمان كىلكي قالىپتى. توڭىرەك ەڭسەنى باسقان بوز ساعىمعا بوگىپ، اجارىن اشىپ كورسەتەر ەمەس. شۇكىر، ءتۇن اسىرىپ قۇرعان اۋى ولجالى شىقتى، بىرەر سازان، كوكسەركە مەن الابۇعا ءتۇسىپتى.
اۋدىڭ قۇلاعىن ساۋمالاپ تارتىپ، اسىقپاي جيناپ جاتىر ەدى، ارعى شەتتەگى نار قامىستىڭ قالىڭ جىنىسى جايقالا قوزعالعانىن كوز قيىعىمەن بايقاپ قالدى. الدىمەن وزەن بەتىندەگى الا تۇمان استارىنان الدەبىر قارا قايىقتىڭ قايقى تۇمسىعى كورىندى. قارا قايىق باياۋ اعىسپەن داريا بىتىندە سالىندىداي سىرعي جىلجىپ كەلە جاتتى. قايىق ۇستىندە كۇلاپاراسىن باسىنا ميلىقتاتا كيىپ، جىلتىراعان جارعاق سۋلىق جامىلعان جاداۋ بىرەۋ وتىر. قۇرعىرى، تاس ءمۇسىن سياقتى، قىبىر ەتپەيدى، شوقيىپ قاتىپ قالىپتى. مىلتىعى بەلدەن بۇكتەلىپ، قاسىنداعى كولدەنەڭ ورىندىقتا اسىلىپ جاتىر. سۋلىقتىڭ ىشكى جاعىندا قىناي بۋىنعان پاترونتاج جالتىرايدى. قايىق تۇبىندە باستارى قىلجيعان بىرەر كوك مويىن سارىالا ۇيرەك بايقالدى.
بۇل وقىس كورىنىسكە ناريمان كۇدىكتەنە قارادى.
مىناۋ ارا تۇڭقيما تۇيىق ەدى، تەڭىزدىڭ تاماعىنا تاقاۋ ماقاۋ شەت. بىلايعى بەيساۋات ادام جۇرمەيتىن ۇرى تۇكپىر. ىرگەدەگى ەدىل-داريادان قيىرعا تارتقان قيعاش وزەنىنىڭ جوعارعى يىنىندە رەسەيدىڭ اڭشىلىق شارۋاشىلىعى بار-تىن... مىنا جۇمباق جان تاڭ قاراڭعىسىنان ۇيرەك اتۋعا شىققان سول مەكەمەنىڭ كوپ اڭشىسىنىڭ ءبىرى بولدى-اۋ، تەگى؟
بويىن بولماشى ۇرەي بيلەسە دە، «قايتەر ەكەن» دەگەن اۋەسقويلىقپەن بىرەر مەزەت قادالا قاراپ قالدى. بايقايدى، قايىقتاعى شوقيعان جاندا ءتىپتى تىرشىلىكتىڭ بەلگىسى جوق. «ومالىپ وتىرعان كۇيى ءولىپ قالعاننان ساۋ ما» دەپ، ەندىگى ساتتە ناريمان مازاسى كەتىپ، الاڭداي باستادى.
اۋدىڭ قالعان بولىگىن اپىل-عۇپىل جينادى دا، جالما-جان ەسكەككە وتىردى. جىلجي ەسىپ قارا قايىقپەن قاتارلاسا بەرە، سىقىرلاتىپ ەرنەۋ تىرەدى. شوقيىعان جان قايىق شايقالعاندا بارىپ باسىن باياۋ كوتەردى. كوتەردى دە، ىلە اۋزىن باسىپ، بۋلىعا كۇركىلدەي جونەلدى... ايتەۋىر، بويىندا جانى بار ەكەن، ءتىرى ەكەن، ناريمان سونىسىنا قۋاندى.
— سىنوك، پوموگي! — دەپ، قايىقتاعى بەيباق جاعىن ازەر اشىپ، قارلىعا ءتىل قاتتى. بەت-جۇزى ولەكسەدەي كوگىس تارتقان، جانارى لايساڭ، كوز ماڭايى قىزىل جيەكتەنىپ، ءموليىپ قاپتى.
ءبىر قيىن جاعدايدىڭ بولعانىن ايتپاي سەزدى. تىلگە كەلگەن جوق، قارا قايىقتى ارقانمەن تۇمسىعىنان ءىلدى دە، جالما-جان جاعالاۋعا قاراي شالپىلداتىپ ەسە جونەلدى.
ەكى قايىقتى دا جاعالاۋداعى بىلەۋ قازىققا جىبىنەن بايلاي بەرە، انا كىسىگە كومەككە ۇمتىلدى. ءوزى قاراعايداي قاپساعاي، ەرەسەن ۇزىن بالە ەكەن، وندىرشەگى سورايىپ، ورنىنان ءۇش ۇمتىلىپ ازار تۇردى. ەرتەدە ەدىل مەن جايىقتىڭ بويىنان ەڭىرەتىپ-بوزداتىپ، قازاقتاردى يت قوسىپ قۋالاعان قاراشەكپەن مۇجىقتار جويداسىز زور بوپتى دەپ ەستيتىن. مىناۋ دا سول سوعىندىلاردىڭ ناسىلىنەن-اۋ، تەگى؟ اڭ مەن قۇس ەمەس، ادام اڭدىعان ارامزا بىرەۋ بولىپ جۇرمەسە جارار ەدى...
ناريمان قارىنان دەمەپ، قولتىعىنان سۇيەپ، التەك-تالتەك كيرەلەڭدەتىپ اڭشىنى ۇيگە كىرگىزدى. الدىمەن باسىنداعى كۇنقاعارىن، ۇستىندەگى سال-سۋ بولعان جارعاعىن شەشتى. جاڭبىر سۋى بۇكىل كيىمىنە ءوتىپ كەتىپتى. ەندى بايقادى، اڭشى دەگەنى — اۋكەسى سالبىراپ، جاعى قابىسقان مىجىرايعان موسقال شال بوپ شىقتى. سۋىق ءوتىپ، ارۋاقتاي بوزارىپ كەتكەن كەسپىرى ءوزىن ودان ارمەن قارتايتىپ جىبەرگەندەي. اڭشىنىڭ ورنىنا ولمەلى شالدى كورگەنگە كۇدىكشىل كوڭىلى ورنىنا تۇسكەندەي بولدى... «وسى شالدارعا نە جورىق، كەمپىرىنىڭ قاسىندا، جىلى ۇيدە جامباستاپ جاتپاس پا» دەپ ءبىر ويلاپ قويدى. ءوزى يەگىندە تۇقىل جوق كوك جارعاق كوسە ەكەن. ونىڭ ۇستىنە باسى قازدىڭ جۇمىرتقاسىنداي تاپ-تاقىر، توبەسىنەن شىبىن تايىپ جىعىلعانداي. عۇمىرى باسىنا شاش بىتپەگەن بە، الدە جاسى جەتىپ ءجيدىپ ءتۇسىپ قالعان با، ايتەۋىر تاز توبەسى كوز شاعىلىستىرادى.
اڭداۋىنشا، بۇل كىسى ءتۇن اسىرىپ اداسقان عارىپكە ۇقساعان. قاتتى زارداپ شەككەن، ءحالى مۇشكىل، ءوڭ مەن ءتۇستىڭ اراسىنداعى مىسكىن جان. «قۇرعىرى، قولىمدا قىلجيىپ قالىپ بالەسىنە قالارمىن» دەپ، ناريمان ەكى بولمەنىڭ اراسىندا زىر جۇگىردى. «ءقايسىبىر قيىن جاعدايعا» دەپ وزگەلەردەن جاسىرىپ، انا ءبىر جولى جالعىز شولمەكتى وراپ-شىمقاپ تاپشاننىڭ استىنا جاسىرىپ قويعانى بار-دى. سول ەسىنە ءتۇسىپ، ناريمان شولمەكتى سىلدىرلاتىپ سۋىرىپ الدى دا، شوپىلدەتىپ قىرلى ستاقانعا تولتىرا اراق قۇيدى. سوسىن، ستاقاندى جايىمەن شالعا ۇسىنا بەرە:
— مىنانى تەز تارتىپ جىبەرىڭىز! — دەپ بۇيىرا سويلەدى.
شال شۇڭكيىپ كوزىن ازەر اشتى. سەكسەۋىلدىڭ سەمگەن بۇتاعىنا ۇقساعان سالالى ساۋساقتارى يكەمگە كونبەي ءدىر-دىر ەتتى.
— بۇل نە، بالام؟ — دەپ ستاقانعا قارادى، جىپىلىقتاپ قاسىن كوتەردى.
— بۇل كادىمگى اراق... جاقسى بولادى... ءىشىپ جىبەرىڭىز؟ — دەپ ناريمان دىگىرلەي ءتۇستى.
«جاقسى بولادى» دەگەنگە انا كىسى كەلىسكەندەي باسىن بولماشى يزەدى. قولى قالتىلداپ ستاقاندى زوردىڭ كۇشىمەن اۋزىنا اپاردى. ءتىسى ساقىلداپ، شاشالىپ قالا جازدادى، ۇرتتاپ ءىشىپ ۇزاق جۇتتى.
ناريمان پەشكە وتىندى ۇستەي سالدى دا، شالدى شەشىندىرە باستادى. قاريا
ىڭعايسىزدىق تانىتىپ، ءوزى شەشىنبەك ەدى، اياق-قولى يكەمگە كونبەي، امالسىز
ناريماننىڭ ىعىنا جىعىلا بەردى.
ءوزى قاتىپ-سەمگەن كوتەرەم، قابىرعاسىن ساناپ الۋعا بولعانداي قۋ سۇيەك ارىق ەكەن. ناريمان ونى كەۋدەسىنە دەيىن جالاڭاشتادى دا، توسەككە ەتبەتتەي جاتقىزىپ، ارقاسىنا اراق جاقتى. جاققان اراقتى ارقاسىنا جايىپ، اسىقپاي الاقانىمەن ۇزاق ىسقىلادى. ارقادان سوڭ اۋدارىپ كەۋدەسىن ىسقىلادى، بىلگەنىنشە ماسساج جاسادى. ءسويتتى دە، قۇنداقتاي وراپ، قۇراق كورپەمەن توسەككە بولەپ تاستادى.
جۇمىسشىلارعا دەپ وتكەن جەكسەنبىدە سويعان قويدىڭ قۇيرىق مايى تۇتىندەلىپ شولاندا ءىلۋلى تۇرعان، سونى اكەلىپ تاباعا شىجعىرىپ ەرىتتى. اراعا ازداعان ءۇزىلىس سالىپ كورپەنى اشىپ، ەرىگەن سۇيىقپەن شالدىڭ كەۋدەسى مەن ارقاسىن مايلادى. ماي ابدەن سىڭگەنشە الاقانىمەن قايتا-قايتا ىسقىلاۋمەن بولدى. جازعان شال ابدەن تيتىقتاعان ەكەن. جاڭاعى ايعىر ستاقان اراق تا بۋىن-بۋىنىنا ءتۇسىپ كەتتى مە، ءون بويى قورعاسىنداي بالقىپ، بىلق-سىلق بولدى دا قالدى. قالاي توڭكەرسەڭ دە دىم سەزەر ەمەس، كەسكەن تەرەكتەي سەرەيىپ قالىڭ ۇيقىعا كەتكەن. ماڭدايىنا الاقانىن باسىپ كورىپ ەدى، ازداعان ىستىعى بارى بايقالدى. قۇلاعىن توسەپ وكپەسىن تىڭدادى، شۇكىر، بوتەن سىرىل جوق، قابىنۋدان امان ءتارىزدى.
ناريمان ۇيدەگى ءجۇن كورپە، جامىلعى مەن بۇركەنىشتىڭ بارشاسىن جيناپ-تەرىپ، قاريانىڭ قوڭقيعان قۇزعىن تۇمسىعىن عانا اشىق قالدىردى دا، ءبۇيىرى مەن سيراعىن قۇنداقتاپ، قايىرا قاباتتاپ وراپ تاستادى.
انا كىسى سودان قارا تەرگە ءتۇسىپ، ءتۇس اۋعانشا تىرپ ەتكەن جوق. دەمى ءبىتىپ تۇنشىعىپ قالماسا جارار ەدى دەپ، ءالسىن-السىن قاسىنا بارىپ تىڭ تىڭدايدى. شۇكىر، بەتى بەرى قاراعان سياقتى، قۇداسىنىڭ ۇيىندە جاتقانداي-اق قاپەرسىز قورىلعا باسقان.
شولانداعى شولاق پەشكە ۇستى-ۇستىنە كومىر تاستاپ، ءۇيدىڭ ءىشىن قىج-قىج قايناتىپ قويدى.
كۇن جىلىنا تراكتورمەن اينالىسسام دەپ ەدى، تراكتور عانا ەمەس، شارقايلى شارۋانىڭ ءبارى ادىرا قالدى. ەندىگى ويى جايسىز ۋاقتا جاڭىلىپ جۇرگەن مىنا ءمۇساپىردى امان الىپ قالۋ.
الدىمەن كاسترولگە سۋ قۇيىپ، ونى بۇرق-سارق قايناتتى. سىرتىنا مايى شىققان ساپ-سارى سازاننىڭ ءبىرىنىڭ قابىرشاعىن ارشىپ، ىشەك-قارنىن تازالاپ، شىلپ ەتكىزىپ قايناعان سۋعا تاستادى. بالىقتىڭ كوزى اعارىپ پىسكەن شاقتا ونى جايلاپ ءسۇزىپ الدى دا، ورنىنا شيكى سازاننىڭ تاعى بىرەۋىن توعىتتى. پىسكەن كەزدە ونى دا ءسۇزىپ، بىلاي الىپ قويدى. سوسىن قايناعان سورپاعا ءۇشىنشى بالىقتى تاستاپ جىبەردى. كەسەكتەپ تۋراپ ۇستىنە بىرەر كارتوپ سالدى. ءدام شىعارۋ ءۇشىن سورپا بەتىنە ۇساقتاپ تۋرالعان جۋا مەن اششىلى-تۇششىلى دامدەۋىشتەردى قوسا سەپتى. تراكتورشىلاردىڭ مۇرىندارى تەپشىپ، تامسانا ىشەتىن «تروينايا ۋحا» دەيتىنى وسى بولاتىن. ءتىلدى تاڭدايعا جاپسىراتىن ءدامدى تاعام، جەڭسىك اس، كوجە اتاۋلىنىڭ كوكەسى.
سىرتقا شىعىپ، توڭىرەككە كوز جىبەرىپ كۇن رايىن بولجادى. ءتۇس الدەقاشان اۋىپ كەتىپتى. جىرىمدالعان سۇر بۇلتتىڭ اراسىنان كۇننىڭ سۇيقىلت نۇرى ولەۋسىرەپ سىعىرايادى. كەشەدەن بەرى سەبەلەگەن كۇزدىڭ سالقىن جاڭبىرى باسىلعانىمەن، اۋادا ءالى دىمقىل سىز سەزىلەدى.
ناريمان قايىرا ۇيگە كىرىپ، بەيتانىس شالدىڭ بەيقۇلا ءحالىن باقىلاپ ءبىرشاما ۋاقىت قاسىندا قالشيىپ وتىردى. قۇر سۇلدەرى قالعان بۇل كىسى بوي جازىپ، ءبىرۋاق تاماق ىشپەسە ودان بەتەر السىرەي بەرمەك. سوندىقتان بالىقتىڭ ىستىق سورپاسىن بەرىپ، ار جاعىنا ەل قوندىرسام، كۇش جيناتسام، ەمدەسەم دەگەن نيەتتە ەدى. قاريا دانەڭە سەزەر ەمەس، كۇرك-كۇرك جوتەلىپ قويىپ، شالا باۋىزداعان مالداي قورىلداپ تەرەڭ ۇيقىدا.
قاشانعى كۇتەدى، قاباتتالعان كورپەلەردى بىر-بىرلەپ ارشىدى دا، قاريانى يىعىنان باياۋ قوزعاپ وياتتى. قابىرعاعا قاراپ توڭقايىپ قالعان بەيتانىسى ىڭىرانىپ، باسىن بەرى بۇردى.
— ءيا، بالام، نە بولدى؟
بايقايدى، ەرتەڭگىدەي ەمەس، ءۇنى دە، كۇيى دە تۇزەلىپ قالعانداي.
— كيىنىپ، تاماق ىشسەڭىز؟
جايىپ كەپتىرىپ قويعان سۋ كيىمدەر دە الدەقاشان ساڭعىرلاپ كەۋىپ قالىپتى.
ناريمان كيىنۋگە كومەكتەستى.
شال ءۇي ءىشىن كوزىمەن قىدىرا ءبىر قارادى دا، تۇنجىراپ ەدەنگە شۇقشيدى، قايدان كەلىپ، قايدا تۇرعانىن بىلمەي قينالعان ءتۇرى بار. ورامالىمەن اۋزىن باسىپ، كۇركىلدەپ جوتەلە بەرەدى. ناريمان ۇستەلدى جىلجىتىپ، شالدىڭ الدىنا زەرەن كەسەمەن بۋى بۇرقىراعان ىستىق سورپا قويدى. شال سورپانى ۇرتتاپ تاۋساپ، ۇزاق سوراپتادى. بۇلاۋعا تۇسكەندەي ءسۇيسىنىپ، تاعى دا ماڭدايىنان شىپ-شىپ تەر سورعالادى. تەرلەي بەرگەسىن بە، ۇستەل باسىندا ۇزاق وتىرا المادى، سۇيەگىن سىقىرلاتىپ تاپشانعا قايىرا قيسايدى.
— بالىق جەيسىز بە؟ — دەپ سۇرادى ناريمان. — سازان ەدى؟
شال باسىن بۇرىپ، ناريمانعا جۇمساق جىميدى دا:
— راحمەت، بالام، تابەتىم بولماي تۇر، — دەدى. ارتىنشا ماڭداي تەرىسى قۇرىسىپ، تاعى دا بۋلىعا جوتەلدى.
— بالام، اتىڭ كىم بولادى؟ — دەپ سۇرادى اراداعى ءبىرازعى ۇنسىزدىكتەن سوڭ.
— ناريمان.... ناريمان ارەشوۆ بولامىن. مەحانيكپىن.
— ءجون ەكەن، ءجون ەكەن... مىناۋ كىمنىڭ ءۇيى؟
— بۇل تراكتورشىلار ستانى. ءشوپ تارتىپ ءجۇرمىز.
— قالعان جۇرت قايدا؟
— اۋىلعا كەتكەن... ءۇش كۇنگە... بۇرسىكۇنى كەلەدى.
شال قاباعىن ءتۇسىرىپ، ءبىرۋاق توڭ-تورىس قالدى. ابدەن قالجىراعان، جاڭاعى ەكى اۋىز ءتىل قاتقانعا دا دىڭكەسى قۇرىعانداي.
— مەن، بالام، قامىس ىشىندە ۇيرەك اڭدىپ وتىرىپ اداسىپ كەتىپپىن، — دەپ كۇيزەلە كۇرسىندى. — اتقان ۇيرەگىمدى ىزدەيمىن دەپ اعىسپەن ىعىپ، تۇرعان جەرىمنەن جىلىستاپ ۇزاپ كەتسەم كەرەك. ءتۇنى بويى جاڭبىر استىندا قالىپ، قاتتى توڭدىم. سەن كەزدەسپەگەندە ءولىپ قالعانداي ەكەم.
— ونىڭىز راس! — ناريمان قۇپتاپ باسىن شۇلعىدى. ەدىلدىڭ ەندەي تارامدالعان اتىرابى مىڭ-سان ايرىق، بىتىسقان قالىڭ قامىس، جىنىس توعاي، قايىق تۇگىلى كەمە جوعالسا تابىلمايتىنىن ناريمان جاقسى بىلەتىن.
— «اتىم كىم» دەدىڭ؟
— ناريمان.
شال دۇعا وقىعانداي ەرىن ۇشىنان «نارىمان» دەپ ءۇش مارتە قايتالادى دا، باسىن شايقادى.
— جاسىم ۇلعايعان سايىن ادام اتىنا شورقاق بولىپ بارامىن. مەن ورىستىڭ ىڭعايىنا سالىپ سەنى «نيكولاي» دەسەم قايتەدى؟ — دەپ سۇرادى.
— ءوزىڭىز ءبىلىڭىز! — دەدى ناريمان.
— ال، مەنى «توليا اتاي» دەسەڭ بولادى.
— «توليا اتاي» دەيسىز بە؟ جارايدى...
— اكە-شەشەڭ بار ما ەدى؟
— جوق، بالالار ۇيىندە ءوستىم.
— مەندە دە بالا جوق! — توليا اتاي ۇھىلەدى، الدەنە ەسىنە تۇسكەندەي كوزىن تارس جۇمىپ الدى.
— ۇيلەنىپ پە ەدىڭ؟ — دەپ سۇرادى ارتىنشا.
— وسى كوكتەمدە ۇيلەنگەم...
— ءجون-جون، بالام...
اراداعى از-كەم ۇنسىزدىكتەن سوڭ، توليا اتاي جاستىقتان باسىن كوتەرىپ، ناريماننىڭ قولىن الىپ، كەۋدەسىنە باستى.
— كولەنكا، — دەدى تەبىرەنىپ. — مەن ايدالادا اتاۋسىز ءولىپ قالعانداي بولسام — ايىقپاس ۇياتقا قالىپ، ەل-جۇرتتىڭ الدىندا ۇلكەن شۋ بولار ەدى. سەن مەنى زور قاتەردەن قۇتقارىپ قالدىڭ. ەندى سەن مەنىڭ بالام بولاسىڭ.
— «بالام بولاسىڭ» دەيسىز بە؟ — ناريماننىڭ ەرىنى قايىستاي كەرىلدى. استراحاننىڭ اداسىپ جۇرگەن اتاسى بوتەن اڭساعايداي مۇجىعىنا بالا بولعىسى جوق ەدى. ءبىراق بۇل كىسىنىڭ ەندى-ەندى ءوڭى كىرىپ وڭالا باستاعانىن ويلادى دا، كوڭىلىن جىققىسى كەلمەي، جاۋابىن جۇتىپ قويدى.
— قانداي وقۋ ءبىتىردىڭ؟
— سەلحوزتەحنيكۋم... استراحان قالاسىنداعى...
— ونىڭ دا ءجون ەكەن، بالام...
اتاي ناريماننىڭ قولىن بوساتا بەرە:
— مەن شارشاپ قالعاندايمىن. سەنىڭ سورپاڭ تاعى دا ۇيقى شاقىرتتى، — دەپ قينالا قوزعالىپ، باسقا جامباسىنا اۋناپ ءتۇستى.
— مەيلىڭىز، دەم الا بەرىڭىز. مەن سىرتتا بولام، تراكتور جوندەۋىم كەرەك ەدى.
ناريمان اتايدى كورپەمەن قىمتاپ جاۋىپ، پەشتىڭ وتتىعىنداعى كۇلدى تازالاپ، قولىن جۇرە ءسۇرتىپ دالاعا شىعىپ كەتتى.
سودان كەشكە دەيىن تراكتوردىڭ اقاۋىن جوندەۋمەن ارپالىستى. كەش تۇسە كومبينەزونىن شەشىپ، قولىن جۋىپ، ۇيگە كىرسە — توليا اتاي ارقاسىن پەشكە قاقتاپ، قول قۋسىرىپ بەرگى شولاندا وتىر ەكەن. ۇزىن موينىن ىرعاپ قويىپ، ەزۋ تارتىپ كۇلگەن بولادى. قايىق تابانىندا بىرەر ۇيرەك جاتقانىن، رەتى كەلسە سولاردىڭ ءبىرىن اسىپ، تاماق جاساۋىن قيىلىپ سۇرايدى.
ارينە، ءسوز بار ما... ناريمان لىپ بەرىپ قايىق تابانىنداعى ۇيرەكتەردى موينىنان ءتىزىپ الىپ كەلدى. تورتەۋ ەكەن، بىرەۋىن ىستىق سۋعا سالدى دا، ءجۇنىن بۇرقىراتىپ تازالاپ، كەشكى تاماق قامىنا كىرىستى.
بابىندا پىسكەن ۇيرەك ەتىنەن تالماپ، تارامداپ ءدام تاتقانى بولماسا، اتايدىڭ
تابەتى وعان دا ونشالىقتى تارتا قويمادى. ال ىستىق سورپانىڭ ءبىر كەسەسىن سوراپتاپ ۇزاققا سوزدى. سورپادان سوڭ ناريماننان قايتا-قايتا كەشىرىم سۇراپ، ورنىنا قايىرا جانتايدى دا، تاس بۇركەنىپ جاتىپ قالدى.
اتاي ۇيىقتاعان سوڭ دا ناريمان قاراڭعى ءۇيدى كۇزەتىپ ءبىرازعا دەيىن وتىرا بەرگەن. سوڭىنان شولاق پەشكە ءبىر شەلەك كومىردى تولتىرا سالىپ، ءوزى دە بوساعاداعى تاپشانعا كيىمشەڭ قيسايا كەتتى.
***
تاڭبوزىنان موتور داۋسىن ەستىپ، كۇرتەسىن جامىلىپ سىرتقا شىققان.
دارىلداعان داراقى قايىقتىڭ ءبىرى مە دەپ ەدى، قىت-قىتتاعان كاتەر ەكەن. كاتەر كۇنگەي قالتارىستاعى ىقتاسىن قولتىقتان ەمەس، تەرىس-قاعىس تۇستان، قارسىداعى اقجال تولقىن ساپىرعان شالقار جاقتان كورىندى. سونادايدان بوزداتا سيگنال بەرىپ ايدىنداي كەلدى دە، كۇرك-كۇرك جوتەلىپ بارىپ، تۇيەتايلاۋ جاعانىڭ ماي باتپاعىن تۇمسىعىمەن سۇزە توقتادى.
جاعالاۋ باتپاق ەكەن دەمەدى، ىرشىپ-ىرشىپ ءتورت جىگىت جەرگە ءتۇستى. تۇرلەرى ءورت سوندىرگەندەي، الدەنەگە قاتتى ابىرجۋلى. ناريمان بۇلاردىڭ بىرەۋ قۋعانداي سۋىت جۇرىسىنەن ءبىرتۇرلى سەكەم الىپ قالعان. ارالارىنداعى قورىق ينسپەكتورى فورماسىنداعى تايپيگەن دومالاق قازاعى بولماسا، قالعان ۇشەۋىنىڭ كيىم كيىستەرى بوتەن... بۇل ماڭايدىڭ قاۋمەتىنە ۇقسامايدى. شاشتارىن تارانىپ، وكشەسىنە قارانعان قالالىق تاسىراڭ بىرەۋلەر.
ىشتەرىندەگى بىتەۋ مويىن تايوگىزدەي بىرەۋى امان-ساۋلىق جوق، تەپسىنىپ
ناريماننىڭ قاسىنا جەتە بەرە:
— مى يششەم ودنوگو ۋۆاجاەموگو چەلوۆەكا! — دەدى ورىسشا ساڭقىلداپ. — ۆىسوكوگو روستا؟ — دەپ سۇق ساۋساعىن شوشايتا كوتەرىپ، اۋادا ەكى رەت ءيىردى.
ناريماننىڭ جون ارقاسىنان اياز جۇگىرىپ وتكەندەي بولدى. «بۇلار ۇيىمداسقان توپ بولدى-اۋ» دەپ سەكەمدەندى. قالاي بولعاندا دا بويىن تەز جيناپ، قورازدانا قوقيلانعان بۇل جىگىتكە شىراي بەرمەي، ۇنىنە بارىنشا سالماق سالا سويلەدى.
— ۋۆاجاەمىي، نە ۋۆاجاەمىي، يا نە زنايۋ... نو ودين درياحلىي ستاريك دوما لەجيت، — دەپ ورىسشىلاپ جاۋاپ بەردى دە، يەگىمەن ءۇي جاقتى نۇسقادى.
جاۋاپتى ەستىگەن بويدا تورتەۋدىڭ ەكەۋى ۇيگە قاراي بورساڭداي جونەلدى. قورىقشى مەن تاعى بىرەۋى ناريماندى اڭدىعانداي، تىقىرشىپ ونىڭ جانىندا تۇرىپ قالىستى.
قورىق ينسپەكتورى «ۋۆاجاەمىي» دەگەن كىسىنى ەكى كۇننەن بەرى سۋ بويىندا
سابىلىپ ىزدەپ جۇرگەندەرىن، كۇندىز-تۇنى ۇيقى جوق، تابا الماي بوس ساندالعاندارىن شاعىنعانداي بوپ سارناپ جاتىر. ۇيرەك اڭدىتىپ، ادەيى قويىپ كەتكەن جەردەن، نەگە ەكەنى بەلگىسىز، انا كىسى سان تارام بۇرىستىڭ بىرىنە جىلىستاپ جىلجىپ كەتىپتى. سودان قارا باسىپ بۇل بەيباقتار «ۋۆاجاەمىيدان» مۇلدە كوز جازىپ قالسا كەرەك.
قورىقشىنىڭ ۇسقىنى بىلايعى باسبۇزار تەنتەككە ۇقساماعان، اۋىلدىڭ قوي اۋزىنان ءشوپ الماس مومىن قازاعىنا كەلەدى. سونىسىن بايقاپ، ناريمان ونىڭ سوزىنە ءۇنسىز يلانانعانداي بولدى.
كەلەسى ءبىر مەزەتتە قورىقشى تەرىستىك جاعالاۋدا جامباستاپ جاتقان قايقى تۇمسىق قارا قايىقتى كوزى شالىپ، جەردەن جەتى قويان تاپقانداي قۋانىپ كەتتى.
— انە، انە... ءبىزدىڭ قايىق! سونىڭ ءداپ ءوزى! — دەپ اياعىمەن تەپسىنىپ، داۋىستاپ جىبەردى.
قاسىنداعى كۇدىرەيگەن قالالىق جىگىت ىرجالاڭداعان قورىقشىنىڭ بايبالامىنا يلانباعان سەكىلدى، تاپىراڭداپ قايىققا ۇمتىلدى. باردى دا، الاقانىمەن سيپالاپ-تۇرتكىلەپ قايىقتى ءبىر اينالىپ شىقتى. سول بويدا ۇيگە قاراي جەلە جۇگىردى. قورىقشى دا ونىڭ سوڭىنان ەمپەڭدەپ بىرگە ىلەستى.
دالادا سوستيىپ جالعىز تۇرا بەرگەنگە ىڭعايسىزدانىپ، ارادا بىرەر مينۋتتان سوڭ ناريمان دا ەسىكتى سىقىرلاتا اشىپ، ۇيگە كىرگەن.
ءتورت جىگىت بەتى-قولىن شايىپ، ورامالمەن ءسۇرتىنىپ جاتقان توليا اتايدىڭ ماڭايىندا ۇيمەلەپ، تار شولاندا شيىرشىق اتىسىپ ءجۇر. قايتا-قايتا كەشىرىم سۇراپ، ۇياتقا قالعاندارىن ايتىپ، جالپىلداپ-اق جاتىر. كەشە تاڭەرتەڭ استراحاننان ارنايى تىكۇشاق شاقىرتىپتى، ءبىراق ول قۇرعىرى جاڭبىردا جەتە الماي، «ەندى شىقتىق» دەپ بۇگىن تاڭەرتەڭ عانا حابار بەرىپتى. ەگەر اتاي تابىلماعاندا، بۇگىن بۇلار سول تىكۇشاقپەن توبەدەن ىزدەۋ سالماقشى بولعان ەكەن.
— اناتوليي پەتروۆيچ، ءسىز دەرەۋ قالاعا بارىپ، دارىگەرگە كورىنۋىڭىز كەرەك؟ — دەپ باعاناعى بىتەۋ مويىن جالپىلداپ ەدى، توليا اتاي كەلىسپەگەندەي باسىن شايقادى.
— ول جاققا دا بارارمىز، ءبىراق مەنىڭ كەشەلى بەرگى دارىگەرىم، مىنە، مىنا جىگىت! — دەپ قاسىن كەرىپ، مەيىرلەنە جىميدى.
— تانىسىپ قويىڭدار، اتى نيكولاي بولادى!
اتاي نە ايتسا دا اۋزىنا كىرىپ كەتەردەي بوپ ازەر تۇرعان جىگىتتەر جاڭا كورگەندەي، ناريمانعا تاڭىرقاي قاراستى. ميىقتارىندا كەجىر كۇلكى ويناپ، اتايدىڭ جاڭاعى ءسوزىن ازىلگە بالاعان تۇرلەرى بار.
— دۇرىس قوي... — دەدى بىتەۋ مويىن كۇيبەجەكتەپ. — ايتقانىڭىزعا قۇلدىق، اناتوليي پەتروۆيچ! ءبىراق، مىنا ساسىق لاشىقتان تەزدەتىپ كەتەيىكشى؟
— بۇل لاشىق ساسىق ەمەس! — توليا اتاي قاباعىن كىرتيتىپ، مۇرىن استىنان كۇڭك ەتتى. جوتكىرىنىپ ەدى، ونىڭ سوڭى بۋلىققان جوتەلگە جالعاستى. ورامالىمەن بەت-اۋزىن بۇراپ ءسۇرتتى دە، — بۇل جەر ماعان قۇتتى مەكەن بولدى... — دەدى، — وسى لاشىق بولماعاندا... مىنا نيكولاي بولماعاندا، سىزدەر مەنى بۇگىن تىرىدەي كورمەس ەدىڭىزدەر.
تورتەۋىنىڭ كوزدەرى وتتاي جانىپ، تاعى دا ناريمانعا نازار شانشىدى. اتايدىڭ ءسوزىنىڭ ءازىل ەمەستىگى ەندى عانا ميلارىنا جەتكەندەي... جامپەڭ قاعىپ ناريمانعا كەزەك-كەزەك قول ۇسىنىپ، باستارىن يزەسىپ راحمەت ايتىسىپ جاتىر.
اتاي توقىما قالپاعىن باسىنا كيە بەرىپ، قالبالاقتاعان ۇزىن جىگىتكە:
— ۆالەنتين، سەن مىنا نيكولايدىڭ مەكەن-جايىن تۇگەل جازىپ ال! — دەپ تاپسىرىپ ءبىر ءوتتى.
ۆالەنتين دەگەنى جىپتىكتەي جۇتىنعان بىرەۋ ەكەن، باسىن ۇرشىقشا بۇلعاڭداتتى دا، ناريماندى سىرتقا جەتەلەي جونەلدى. جەكە شىعارىپ، تاپتىشتەپ وتىرىپ ءاتى-جونىن، جۇمىس ورنىن، مەكەن-جايىن قويىن داپتەرىنە مۇقيات ءتۇسىرىپ الدى.
ارتىنشا توليا اتايدى قاۋمالاعان ۇشەۋى دە دابىرلاي سويلەسىپ سىرتقا شىققان. ءقازىر كاتەرگە وتىرىپ قوناق ۇيگە جەتكەن بويدا، تىكۇشاقپەن دەرەۋ قالاعا اتتانباقشى بوپ كەلىستى. قارا قايىقتى بۇل جەردەن كەيىنىرەك الىپ كەتپەكشى بولدى.
اتاي قوشتاساردا ناريماننىڭ قولىن قىسىپ، ۇزاق ۇستاپ تۇردى، ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، جۇرەكتەن شىققان جىلى سوزدەرىن ايتتى.
— بالام، ەندىگى قالعان عۇمىردا ءبىز ەكەۋمىز بىرگە بولامىز، وسىنى ۇمىتپا! — دەپ ەلجىرەدى. تۋعان ۇلىنداي ەركەلەتىپ ارقاسىنان قاقتى، ەڭكەيىپ ماڭدايىنان يىسكەدى.
ءسويتتى دە، جايلاپ باسىپ كاتەرگە كوتەرىلدى.
***
باتالى جانعا ب ا ق قونادى دەگەندەي، ناريماننىڭ سودان كەيىنگى ءومىرى ەرتەگىگە بەرگىسىز، ۇزىن سونار جىرداي جالعاسىپ كەتە بارعان. مەرەيى تاسىپ، مەيماناسى استى، جاس ءومىرى ورگە دومالادى. اۋىل اراسىندا «ناريمان ءتىپتى دە جەتىم ەمەس ەكەن، تۋعان اكەسى تابىلىپتى» دەگەن داقپىرت جەلدەي تارادى.
الدىمەن، ارادا اي وتكەندە ول ساراتوۆ قالاسىنداعى اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتى رەكتورىنان ارنايى شاقىرتۋ قاعازىن العان. رەكتور ناعاشىسى ەمەس، بۇل ونىڭ جيەنى ەمەس ەدى. سودان با، بۇل شاقىرتۋ اشىق كۇندە اسپاننان تاس قۇلاعانداي جاڭعىرىعىپ، ويداعى مەن قىرداعىنىڭ بارشاسىن اڭ-تاڭ ەتتى.
دانەڭە تۇسىنبەسە دە ارتىن جاقسىلىققا جورىپ، ناريمان «ساراتوۆ قايداسىڭ» دەپ سوڭىنا جالتاق-جالتاق قاراپ كەتە باردى.
قىزىقتىڭ باسى سول شالعايداعى ساراتوۆتان باستالدى... تەحنيكۋمدى قىزىل ديپلومعا بىتىرگەنى زور دەمەۋ بولىپ، رەكتورمەن قىسقا اڭگىمەدەن سوڭ ينستيتۋتتىڭ مەحانيكا فاكۋلتەتىنە سىرتتاي وقۋعا قابىلداندى. ون كۇندەي «ۋستانوۆوچنىي» دەيتىن ارنايى كۋرسىن وتكەن بويدا قۋانىشى قوينىنا سىيماي، الاقايلاپ اۋىلعا قايتتى.
ول قۋانىشتىڭ قىزىعى باسىلماي جاتىپ، جاڭا جىلدىڭ باسىندا استراحان قالاسىنداعى «سەلحوزتەحنيكا» دەيتىن الپاۋىت مەكەمەگە قىزمەتكە شاقىرىلدى. ارتىنشا قالا شەتىنەن ءۇش بولمەلى پاتەردىڭ كىلتى قولىنا ءتيدى. اقپان ايىنىڭ سوڭىنا قاراي كەلىنشەگى ءاسيما ەكەۋى ءبۋىنىپ-تۇيىنىپ... مىنە قىزىق، پويىز ەمەس، اۆتوبۋس ەمەس، اسكەري ۇشاقپەن ماسكەۋگە اتتاندى.
بۇلاردى شاقىرتقان — وتكەن كۇزدە قيعاشتا كەزدەستىرگەن توليا اتاي ەكەن. مەرەي جاسقا تولىپتى، سول تويعا ناريمان مەن كەلىننىڭ كەلىپ، قۋانىشىن بولىسكەنىن قالاپتى.
توليا اتايدىڭ بايبىشەسى جاسى ۇلعايعانىنا قاراماستان اجارىن بەرە قويماعان، مىنەزى جۇمساق مەيىربان جان ەكەن. ناريماندى دا، كەلىنشەگىن دە بوتاداي ەلپىلدەپ جاقىن تارتىپ، اڭگىمەگە ءۇيىرىپ، ەجەلگى تانىستارداي-اق باۋراپ اكەتكەن.
مەرەيتويدىڭ ۇلكەنى كوكتەمگە قالىپتى دا، بۇل كۇنى تىلەۋى ءبىر، تىلەگى ورتاق ءبىر توپ زامانداستارى اتايدىڭ ماسكەۋ تۇبىندەگى وڭاشا ساياجايىندا باس قوسىپتى. ءبارى دە تەتەلەس ۇزەڭگى دوستار، ءجون بىلەتىن بىروڭكەي سىرلى زەرەڭ، قازىنالى قاريالار ەكەن، كوكەيگە قوناتىن كورىكتى ءازىل، كوشەلى اڭگىمە ايتىسىپ وتىردى. ناريمان ولاردى سىرتتان باقىلاپ، قۇلاق قويىپ قىزىقتاپ، وزگە بولمەدە جۇرگەن. قاريالاردىڭ اڭگىمەسىنىڭ ءبىرىن ۇقسا، ءبىرىن ۇقپاي، اۋزىن اشىپ تاڭدانۋمەن بولدى.
— ديمانى كۇتەيىك. قىزمەتى اۋىر عوي، كەشىگىپ جاتقان بولار، — دەپ، كەشتى باستاماي، توليا اتاي الدەبىر دوسىن ساعاتقا جۋىق كۇتتىردى.
اقىرى الگى ايتقان «ديما» دەگەن دوسى دا كەلدى. ناريمان التىن وقالى پوگون، سارىالا كيىمدى اسكەري ادامدى ەسىكتەن كىرگەن بەتتە تاني كەتكەن... ارميادا جۇرگەندە لەنين بولمەسىندە بۇل كىسىنىڭ ۇلكەن سۋرەتى ءىلۋلى تۇراتىن. كسرو قورعانىس ءمينيسترى، كەڭەس وداعىنىڭ مارشالى دميتريي ۋستينوۆ ەكەن.
ناريمان ونسىز دا ەدەنىنە دەيىن مۇزداي جالتىراعان مىنا ساۋلەتتى بولمەلەردە ءوزىن قويارعا جەر تاپپاي قولايسىز كۇيدە جۇرگەن-دى. ۇيگە الشاڭ باسىپ مارشال كىرىپ كەلگەن سوڭ ءوزىن ارىستاننىڭ اپانىنا تاپ بولعان قويانداي سەزىندى. وفيسەر دەمەسەڭ، اسكەردە جۇرگەندە ءتىرى گەنەرالدى كورمەگەن قارا جاياۋ سولدات ەدى. ەندى، مىنەكي، مارشالمەن داستارقانداس بولعانىنا كوڭىلى قۇرعىر سەنەر ەمەس. سەنبەيىن دەسە شىققىر كوزى وتتاي جايناپ ءبارىن كورىپ-بىلىپ وتىر... قيعاشتاعى باياعى شۇمەك بەت كوتەرەم شال وسىنداي قۇدىرەتتى كىسى دەپ كىم ويلاعان؟ اۋزى دۋالى، ءسوزى ءۋالى مارقاسقانىڭ ناعىز ءوزى ەكەن-اۋ! ساياسي بيۋرونىڭ مۇشەسى، مارشالدى دوس قىلعان جويپاڭ باستىق ەكەن عوي! ناريمان توليا اتايعا قىزىر كورگەندەي قايتا-قايتا جاۋتاڭداۋمەن بولدى.
داستارقان باسىنا جايعاسقان كەزدە توليا اتاي ناريماندى «مەنىڭ نيكولاي دەگەن ۇلىم — وسى!» دەپ ماقتانىشپەن تانىستىرىپ ءوتتى. «ۇلىم — وسى» دەگەنىنە قاراعاندا، بۇل ەسكى دوستارى ناريمان جونىندە بۇرىننان حاباردار ما، الدە بەكزات مادەنيەتتىلىكتىڭ بەلگىسى مە، بەت-جۇزىن كۇن قاققان قازاقتىڭ قارا بالاسىنا تاڭدانعان دا، سۇراق قويىپ سۇقتانعان دا ەشكىم بولمادى.
وسى كەشتەن كەيىن دە كەلىنشەگى ەكەۋى اتايدىڭ ساياجايىندا بوي ۇيرەتىپ، باۋىر باسىپ اپتا بويى جاتىپ قالدى.
ماسكەۋدەن ەلگە قايتارىندا اتاي ناريمانعا جاڭا ءۇيدىڭ كورىمدىگى رەتىندە رەسىمدەتىپ «ساقتىق كىتاپشاسىن» سىيعا تارتقان. «المايمىن» دەپ بەزەك قاقسا دا قويمادى. ءۇي ىشىنە قاجەتتى كەرەك-جاراق، جارقىراتىپ جيھاز الۋىن ءاسيما كەلىنگە تاپسىردى.
سول جازدا ىڭگالاپ ومىرگە كەلگەن ناريماننىڭ تۇڭعىشىنىڭ ەسىمىن توليا اتاي ءوزى قويدى. نەمەرەسىنىڭ قۇرمەتىنە اتاي جاس وتباسىنا جۇتىنىپ تۇرعان كوگىلدىر «ۆولگا» اۆتوكولىگىن تارتۋ ەتتى.
ناريمان سودان كەيىن ماسكەۋگە ءار جىل سايىن بارىپ تۇردى. توليا اتايدىڭ اقسارايداي كەڭ ساياجايىندا بالا-شاعاسىمەن اۋناپ-قۋناپ، جاز بويى دەمالىپ قايتىپ ءجۇردى.
وسى العاۋسىز كوڭىل، سەلكەۋسىز نيەت توليا اتاي توقساننىڭ بىرىنە جەتىپ، ومىردەن وتكەنگە دەيىن — ون سەگىز جىل بويىنا جالعاسقان ەدى.
***
قازاق جىگىتىنە ۇلكەن جۇرەكپەن شىنايى ىقىلاسى اۋىپ، تۋعان ۇلىنداي باۋىرىنا تارتقان، رياسىز اكەلىك قامقورلىق جاساعان بۇل كىسى كىم ەكەن دەپ تاعاتسىزدانا كۇتىپ وتىرعان شىعارسىزدار؟
ايتايىق...
ول كىسىنىڭ ءاتى-جونى — اناتوليي پەتروۆيچ الەكساندروۆ بولاتىن. كەڭەستەر وداعى قورعانىس سالاسىنىڭ اسا ءىرى مامانى، وتاندىق يادرولىق ەنەرگەتيكانىڭ ىرگەتاسىن قالاۋشى ايتۋلى عالىم، ءۇش مارتە سوسياليستىك ەڭبەك ەرى، لەنيندىك سىيلىقتىڭ، ءتورت مارتە مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، كسرو عىلىم اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى، اكادەميك.
پاۋستوۆسكييدى ەسكە تۇسىرگەن حيكايا وسى ەدى.
You Might Also Like
-
لاشىقتىڭ ەسىگىن سەرپي اشىپ كىرە بەرگەنى سول ەدى، «شاڭق-شاڭق» ەتكەن بۇركىت داۋىسى ميىن سولق ەتكىزىپ، توبە قۇيقاسىن شىمىرلاتىپ قويا بەردى. كوك جەلكەدەن بىرەۋ قويىپ قالعانداي ەڭكەيە بەرىپ، ...
-
عىلىم ءتىلى — بۇل ۋاقىتقا شەيىن قازاق وقىعانىنىڭ ءبىر قالىپقا قويىپ، ءبىر نەگىزگە قۇرا الماي كەلە جاتقان ماسەلەسىنىڭ ءبىرى. قازاق مادەنيەتى جەر جۇزىنە بوي كورسەتىپ، دۇنيە مايدانىنا شىعا الماي تۇر...
